بچه‌های کوچک می‌توانند نشانه‌های اولیه‌ای از هوش بالا را بروز دهند که هوشیاری در نوزادی، دقت و توجه بالا، توسعه زبانی، مهارت‌های حرکتی، بیان اولین کلمات در نه ماهگی، به راه افتادن تا قبل از چهار سالگی، حس شوخ طبعی بالا از جمله علائم باهوش بودن کودکان است.

 از زمانی که کودک به دنیا می‌آید، ممکن است متوجه شوید که او فوق العاده است. کودک شما در هر مرحله‌ای از زندگی خود کار‌هایی را انجام می‌دهد که نشان می‌دهد عقیده و نظر شما در مورد هوش و ذکاوتش درست بوده است.

۱. خواندن در سن پایین

اگر فرزندتان فوق‌العاده باهوش باشد به احتمال زیاد زود خواندن را یاد می‌گیرد. بعضی از این کودکان تا سه سالگی با کمی آموزش یا حتی بدون آن قادر به خواندن هستند. دلیلش حافظه قوی است که بسیاری از کلماتی را که دیده‌اند یا شنیده‌اند به خاطر می‌سپارد. آنها اشت‌های سیری‌ناپذیری برای خواندن دارند. سعی کنید چند اثر کلاسیک، اما مناسب سن او پیدا کنید (پیتر پن، جزیره گنج، ماجرا‌های رابین هود) تا توانایی‌هایش را به چالش بکشید. این آثار منبع عالی برای یادگیری هستند.

۲. حافظه قوی

یکی از ویژگی‌های کودکان باهوش، بالا بودن قدرت حافظه آنهاست. حافظه تنها به این محدود نمی‌شود که کودک بتواند اتفاقات گذشته را به‌دقت و با وضوح بیان کند. برای یادگیری و حل مسئله، توانایی قوی در حافظه اهمیت بسیاری دارد. حافظه قوی به کودک کمک می‌کند که در شرایط دشوار و برای حل مسئله، به یاد بیاورد که در موقعیت‌های مشابه گذشته چه کرده یا دیگران چه رفتار‌هایی انجام داده‌اند و از این طریق به حل مسئله کمک کند.

۳. مهارت‌های زبانی بالا از ویژگی‌های یک کودک باهوش

زبان شامل چهار عملکرد گفتن، شنیدن، خواندن و نوشتن است. کودکان باهوش، در تمامی این موارد زودتر از سن میانگین، توانایی‌هایی را از خود نشان می‌دهند. برای مثال سریع‌تر از سایر همسن و سال‌هایشان، صحبت کردن را آغاز می‌کنند و یا حروف الفبا و خواندن و نوشتن را پیش از سن شروع مدرسه یاد می‌گیرند.

۴. خلاقیت در بازی هنگام تنهایی

بچه‌ها عاشق بازی کردن هستند، اما آنهایی که فوق‌العاده باهوش هستند، وقتی به تنهایی بازی می‌کنند به طرز منحصر به فردی خلاق و خیال‌پرداز می‌شوند. معمولا دوستی خیالی برای خود خلق می‌کنند. اگرچه این نشانه را در دیگر کودکان نیز می‌توان دید، اما کودکان بااستعداد به طرز عجیبی خلاق هستند.

۵. کنجکاو بودن

کنجکاو بودن نشان دهنده اهمیت دادن فرد به یادگیری و جذابیت دانستن است. کودکان باهوش، کنجکاوی بیشتری در زمینه‌های مختلف از خود نشان می‌دهند و به دنبال یادگیری بیشتر در ارتباط با مسائل مختلف هستند.

۶. پافشاری

وقتی بچه‌های فوق‌العاده باهوش موضوعی پیدا می‌کنند که مورد علاقه‌شان است، می‌خواهند همه چیز را درباره آن بدانند. آنها مدام درباره آن مسئله سوال می‌پرسند، درباره‌اش مطالعه می‌کنند و حرف می‌زنند. آنها در حل مسئله پافشاری می‌کنند و می‌خواهند هر طور شده جواب‌ها را پیدا کنند.

۷. قدرت حل مسئله

یکی از ویژگی‌های کودکان باهوش این است که آنها توانایی بالایی در حل کردن مسائل و پیدا کردن راه‌حل دارند. یک کودک باهوش در شرایطی که با یک مشکل مواجه می‌شود سریع‌تر و بهتر از سایر همسالانش راه‌حلی برای این شرایط پیدا خواهد کرد.

۸. خلاقیت

کودک فوق‌العاده باهوش شما ممکن است به شدت خلاق باشد. مطالعات نشان می‌دهد که افراد خلاق می‌توانند با راه‌های بدیع و خلاقانه مشکلات را حل کنند. این کودکان خصوصیات هنری نشان می‌دهند.

۹. داشتن دایره لغات گسترده

یک کودک تیزهوش معمولا دایره لغات گسترده‌ای نسبت به دیگر کودکان هم سن و سال خودش دارد. صحبت‌های بچه‌های دیگر که معمولا عامیانه هم هستند، برای کودکان باهوش عجیب به نظر می‌رسند. ممکن است که کودکان باهوش از کلماتی استفاده کنند که حتی بزرگسالان در رابطه با آنها چیزی نمی‌دانند. 

کودکان باهوش، در جستجوی دانش‌اند و لغات پیشرفته و گرامر مناسب دانش‌های جدید را یاد می‌گیرند. این کودکان، کتاب‌ها و مقاله‌هایی را می‌خوانند که زبان پیچیده‌تری نسبت به کتاب‌های کودکانه دارند.

۱۰. تشخیص راحت‌تر الگو‌ها

زندگی روزمره ما انسان‌ها پر از الگو‌های مختلف است. شاید شما متوجه الگو‌های تاریخی، سیاسی، محل کار و طبیعت شوید. اما ممکن است حوادث مختلفی به وجود بیایند که از این الگو‌ها پیروی نکنند. کودکان باهوش می‌توانند این الگو‌ها را بشناسند. 

کودکان باهوش قبل از کودکان دیگر، پازل‌ها و بازی‌های فکری را حل می‌کنند. این کودکان می‌توانند توانایی تشخیص الگو‌ها را در جنبه‌های مختلف زندگی خودشان به کار گیرند. 

مشکلات کودکان باهوش

بالا بودن نمره بهره هوشی فرد، علاوه بر مزایا و جنبه‌های مثبتی که دارد می‌تواند مشکلاتی را نیز به همراه داشته باشد. این کودکان معمولاً دچار مشکلات بسیاری در تعاملات خود می‌شوند.

انواع چالش‌های پیش روی کودکان باهوش عبارتند از:

فشار والدین و اطرافیان

معمولاً والدین و اطرافیان کودکان باهوش، فشار مضاعفی را بر آنها اعمال می‌کنند. آنها انتظار دارند که کودک باهوش، همواره بهترین باشد و در زمینه‌های مختلفی توانایی‌هایش را نشان دهد. این مسئله باعث می‌شود که آنها فشار بسیاری را تحمل کنند. وجود این فشار‌ها در بسیاری از کودکان باعث سرخوردگی و مشکلات روحی بسیاری می‌شود که می‌تواند مانع بزرگی در جهت استفاده از توانایی‌هایشان باشد.

مشکلات مربوط به عزت نفس

برخی از نشانه‌های عزت نفس پایین کودکان عبات است از: خودگویی منفی، نوسانات خلقی مکرر و بیزاری از امتحان کردن کار‌های جدید. از آنجایی که بسیاری از کودکان باهوش به طور طبیعی تمایل به انتقاد از خود دارند، تشخیص این علائم ممکن است دشوار باشد. صحبت کردن با یک متخصص، مانند معلم فرزندتان، یک مشاور راهنمایی یا یک درمانگر، می‌تواند به شما در تشخیص مشکلات عزت نفس کودک کمک کند.

کمالگرایی

بسیاری از کودکان باهوش میل ذاتی برای رسیدن به هدف دارند و این میل اگر در حد اعتدال باشد می‌تواند از نقاط قوت آنها باشد. مشکل زمانی به وجود می‌آید که کودک باهوش تلاش می‌کند برای اثبات هوش خود وارد رقابت شده و در نهایت خسته شود. این مشکل تا جایی پیش می‌رود که اگر بلافاصله به هدف خود دست پیدا نکند، هوش خود را زیر سوال می‌برد. در نهایت این امر باعث می‌شود که این کودکان کار‌های خود را تا انتها پیش نبرند و از امتحان کردن کار‌های جدید خودداری کنند. نتیجه این مشکلات در دراز مدت، افزایش خطر فرسودگی شغلی، اضطراب و افسردگی خواهد بود.

حساسیت‌ها و تحریک پذیری‌های بیش از حد

باهوش بودن کودک می‌تواند بر توانایی کودک در فیلتر کردن محرک‌های اضافی از جمله مناظر، صداها، بو‌ها و لمس تأثیر بگذارد. بسیاری از کودکان تیزهوش نیز بسیار حس هم‌دردی دارند؛ تا جایی که به شدت از احساسات دیگران پریشان یا مضطرب می‌شوند.

در برخی از بچه‌ها، تشخیص مشکلات رفتاری و واکنش‌های شدید (حساسیت بیش از حد) دشوار است. بچه‌های باهوش ممکن است در برابر شرکت در رویداد‌های اجتماعی به دلیل بیزاری از سر و صدا اجتناب کنند و عصبانی شوند؛ زیرا احساس می‌کنند تحت تاثیر قرار می‌گیرند. کار کردن با فرزندتان برای شناسایی بار احساسی مضاعف، می‌تواند به شما در یافتن راه‌هایی برای کمک به کودک باهوش برای آرام کردن خود، کمک کند.

خستگی در مدرسه

بی‌حوصلگی در مدرسه اغلب منجر به کم‌کاری دانش‌آموزان با استعداد، به‌ویژه در دوران نوجوانی می‌شود. کودکان باهوش اغلب از این که می‌دانند می‌توانند کار خود را خیلی سریع‌تر در خانه انجام دهند، ناامید می‌شوند و در مدرسه شروع به اتلاف وقت می‌کند؛ و این ممکن است حتی برای دانش‌آموزانی که در برنامه‌های استعداد‌های درخشان ثبت نام کرده‌اند نیز صدق کند.

افزایش مشارکت تحصیلی در بچه‌های باهوش چالش برانگیز است و رویکردی که انتخاب می‌کنید باید متناسب با سبک یادگیری و سطح بلوغ عاطفی فرزندتان باشد. برخی شواهد نشان می‌دهد که یادگیری سریع می‌تواند به طور قابل توجهی خستگی را کاهش دهد و به کودکان باهوش کمک کند تا به پتانسیل کامل خود دست یابند.

اگر کودک شما با هر یک از موارد بالا رو‌به‌رو است، باید با یک متخصص سلامت روان حرفه‌ای مشورت کنید تا او بتواند دوران کودکی را به بهترین شکل بگذراند.

منبع: ایسنا