کارشناسان میگویند بهطورکلی این طور نیست که شما «ناگهان» شروع به زیاد خوابیدن کنید. این پروسه زمان میبرد تا شما دچار احساس خوابآلودگی طی روز شوید، چه به دلیل کاهش کیفیت خوابتان و چه بهخاطر کاهش کمیت خوابتان. به عبارتی دیگر شاید تصور کنید تمایل مداوم شما به چرتزدن، ناگهانی است و قبلاً این طور نبودهاید؛ اما در واقع اینگونه نیست و این عادت طی مدتی در شما شکلگرفته است.
استفاده از الکل و مواد مخدر
معروف است که نوشیدن الکل، خواب را مختل میکند. مصرف زیاد الکل یا حتی گهگاه در مهمانیها الکل نوشیدن میتواند خواب را دچار اختلال کرده و کیفیت آن را پایین بیاورد. مواد مخدر نیز میتوانند به کیفیت خواب لطمه بزنند.
بهداشت نادرست خواب / کمبود خواب
حتی یک حرکت کوچک خارج از روتین منظم خواب شما که باید به طور متوسط هفت تا نه ساعت باشد میتواند باعث خوابآلودگیتان طی روز شود. تنها نیم ساعت کمتر خوابیدن در شبی که مهمانی بودهاید میتواند باعث خوابآلودگی شما در تمام روزهای هفتهٔ پیش رویتان شود. همینطور اگر کارتان شیفت شب داشته باشد باز هم خوابتان دچار اختلال خواهد شد.
خواب بیکیفیت
شاید شبها هشت تا نه ساعت در رختخواب باشید؛ اما خوب نخوابید و خواب عمیق نداشته باشید، در نتیجه طی روز کسل و خوابآلوده خواهید بود. شاید شبها زیاد از اسکرینها استفاده میکنید، قبل از خواب بدن و ذهن خود را آرام نمیکنید تا برای خواب آماده شوید یا محیط خوابتان مناسب و راحت و آرامشبخش نیست. شاید هم خوابتان به دلیل عارضهای که دارید یا خوروپفهای همسرتان دچار اختلال شده است.
تمرین و ورزش زیاد
باور کنید یا نه چیزی بهعنوان بیش از حد ورزشکردن وجود دارد که میتواند خواب را مختل کند. تمرین و ورزش بیش از اندازه میتواند باعث تخریب فرایندهای بازسازی در بدن شده و نیاز مفرط به خواب ایجاد کند.
بیماریها و عوارض
دو عارضهٔ معروف که باعث خوابآلودگی زیاد میشوند، آپنه انسدادی خواب و نارکولپسی میباشند. دیگر عوارضی که بر سیستم قلبی و عروقی اثر میگذارند، اختلالاتی در متابولیسم ایجاد میکنند یا اختلالات مربوط به غدد درونریز نیز میتوانند بهطورکلی احساس خستگی و بی انرژی بودن و نیاز به خواب بیشتر را افزایش دهند.
سندرم پای بیقرار و اختلال دورهای حرکت اندام (PLMD) دو عارضهٔ معمول دیگر هستند که میتوانند اختلال در خواب ایجاد کنند.
داروها
خیلی از داروها میتوانند در خواب اختلال ایجاد کنند یا باعث خوابآلودگی شوند:
. آنتیهیستامینها
. بنزودیازپینها
. هیپنوتیکها (خوابآورها)، آنتی سایکوتیکها و باربیتوراتها (تضعیفکنندههای سیستم ایمنی)
. داروهای ضدافسردگی
. داروهای فشارخون
. مهارکنندههای بتا
. داروهای شیمیدرمانی
. شلکنندههای عضلات
. مسکنهای افیونی
. داروهای ضدتشنج
اینها فقط چند نمونه از داروهای متداولی بودند که میتوانند خوابآلودگی ایجاد کنند و بر عدهای بیشتر از بقیه این اثر را بگذارند.
عوارض روحی و روانی
اختلال افسردگی، اختلال دوقطبی، اختلال استرس پس از سانحه، اسکیزوفرنی، زوال عقل و اختلال اضطراب همگی میتوانند خستگی ایجاد کنند که باعث احساس نیاز به خواب بیشتر شود.
کمبود ویتامین B۱۲
کمبود ویتامین B۱۲ این پتانسیل را دارد که منجر به خوابآلودگی زیاد شود. علائم کمبود این ویتامین شامل خستگی و بیانرژی بودن میشود.
چه اتفاقی میافتد اگر بیش از حد بخوابید؟
اطلاعات جمعآوریشده از مطالعات و بررسیها نشان میدهند زیاد خوابیدن اثرات منفی بر سلامتی میگذارد. در واقع هم کمخوابی و هم زیاد خوابیدن، خوب و سالم نیستند. از همه مهمتر، افزایش نیاز به خواب باید مورد بررسی پزشکی قرار بگیرد.خیلی وقتها نیاز به خواب بیشتر، در زندگی شخصی و شغلی فرد اختلال ایجاد میکند، خصوصاً اینکه توانایی ایمن رانندگیکردن را از فرد میگیرد و این واقعاً خطرناک است.
درمان خوابآلودگی زیاد
اگر بیشتر خوابیدن مشکلتان را حل نکرد پس باید آن را جدی بگیرید و به دنبال درمان باشید. مثلاً اگر متوجه شدید طی روز نمیتوانید بدون چرتزدنهای مکرر به کارهایتان برسید پس حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. یک سری از تغییرات مرتبط با سن میتوانند با دردها و ناراحتیهایی که ایجاد میکنند باعث شوند خوب و راحت نخوابیم؛ اما بهطورکلی خواب ما طی سالهای بزرگسالی و سالمندی تغییرات چشمگیری ندارد؛ بنابراین اگر میبینید نیازتان به خواب شب بیشتر شده یا نمیتوانید طی روز هشیار باشید پس حتماً به پزشک مراجعه کنید.شاید هم فقط کافی است در عادات خواب خود تغییراتی به وجود بیاورید. مثلاً هر روز رأس ساعت مشخصی بخوابید و بیدار شوید، حتی تعطیلات و آخر هفتهها، طی روز خود را در معرض نور طبیعی خورشید قرار دهید تا هشیارتر شوید و شبها از اسکرینها استفاده نکنید و روتین پیش از خواب داشته باشید.