احمد قره خانی؛* اختلال نقص توجه _ بیش فعالی اختلال عصبی رشدی است که با سه ویژگی اصلی کاستی توجه، بیش فعالی و تکانشگری توصیف می‌شود و بر ۳ تا ۷ درصد از کودکان را درگیر می‌کند و شیوع آن در مردان ۳ برابر بیشتر از زنان است و یک اختلالی است که برای روانشناسان، والدین و معلمان به عنوان معضلی حل نشدنی است.

ویژگی‌های اصلی این اختلال ناتوانی در مهار رفتار نارسایی توجه، ناتوانی یادگیری، پرخاشگری، بی قراری حرکتی و برانگیختگی است و به دلیل تنوع مشکلات این اختلال امکان آن که یک نوع درمان به تنهایی بتواند تمام الزامات درمانی این اختلال را پوشش دهد وجود ندارد.

تلاش‌های تبیینی در خصوص علل اختلال نقص توجه - بیش فعالی انجام شده است که عوامل مانند آسیب‌های مغزی، بیماری‌های عصبی، حساسیت به مواد غذایی و مواد افزودنی به غذا، عدم تعادل زیست شیمیایی مغز و متغیر‌هایی مانند سرب و تنیدگی‌های محیطی را شامل می‌شود.

آلودگی هوا به ویژه سرب بر حافظه، توجه، قدرت حل مساله و برنامه ریزی به ویژه در کوکان تاثیر مستقیمی دارد.

سرب یکی از فلزات سمی مهم می‌باشد که از نظر بهداشت عمومی مورد توجه گسترده سازمان جهانی بهداشت است. از این رو سازمان جهانی بهداشت سرب را یکی از ۱۰ ماده شیمیایی عمده مورد نگرانی بهداشت عمومی می‌داند که هیچ سطح ایمنی برای مواجهه انسان با این فلز مشخص نکرده است.

تأثیر سرب بر روی سیستم عصبی مرکزی کودکان به عنوان نگران کننده‌ترین اثر شناخته شده این فلز سمی می‌باشد.

به علت حساسیتی که کودکان نسبت به مواجهه با سرب دارند توجه کردن به این گروه سنی از اهمیت زیادی برخوردار است و در دراز مدت خود را نشان خواهند داد که یکی از مهمترین تاثیرات آن بر روی اختلال بیش فعالی - نقص توجه، یادگیری و هوش کودکان آست.

انجام اقدامات پیشگیری کننده توسط والدین و مسئولین در رابطه با کنترل عوامل محیطی مانند آلودگی هوا که با فلزات سنگین به خصوص سرب همراه است می‌تواند از وقوع عوارض حاصل از این اختلال در کودکان پیشگیری مؤثرتری به عمل آورد.

دکترای تخصصی روانشناسی*