بنا بر این گزارش، پورابوالقاسم رئیس مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به ظرفیت های گسترده فرهنگی و هنری در عرصه های مختلف فضای مجازی، اظهار داشت: در این همایش مقالاتی با موضوعات ظرفیت‌های فرهنگ و هنر در عصر فضای مجازی و هوش مصنوعی، کودکان و نوجوانان و هوش مصنوعی و نیز هوش مصنوعی و نقش آن در حکمرانی کشورها در قالب پنل و سخنرانی ارائه می‌شود.

وی با تاکید بر این که مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی رسالت افزایش مسؤولیت‌پذیری عمومی در حوزه سواد فضای مجازی دارد، بیان کرد: نخبگان و مجامع علمی، سازمان‌های مسئول و افراد آگاه» در امر توسعه سواد فضای مجازی جایگاه و اهمیت بالایی دارند.

 

پورابوالقاسم با اعلام این خبر که این همایش نمایه ISC (موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام) را دریافت کرده، گفت: همچنین دبیرخانه دائمی سواد فضای مجازی ایجاد شده و فصلنامه سواد فضای مجازی و فناوری‌هایی نوین نیز به زودی منتشر می‌شود.

 

وی افزود: زمانی به سواد دیجیتال و سواد فضای مجازی نیاز داشتیم و امروز نیازمندی به سواد هوش مصنوعی احساس می‌شود.

پورابوالقاسم با بیان این که بعد از کرونا مصرف محتوای آنلاین بیشتر شد، اظهار داشت: به خاطر این مصرف بیشتر، «پوسیدگی مغزی» در حال شکل‌گیری است و برای حل این مساله نیاز داریم که محتوا را هدفمند کنیم. سال گذشته در دنیا افزایش مصرف بیش از ۴ برابری محتوا در رسانه را نسبت به سال‌های قبل از کرونا شاهد بودیم.

 

این گزارش می افزاید: در ادامه این نشست خبری، سید محسن بنی‌هاشمی، دبیر علمی این رویداد با بیان اینکه رویدادهای علمی در فضای مجازی علاوه بر اثرگذاری همایشی و ابعاد علمی و تخصصی آن، بایستی منشأ اثر در سبک زندگی ما نیز باشد، گفت: این همایش یک رویداد علمی است ولی ما نگاهی نیز به سبک زندگی داریم. قرار نیست یک همایش علمی بدون خاصیت داشته باشیم و توجه ما به سمت مصرف‌کننده رسانه است. پیش از برگزاری همایش پنج پنل در خبرگزاری های کشور مثل ایرنا و ایکنا برگزار شده است. نشست فعالان فضای مجازی را هم در همین رابطه برگزار کردیم؛ چون بخش بزرگی از سواد فضای مجازی در اختیار تولیدکنندگان محتوا است.

 

وی ادامه داد: از بالاترین ظرفیت اساتید دانشگاه استفاده کرده‌ایم. نزدیک به ۱۴۰ مقاله رسیده به جشنواره داوری شده و نزدیک به ۲۰ مقاله در پنج پنل به شکل سخنرانی ارائه می‌شود. امسال برای پنل ها عنوان نگذاشتیم و در هر پنل موضوعات متنوع مطرح می‌شود.

 

بنی‌هاشمی افزود: تعداد ۲۳ مقاله به اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها مربوط بود و ۱۱۵ مقاله از طرف پژوهشگران غیر هیات علمی نوشته شده بود. حاصل این مقالات به صورت سخنرانی و انتشار در فصلنامه تخصصی و کتاب چکیده مقالات عرضه می‌شود.

رسانه‌ای سالم باید سبک زندگی سالم را امتداد دهد

 

دبیر علمی رویداد علمی سواد فضای مجازی، با اعلام این خبر که ظرف یک ماه و نیم آینده رونمایی از فصلنامه علمی را در برنامه داریم، گفت: این مجله درجه علمی وزارت علوم را دارد؛ ولی چهار شماره اولش باید منتشر و دوباره بررسی علمی شود. حاصل مقالات این رویداد در کتاب همایش گردآوری می‌شود. یک کتاب هم برای چکیده مقالات آماده می‌کنیم. امسال در حوزه‌های تعلیم و تربیت و فنی و تکنولوژی و خبری مطالبی راجع به فضای مجازی و هوش مصنوعی داریم.

 

وی افزود: رسانه‌ای سالم است که امتداد آن به سبک زندگی منجر شود. به این معنا که رفتار خوبی که از رسانه فراگرفتی را بتوانی اجرا کنی. اگر نه رسانه سالم در حد شعار است.

 

وی با تاکید بر این که « فیک‌نیوزها و آلودگی اطلاعات مغز بشر را درگیر می‌کنند»، توضیح داد: یکی از سوالات مهم این است که چه حجمی از اطلاعات برای آرام‌سازی مغز انسان لازم است. بسیاری از اطلاعات زائد است و ما آنها را دنبال می‌کنیم. یکی از مشکلات دنیای امروز اطلاعات حاصل از پرمصرفی است که باعث اضطراب از دست دادن اطلاعات می‌شود.

پورابوالقاسمی رئیس مرکز توسعهٔ فرهنگ و هنر در فضای مجازی وزارت فرهنگ، در ادامه ارتقای سطح انتشار مقالات isc را اتفاق علمی شاخص این رویداد عنوان کرد و تصریح کرد: «مرتبهٔ علمی همایش در این دوره بالا رفت. دبیرخانهٔ دائمی سواد فضای مجازی را راه‌اندازی کردیم که دستاورد ادوار گذشتهٔ این همایش بوده ایت. امیدواریم بنوانیم حوزه سواد فضای مجازی جامعه را ارتقا بدهیم. ما دوره‌های مختلفی را از سواد دیجیتال تا سواد فضاب مجازی گذرانده‌ایم و تا مدتی دیگر سواد هوش مصنوعی هم نیازش احساس خواهد شد. سعی کردیم این بار پیش‌دستی کنیم.»

 

دبیر علمی همایش نیز گفت: ششمین همایش سواذ فضای مجازی برای ما یک رویداد علمی است، اما ما چشمی هم به سبک زندگی داریم. ما مأموریت برگزاری یک همایش صرفاً علمی که توجهی به مصرف‌کننده ندارند نیست. این همایش به دنبال همایش سال پیش است که مربوط به سواد رسانه‌ای بود.»

 

او افزود «رسانه صحنهٔ حضور خبرنگار و رسانه‌های خبری است. تلاش کردیم امسال دست بیعت قوی‌تری با رسانه‌ها بدهیم. به همین خاطر ۵ پنل در خبرگزاری‌های مختلف از جمله ایکنا برگزار کردیم. به دنبال آن، نشست فعالان فضای مجازی بود. باورمان این ایت که سواد فضای مجازی یک دستش محققان است. اما یک بخش بزرگش تولیدکنندگان محتوا هستند. تلاش‌هایی هم می‌شود تا ارگان‌ها و دستگاه‌هایی که با عنوان سواد رسانه‌ای و سواد فضای مجازی و مردم و مخاطبان اصلی این فضاها سروکار دارند، وارد شوند.

 

بنی هاشمی ادامه داد: «مقالات در مرتبهٔ بالای علمی بین‌المللی و در مجلهٔ ISC خواهند بود. وزارت علوم و وزارت ارشاد و دانشگاه‌های همکار در این همایش به این موضوع رسیده‌اند که ما نیاز به مجله‌ای برای این موضوع داریم. کتاب همایش سال پیش به یکی از کتاب‌های معتبر این حوزه تبدیل شد. حاصل این همایش هم در کتاب همایش منتشر خواهد شد. امسال هم علاوه بر مجله و کتاب، کتاب چکیدهٔ مقالات همایش منتشر می‌شود.»

 

پورابوالقاسم دربارهٔ همکاری این مرکز با نهادهای دیگر گفت «ما با نهادها و سازمان‌هایی که می‌توانند کمک کنند همکاری داریم. اسناد بالادستی هم در این زمینه داریم. برای آموزش اساتید این حوزه قدم‌هایی برمی‌داریم و کارگاه‌هایی در شهرهای مختلف برگزار می‌کنیم. همه‌ی دستگاه‌ها برای ما اولویت دارند. در این حوزه بسیار منعطف عمل کرده‌ایم و در همایش‌های مختلف شرکت کرده‌ایم.

دربارهٔ نتیجه و خروجی همایش نیز گفت «این همایش را در جامعهٔ نخبگانی داریم پیش می‌بریم تا بتوانیم سیاست‌گذاری در این حوزه داشته باشیم. بعد از آن، تولیدات به جامعهٔ عمومی نشر پیدا خواهد کرد.»

 

بنی‌هاشمی نیز در این باره گفت «انتقال دو مرحله‌ای پیام موضوع مهمی است. پیام از جامعهٔ نخبگانی به جامعه منتقل خواهد شد. یک تکنولوژی و تحول تمدنی وارد زندگی بشر شده و باید این را بازتنظیم کنیم. هر کشوری هم دارد برای خودش این کار را بر اساس اولویت‌ها، فرهنگ، تمدن و نوع تعلیم و تربیت خودش می‌کند.»

 

او ادامه داد «ارگان‌هایی که با توده‌ها سروکار دارند، مثل صداوسیما، باید این سواد را هم در حوزهٔ فضای مجازی و هم در سواد رسانه‌ای ابتدا در مودش و بعد در مخاطبش ارتقا دهد. رسانهٔ سالم رسانه‌ای است که امتدادش به سبک زندگی سالم برسد. اگرنه می‌شود رسانهٔ سالم در حد شعار. ما هم به دنبال امتداد این سلامت هستیم. به همین خاطر رسانه‌ها، سراهای محله و... همگی برایمان مهم هستند.

 

حاصل این، زیست طبیعی می‌شود. یعنی افراد از فضای مجازی به حد طبیعی استفاده می‌کنند، بعد به دنبال رفتار درست خارج از این فضا می‌روند. این اطلاعات به افزایش قدرت مردم در تشخیص جعلیات در فضای مجازی کمک می‌کند.»

 

پورابوالقاسم در بخش دیگری از نشست خبری این همایش گفت «بعد از کرونا مصرف محتوای آنلاین افزایش پیدا کرد و بحث پوسیدگی مغز مطرح شد. مصرف بی‌هدف این محتوا خطرات زیادی ایجاد کرده است. باید دقت کنیم که دچار این گرفتاری در حوزهٔ خانواده نشویم.»

 

توضیحاتی پیرامون واژه پوسیدگی مغز در فضای مجازی

 

کلمه برگزیده دیکشنری آکسفورد در سال ۲۰۲۴ «پوسیدگی مغزی» بود. این اصطلاح وارد ادبیات شده و ناشی از استفاده افراطی از رسانه‌های اجتماعی است. پژوهش‌ها نشان داده که انسان امروزی وقتی ۲ متر یا ۲۰ دقیقه فاصله از گوشی تلفن همراه فاصله می‌گیرد، علایم اضطراب را احساس می‌کند. این خبر خوبی برای انسان متفکر عاشق طبیعت نیست.

 

این استاد ارتباطات گفت: سواد فضای مجازی حاصلش زیست طبیعی است که من از گوشی به اندازه مصرف کنم، سراغ طبیعت و دوستان و خانواده بروم. با توجه به گسترش جعلیات این دانش کمک می‌کند که مردم جعل را از اصل تشخیص بدهند.

 

محورهای ششمین همایش سواد فضای مجازی

 

این همایش در ۱۱ محور اصلی پذیرای آثار بود که عبارت‌اند از:

۱. ساختارها و تکنیک‌های آموزش سواد فضای مجازی در عصر هوش مصنوعی

- شناخت ماهیت و چیستی سواد فضای مجازی در عصر هوش مصنوعی

- آینده ‌پژوهی دستگاه‌های فرهنگی و آموزشی برای ارتقای سواد فضای مجازی و هوش مصنوعی

- چالش­‌ها و تحولات تربیت و نگهداشت تفکر انتقادی در عصر آلودگی اطلاعات و هوش مصنوعی

- قابلیت‌ها و ابزارهای هوش مصنوعی برای ارتقای سواد فضای مجازی

- ماهیت و شکل‌گیری تفکر انتقادی در عصر هوش مصنوعی

- تفاوت‌ها و مشترکات سواد فضای مجازی و سواد رسانه‌ای

۲. ظرفیت‌های فرهنگ و هنر در عصر فضای مجازی و هوش مصنوعی

- تهدیدها و فرصت‌های فضای مجازی و هوش مصنوعی در حوزه‌های فرهنگی و هنری، سبک زندگی، ارتباطات انسانی و نظام خانواده

- تهدیدها و فرصت‌های فضای مجازی و هوش مصنوعی در حوزه‌های تنوع قومی، مذهبی و زبانی

- تهدیدها و فرصت‌های فضای مجازی و هوش مصنوعی در حوزه‌های غذا، پوشش و آداب و رسوم

۳. کودکان و نوجوانان و هوش مصنوعی

- کاربردهای هوش مصنوعی در زندگی کودکان و نوجوانان

- هوش مصنوعی، مدرسه و تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان

- چالش­‌های آموزش و پرورش در توسعهٔ سواد فضای مجازی

- تربیت معلم در عصر هوش مصنوعی و فضای مجازی

- لغوگرایی و اتلاف منابع انسانی و اندیشه‌ای در اثر اعتیاد به فضای مجازی و هوش مصنوعی

۴. شناخت و کارکردهای اخلاق نظری و عملی در فضای مجازی و هوش مصنوعی

- معنا و مفهوم اخلاق و نسبت آن با هوش مصنوعی و فضای مجازی

- کاربردی­‌سازی منابع اخلاق ایرانی- اسلامی برای فضای مجازی و هوش مصنوعی

- اخلاق فضای مجازی و هوش­ مصنوعی و مسئولیت‌های اجتماعی

- تحولات فرهنگی و اخلاقی ناشی از تأثیرات فضای مجازی و هوش مصنوعی

- هوش مصنوعی مولد و هرزنگاری

- نگاهی به معنا و مفهوم اخلاق و مسئولیت‌های اجتماعی، ملی و جهانی در فضای مجازی

۵. تهدیدها و فرصت های کاربرد هوش مصنوعی در پژوهش های علمی

- استفاده از هوش مصنوعی در تحقیقات، نگارش پایان‌نامه و گزارش‌های علمی

- چالش‌­های استفاده از هوش مصنوعی در مقابل پژوهش­‌های انسان‌مدار، راهکارهای اخلاقی، تاب‌آوری شناختی و اطمینان‌بخشی به کاربران در مواجه با فضای مجازی و هوش مصنوعی

- علم، شبه‌علم و آلودگی اطلاعات در فضای مجازی و هوش مصنوعی

۶. اقتصاد، عملیات مالی و کسب‌وکار در عصر سواد فضای مجازی و هوش مصنوعی

- تهدیدها و فرصت‌های فردی و جمعی رمزارزها

- تهدیدهای امنیتی، اجتماعی و اقتصادی رمزارزها

- نقش دولت‌های در مدیریت و نظارت بر اقتصاد رمزارزها

- بازارسازی و بازاریابی در عصر هوش مصنوعی

- استراتژی‌های رقابت پلتفرم‌های کسب و کار و فروش در عصر هوش مصنوعی

- تغییر معنا و مفهوم مشتری، بازار و محصول در عصر هوش مصنوعی

۷. استفاده از هوش مصنوعی در جنگ‌های شناختی- ترکیبی

- کاربردها و تکنیک‌های استفاده از هوش مصنوعی در تبلیغات سیاسی و عملیات روانی

- کاربردها و تکنیک‌های استفاده از هوش مصنوعی در مدیریت درست و نادرست جامعه 

- کاربردها و تکنیک‌های استفاده از هوش مصنوعی در جعل واقعیت اخبار و اطلاعات

- افکار عمومی و پوپولیسم فضای مجازی در عصر هوش مصنوعی

۸. حقوق فضای مجازی و هوش مصنوعی

- نگاهی به انواع جرائم هوش مصنوعی در فضای مجازی 

- قوانین و مقررات هوش مصنوعی و فضای مجازی در ایران وسایر کشور ها

- هوش مصنوعی و حریم خصوصی کاربران

 ۹. نظارت و کنترل فضای مجازی و هوش مصنوعی

- تنظیم مقررات قوانین در خصوص فضای مجازی و هوش مصنوعی در راستای منافع سرزمینی

- شیوه‌های ارتقای تاب‌آوری شناختی و اطمینان‌بخشی به کاربران با استفاده از سواد فضای مجازی

- چالش‌ها و شیوه‌های سلبی و ایجابی نظارت و کنترل بر فضای مجازی

 ۱۰. هوش مصنوعی و نقش آن در حکمرانی کشورها

- تجربیات بخش خصوصی در حکمرانی

- تجربیات کشورهای دیگر در حکمرانی و بهره‌گیری از فضای مجازی و هوش مصنوعی

- چالش‌های امنیتی کردن هوش مصنوعی و فضای مجازی

- نگاهی به تحولات و پیشرفت های نسل اول تا سوم هوش مصنوعی (از آغاز تا امروز)

- تکنیک‌های نوین اخبار جعلی و جعل عمیق در عصر هوش مصنوعی

۱۱. سایر موضوعات وابسته به هوش مصنوعی و فضای مجازی

#همایش_سواد_فضای_مجازی

#مرکز_توسعه_فرهنگ_هنر

#هوش_مصنوعی_رسانه