نورنیوز-گروه اقتصادی: اجلاس اکو با هدف تقویت همکاری‌های اقتصادی میان کشورهای عضو، به ریاست دکتر عباس عراقچی -وزیر امور خارجه کشورمان- در مشهد در حال برگزاری است.

سازمان اکو به عنوان یک نهاد منطقه‌ای نقش مهمی در تقویت همکاری‌های اقتصادی و تجاری میان کشورهای عضو ایفا می کند.

اکوهمچنین به عنوان سکویی مهم برای همکاری‌های منطقه‌ای شناخته می‌شود که تلاش می‌کند با ایجاد همکاری‌های نزدیک‌تر میان کشورهای عضو، به توسعه پایدار و رشد اقتصادی دست یابد.

*** حجم تجارت سالانه اکو؟

رئیس نمایندگی وزارت امور خارجه حجم همکاری ایران با اکو را سالانه ۲۰ میلیارد دلار عنوان کرد و گفت: یکی از اهداف این اجلاس گسترش تجارت درون منطقه‌ای است و در این سازمان، زمینه همکاری های بین المللی بیمه ای، کشتیرانی، محیط زیست، حمل‌و‌نقل و اقتصادی وجود دارد.

اسد مجید خان، دبیرکل جدید اکو حجم تجاری کشورهای عضو اکو را ۱.۸ میلیارد دلار برآورد کرد که سهم ۸ درصدی نسبت به تجارت جهانی دارد.

احمد معصومی فر اظهار کرد: ارزش تولید ناخالص داخلی اعضای اکو ۱/۸ تریلیون دلار، مجموع تجارت داخلی ۱/۲ تریلیون دلار و تجارت داخلی ۱۰۰ میلیارد دلار می باشد و مهمترین کالای اقتصادی آنها انرژی و آهن آلات است.

همچنین حسن زاده، رئیس اتاق ایران آمار تجارت بین کشورهای عضو را در مقایسه با تجارتی که در سطح دنیا اتفاق می‌افتد بسیار اندک ارزیابی کرد و گفت: سهم تجارت کشورهای عضو اکو با یکدیگر از تجارت جهانی، ۷ درصد برآورد می‌شود که رقم بسیار اندکی است و باید با بازنگری در این شرایط، سطح تبادلات تجاری بین کشورهای عضو را افزایش دهیم.

استاندار خراسان رضوی هم به آمار و ارقام مبادلات تجاری کشورهای عضو اکو اشاره کرد و گفت: کشورهای عضو اکو با جمعیتی بالغ بر 549 میلیون نفر و گردش مالی نزدیک به 80 میلیارد دلار، یکی از مهم‌ترین قطب‌های اقتصادی در سطح جهانی هستند. ایران از سهم نسبی خوبی در این مبادلات برخوردار است و هدف‌گذاری این است که سهم ایران در این مبادلات تجاری به 20 درصد افزایش یابد.

***فرصت‌های اقتصادی کشورهای عضو اکو

ایران: منابع نفت و گاز/ انرژی‌های تجدیدپذیر/  پتروشیمی و معدن/محصولات کشاورزی و تولیدات دامی/ بازار بزرگ داخلی و موقعیت ترانزیتی/گردشگری مذهبی، فرهنگی و سلامت.

ترکیه: گردشگری/موقعیت استراتژیک ترانزیت کالا/تولید خودرو/ صنایع نساجی

 محصولات غذایی.

پاکستان: نیروی کار ارزان/ تولید نساجی و پوشاک/ تولید برنج/ پروژه‌های زیرساختی ترانزیتی.

افغانستان:   ذخایر غنی معدنی/  تولید خشکبار و محصولات دامی/  موقعیت ترانزیتی/  گردشگری فرهنگی و تاریخی

ازبکستان:  تولید طلا/  گاز طبیعی/   پنبه/  فرصت‌های صنعتی در تولید منسوجات و ماشین‌آلات/  بازار مصرف رو به رشد داخلی

آذربایجان:  ذخایر نفت و گاز در دریای خزر/ ترانزیت/   سرمایه‌گذاری کشاورزی و گردشگری

ترکمنستان:  گاز/  کشاورزی (پنبه و گندم)/  زیرساخت‌های انرژی و حمل‌ونقل

قزاقستان:  منابع معدنی (اورانیوم، نفت و فلزات)/  کشاورزی (غلات و دام‌پروری)/  ترانزیت از طریق کریدور چین-اروپا

قرقیزستان:  استخراج طلا و فلزات/  فرصت‌های گردشگری طبیعی/ کشاورزی و دام‌پروری

تاجیکستان:  منابع آبی زیاد برای توسعه انرژی هیدروالکتریک/  تولید آلومینیوم و  پنبه

** ضعف هاو چالش های سازمان اکو

یکی از ضعف‌های فعلی سازمان اکو، سهم اندک تجارت کشور‌های عضو با یکدیگر از مجموع تجارت جهانی است. این موضوع، نشان‌دهنده ظرفیت‌های استفاده‌نشده در تعاملات تجاری و اقتصادی میان اعضاست.

با وجود اهداف سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) برای ارتقای توسعه اقتصادی پایدار و رفاه کشورهای عضو، این سازمان در دستیابی به برخی از این اهداف با چالش‌هایی روبه‌رو بوده است. اگرچه اکو موفق به تسهیل ارتباطات تجاری و اقتصادی میان برخی کشورهای عضو شده، ولی درمجموع نتایج آن کمتر از انتظارات بوده است. یکی از دلایل اصلی این ناکامی‌ها، تفاوت‌های اقتصادی و سیاسی عمیق میان کشورهای عضو است. 

  برخی کشورها از نظر اقتصادی توسعه‌یافته‌تر بوده و برای دیگر اعضا همچنان چالش‌هایی در زمینه‌های سیاسی، امنیتی و حتی زیرساختی وجود دارد. علاوه بر این، تحولات ژئوپلیتیکی در برخی مناطق، اختلافات داخلی کشورهای عضو و مشکلات اقتصادی جهانی به‌ویژه بحران‌های مالی و تحریم‌ها، باعث محدودشدن تأثیرات این همکاری‌ها شده‌اند. بنابراین، با وجود اهداف متعالی و چشم‌انداز مثبت اولیه، اکو نتوانسته است به طور کامل به اهداف خود دست یابد. 

حسن‌زاده، رئیس اتاق ایران در این باره گفت: صرف زمان طولانی برای صدور روادید بین کشورهای عضو، نبود کانال‌های مالی، نبود پروازهای مستقیم و قوانین تجاری و اقتصادی که در کشورهای عضو حاکم بود و با یکدیگر تفاوت‌های بسیار دارند، موضوعاتی اختلال‌زا هستند که روابط بین اعضا را سخت و پیچیده می‌کند.

***آیا اکو موفق بود؟

  هرچند سازمان  اکو در رسیدن به اهداف خود با چالش‌هایی روبه‌روست، هنوز هم برگزاری اجلاس اکو می‌تواند اثرگذار باشد. این اجلاس‌ها می‌توانند فرصتی برای کشورهای عضو باشند تا به‌طور مستقیم مسائل اقتصادی، تجاری و امنیتی منطقه را مورد بحث‌وبررسی قرار دهند و راه‌حل‌هایی برای همکاری‌های بیشتر پیدا کنند. اگرچه عملکرد اکو در گذشته کمتر از حد انتظارات بوده، اما برگزاری چنین اجلاس‌هایی می‌تواند باعث تقویت همکاری‌ها و تلاش‌های مشترک برای غلبه بر مشکلات موجود شود. 

همچنین در شرایط کنونی منطقه که با چالش‌های مختلفی روبه‌روست، این اجلاس‌ها می‌توانند به‌عنوان بستری برای تبادل نظر و جلب حمایت‌های بین‌المللی اهمیت بیشتری پیدا کنند. از این رو، اکو همچنان می‌تواند موجب تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و کمک به پیشبرد پروژه‌های مشترک شود.

به گفته کارشناسان، اکو با وجود ظرفیت های بالایی که دارد نتوانسته اقدام های موثری برای گسترش همکاری های اقتصادی و تبدیل به یک قطب منطقه ای به انجام رساند.

هدف از تشکیل اکو را گسترش تجارت درون منطقه یی و ایجاد بلوک اقتصادی قدرتمند منطقه ای در تعامل مشترک با تجارت جهانی و دیگر قطب های اقتصادی و تشکیل یک بازار واحد برای ارایه ی خدمات و کالا عنوان کرده اند. این سازمان قرار است با ادغام تجارت کشورهای منطقه در تجارت جهانی، موجب گسترش بازرگانی و سرمایه گذاری در کشورهای عضو، همکاری ها در زمینه ی حمل و نقل و مخابرات، انرژی، مواد معدنی و محیط زیست، کشاورزی، صنعت گردشگری، منابع انسانی، توسعه ی پایدار و پژوهش اقتصادی و روابط بین الملل شود. اما  اکو با وجود ظرفیت های بسیار برای تبدیل شدن به قطبی اقتصادی، با چالش هایی روبروست که دستیابی به این اهداف را سال ها به تاخیر انداخته است.

***راهکارهای تقویت سازمان اقتصادی اکو

توسعه زیرساخت‌های منطقه‌ای: گسترش راه‌آهن، جاده‌ها و کریدورهای حمل‌ونقل میان اعضا، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های فناوری،‌همکاری در پروژه‌های انرژی

تسهیل تجارت: کاهش تعرفه‌های تجاری میان کشورهای عضو، ایجاد بازار مشترک،‌هماهنگ‌سازی قوانین و سیاست‌های گمرکی

افزایش همکاری مالی و سرمایه‌گذاری: تأمین منابع مالی برای پروژه‌های مشترک توسعه‌ای، به‌ویژه در کشورهای کمتر توسعه‌یافته، سرمایه‌گذاری‌های مشترک،‌راه‌اندازی یک سیستم بانکی منطقه‌ای برای تأمین مالی پروژه‌ها و تسهیل تبادلات مالی

همکاری بخش خصوصی: تقویت ارتباطات تجاری، کشاورزی و صنعتی میان شرکت‌های بخش خصوصی اعضا.

****هدف از تشکیل اکو؟

سازمان همکاری اقتصادی (ECO) یک سازمان بین‌المللی است که در سال ۱۹۸۵ تأسیس شده و هدف آن تقویت همکاری‌های اقتصادی، تجاری و فرهنگی میان کشورهای عضو است. این سازمان در ابتدا شامل ایران، پاکستان و ترکیه بود، اما به تدریج کشورهای آذربایجان، افغانستان، ترکمنستن، قزاقستان، ازبکستان و تاجیکستان نیز به آن پیوسته‌اند. سازمان اکو به عنوان یک نهاد منطقه‌ای می‌تواند نقش مهمی در تقویت همکاری‌های اقتصادی و تجاری میان کشورهای عضو ایفا کند.

اکو هم اکنون با ۱۰ کشور عضو، جمعیتی ۴۸۰ میلیون نفری را در اختیار دارد.

منطقه اکو یکی از غنی ترین مناطق دنیا است که ظرفیت ها, فرصت ها و بسترهای همکاری مناسبی در حوزه های مختلف به ویژه در بخش انرژی دارد. کشورهای این منطقه در چهارچوب سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در زمینه های تجارت, حمل و نقل و انرژی با یکدیگر همکاری دارند.

ایران که از بنیان گذاران این سازمان است, به یکی از محور های اصلی و تعیین کننده در منطقه تبدیل شده است که یکی از عوامل آن جایگاه ایران در بازار انرژی جهان است.

آخرین نشست شورای وزیران امور خارجه اکو در ایران سال ۱۳۹۲ برگزار شد.