سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - فاطمه خداوردی: در دنیای کودکان، قهرمانان معمولاً شخصیت‌های خیالی با قدرت‌های فوق‌العاده هستند؛ اما آیا قهرمانی تنها به این ویژگی‌ها محدود می‌شود؟ انتشارات مدرسه در مجموعه‌ای ۲۰ جلدی با عنوان «ملت قهرمان» که ۱۴ جلد از آن تاکنون منتشر شده است و ۶ جلد دیگر به‌زودی در بازار کتاب عرضه می‌شود، داستان‌هایی از دل مقاومت مردم فلسطین روایت کرده است. این مجموعه که برای کودکان دوره دوم دبستان (چهارم، پنجم و ششم) طراحی شده، به قلم نویسندگان و شاعران برجسته و تصویرگری هنرمندان، تعریفی نو از قهرمانی را به کودکان ارائه می‌دهد.
کتاب‌های «ملت قهرمان» لحظات ساده اما عمیقی از زندگی مردم فلسطین را به تصویر می‌کشند. این داستان‌ها با وجود تلخی‌هایشان، مملو از امید و درس‌های زندگی‌اند. کودکان با خواندن این کتاب‌ها نه‌تنها با شرایط دشوار هم‌سالان خود در غزه آشنا می‌شوند؛ بلکه می‌آموزند قهرمان واقعی کسی است که در برابر سختی‌ها ایستادگی می‌کند. کودکانی که با وجود آوارگی و ویرانی همچنان به مدرسه می‌روند و لبخند بر لب دارند، مصداق بارز قهرمان هستند. این داستان‌ها به کودکان یاد می‌دهند عشق به مردم، پایداری و ایمان به آینده‌ای روشن، از ویژگی‌های قهرمانان واقعی است.
این مجموعه ارزش‌هایی چون عدالت، امید و مقاومت را به کودکان آموزش می‌دهد و آنها را با حقیقت‌های تلخ دنیای کودکان فلسطینی آشنا می‌کند. خواندن این کتاب‌ها فرصتی است تا نسل آینده در قبال سرنوشت دیگر انسان‌ها احساس مسئولیت کند و درک بهتری از مفهوم همدلی و ارزش‌های انسانی پیدا کند. هر جلد از این مجموعه زاویه‌ای تازه از زندگی مردم فلسطین را به تصویر می‌کشد و تلاش می‌کند مفاهیمی مانند شجاعت و انسان‌دوستی را در ذهن کودکان پرورش دهد.
«ملت قهرمان» تنها داستان یک سرزمین نیست؛ بلکه صدای ملتی است که با وجود سال‌ها درد و رنج، همچنان ایستاده و به فردایی بهتر ایمان دارد. این مجموعه برای کودکان دریچه‌ای به‌سوی آشنایی با مفهوم مقاومت و همدلی فراهم می‌آورد و برای والدین یادآور این حقیقت است که ارزش‌های انسانی در ساده‌ترین لحظات زندگی شکل می‌گیرند. کتاب‌های «ملت قهرمان» علاوه‌بر اینکه داستان‌هایی جذاب را روایت می‌کنند، پیام‌آور هویتی هستند که در برابر ظلم هرگز فراموش نمی‌شود.
تصویرگری‌های این مجموعه فضایی هنری و مناسب سن کودکان ایجاد کرده است. برخی داستان‌ها نیز با استفاده از نمادگرایی، جذابیت بیشتری به خود گرفته‌اند و به کودکان اجازه می‌دهند با تخیل خود مفاهیم را کشف کنند.
علاوه‌بر این، کتاب‌های «ملت قهرمان» تنها به روایت زندگی کودکان فلسطینی محدود نمی‌شوند؛ بلکه برخی داستان‌ها به همدلی کودکان دیگر نقاط دنیا با هم‌سالان فلسطینی‌شان پرداخته‌اند. این نگاه جهانی به همدلی، نشان می‌دهد که حمایت از مظلومان یک ارزش جهانی است و مرزهای جغرافیایی نمی‌تواند مانعی برای احساس مسئولیت و نوع‌دوستی باشد. در نهایت، «ملت قهرمان» نه‌تنها داستان‌هایی برای خواندن، بلکه درس‌هایی برای زندگی است که نسل آینده را برای ساختن دنیایی بهتر آماده می‌کند.
در ادامه این گزارش، کتاب‌های مجموعه «ملت قهرمان» را که از سوی انتشارات مدرسه منتشر شده‌اند، معرفی کرده‌ایم تا آشنایی بیشتری با این ۱۴ جلد به دست آورید:
- «موش‌های موذی»
این کتاب که به قلم حسن محمدی با تصویرگری زهره زارع در ۲۰ صفحه مصور رنگی و به بهای ۶۰ هزار تومان منتشر شده است، درباره معلمی است که با تدریس و توضیح تفاوت میان حیوانات مفید و موذی در درس علوم به دانش‌آموزان خود می‌آموزد که گرچه خداوند هیچ موجودی را بدون هدف خلق نکرده و همه موجودات برای طبیعت ضروری‌اند؛ اما حیوانات موذی با ورود به محیط زندگی انسان‌ها باعث ایجاد بیماری‌ها و آلودگی‌ها می‌شوند. سپس، معلم با توصیف ویژگی‌های خاص حیوانات موذی به‌ویژه ویژگی‌های موش و مقایسه شباهت‌های این ویژگی‌ها با کشور غاصب اسرائیل، به سوال دانش‌آموزان خود که «چرا اسرائیل این‌همه فلسطینی را شهید می‌کند؟» پاسخ می‌دهد.
«موش‌ها وقتی با حیواناتی روبه‌رو می‌شوند که زورشان به آنها نمی‌رسد فرار می‌کنند تا آسیبی نبینند. اگر هم گیر بیفتند و نتوانند فرار کنند، خودشان را بدون حرکت روی زمین می‌اندازند و ادای مردن را در می‌آورند تا حریفشان را فریب دهند.
چنان ماهرانه این کار را انجام می‌دهند که این حرکتشان معروف شده به «موش‌مُردگی»! اگر آدم‌ها در برابر موش‌ها کوتاه بیایند، همین موش‌های بی رحم بلاهای زیادی سر آدم می آورند؛ همین‌طور که اسرائیل دارد بلاهای مختلفی سر فلسطینی‌ها می‌آورد. باید مقابل موش‌ها و همه‌ی حیوانات موذی ایستاد، یا آنها را از بین برد، یا آنها را از محیطِ خانه و کوچه و خیابان و شهر و زندگی دور کرد.
خانم معلم اشاره‌ای به قفس موش‌ها کرد و گفت: اول از همه باید موش‌ها را محدود کرد. بعد اجازه نداد که آنها وارد محدوده‌ی زندگی انسان شوند. اگر هم مخفیانه یا زورکی وارد شدند، باید آنها را بیرون کرد.»
- «قشنگترین لباس دنیا»
کتاب «قشنگترین لباس دنیا» را اصغر فکور نوشته و حانیه مرتضی‌زاده تصویرگری کرده است و انتشارات مدرسه آن را در ۲۸ صفحه مصور رنگی و به بهای ۶۰ هزار تومان منتشر شده است. این کتاب، داستانی لطیف و پرمفهوم است که در آن، دختری به نام شیرین با آرزویی ساده اما زیبا، مخاطب را وارد دنیایی جادویی می‌کند. شیرین دلش می‌خواهد در روزهای سرد زمستان، لباسی گرم داشته باشد تا هیچ‌گاه سردش نشود. مادربزرگ او نیز قصد دارد برای نوه‌اش لباسی ببافد؛ اما کاموای مورد نیاز برای این کار را ندارد.
در مسیر داستان، شیرین با کاموای قرمزی آشنا می‌شود که از فقدان سه برادر خود ناراحت است. کاموای قرمز از شیرین کمک می‌خواهد تا برادرانش که به رنگ‌های سیاه، سفید و سبز هستند را پیدا کنند. پس از یک ماجراجویی کوچک و شجاعانه که منجر به نجات برادران کاموای قرمز به کمک شیرین از گرفتارشدن در خار و سنگ سیاه و چاهی عمیق می‌شود، آنها با هم به خانه برگشته و در نهایت کامواها از مادربزرگ می‌خواهند تا برای جبران محبت شیرین، با آنها لباسی برای شیرین ببافد.
این کتاب، علاوه‌بر اینکه یک داستان دل‌نشین برای کودکان است، به‌طور ضمنی، پیام‌های عمیقی از اهمیت همبستگی به کودکان منتقل می‌کند.
«مادربزرگ، کاموای قرمز را بوسید و گفت: امروز شیرین برای پیدا کردن شما خیلی زحمت کشیده و خسته شده. بهتر است استراحت کند.
آن‌شب مادربزرگ تا دیروقت بیدار بود. کامواها از مادربزرگ خواسته بودند با آنها قشنگترین لباس دنیا را برای شیرین ببافد. صبح، شیرین از خواب بیدار شد. کنارش یک لباس بافتنی بود؛ لباسی به رنگِ سیاه و سفید و سبز. کاموا قرمزه هم مثل یک مثلث زیبا گوشه‌ی چپ لباس بود. شیرین لباس را پوشید و رفت تا در میان برف‌ها بازی کند.
- «لیلا و قالیچه‌ی پرنده»
کتاب «لیلا و قالیچه پرنده» اثری از داوود امیریان است که با تصویرگری طاهر شعبانی در ۲۰ صفحه مصور رنگی و به بهای ۵۰ هزار تومان منتشر شده است. این کتاب، داستانی تخیلی و دل‌نشین از شجاعت و امید است که با زبان ساده و به شیوه‌ای کودکانه، یکی از دشوارترین موضوعات تاریخ معاصر یعنی مقاومت امیدوارانه در برابر ظلم را به تصویر می‌کشد.
در این داستان، شخصیت اصلی، لیلاست که با کمک قالیچه پرنده‌اش و همراه با عروسک‌هایش به آسمان غزه می‌رود و در دنیای خیالی خود، آسمان غزه را به تصویر می‌کشد. او با نگاهی کودکانه، بمباران‌های آسمان غزه را به موجودات و هیولاهای ترسناک تعبیر می‌کند؛ اما در پایان داستان، لیلا و دوستانش با لبخند و صدای خنده‌شان و با تکیه بر نور زندگی بر دشمنان غلبه می‌کنند و امید را در دل‌هایشان زنده نگه می‌دارند.
این کتاب تلاشی است برای نشان‌دادن قدرت امید و مقاومت در شرایطی که به نظر می‌رسد هیچ راهی برای فرار از تاریکی و ایستادگی‌کردن وجود ندارد؛ اما امید و شادی راهگشای پیروزی بر تاریکی می‌شود.
«لیلا گفت: بابا می‌گفت که هیولاها از زندگی ما، از خنده و شادی ما می‌ترسند. دوست ندارند ما شاد باشیم و زندگی کنیم، می‌خواهند زندگی ما را بدزدند. مادر گفت: آفرین دخترم، همین‌طور است. صهیونیست‌ها دوست ندارند بچه‌های فلسطین و غزه شاد باشند. پس ما باید چه کار کنیم، چطوری با دشمن بجنگیم؟ لیلا به صورت مهربان مادر نگاه کرد و گفت: با زندگی کردن، شادی کردن و خندیدن. و امید داشتن به پیروزی.»
- «بادبادکم برگرد»
کتاب «بادبادکم برگرد» به قلم منیره هاشمی با تصویرگری سمیرا حسینی در ۱۶ صفحه مصور رنگی و به بهای ۴۴ هزار تومان منتشر شده است.
این کتاب، داستانی درباره دو دختر به نامهای فاطمه و هِبِه است که در کوچه‌های پر از جنگ و تنش غزه در حال بازی هستند. این دو دختر، با وجود مشکلات امنیتی و تهدیدات سربازان اسرائیلی، دل توی دل‌شان نیست که با بادبادک‌شان که «دُم‌بلند» نام دارد، بازی کنند. هنگام بازی وقتی تیراندازی‌ها شروع می‌شود و یک رزمنده فلسطینی برای پناه‌گرفتن به حیاط خانه آنها پناه می‌آورد، فاطمه و هبه با شجاعت به او کمک می‌کنند تا از دست سربازان فرار کند.
در حین این اتفاقات، آن جوان فلسطینی به دختران می‌گوید که وقتی خودش کودک بوده، آرزو داشته که بادبادکش در آسمان بالای بالا برود، برای همین به آنها اطمینان می‌دهد که فلسطین در نهایت پیروز خواهد شد و اشغالگران از سرزمین فلسطین بیرون خواهند رفت و آنها با خیال راحت می‌توانند در امنیت کوچه‌ها بازی و شادی کنند.
این کتاب نمادی از امید و مقاومت در شرایط دشوار است و نشان می‌دهد که کودکان فلسطینی حتی در میان جنگ و بحران، همچنان در دل، رویای آزادی و بازی در کوچه‌های شاد را دارند.
در صفحه پایانی کتاب «بادبادکم برگرد» منیره هاشمی که شاعر نیز است، شعری را درباره موضوع داستان این کتاب سروده است که آن را در ادامه می‌خوانید:
«بمب از آسمان آمد
توی کوچه‌ها ترکید
از صدای آن خیلی
بادبادکم ترسید
پر زد و از اینجا رفت
زود و بی‌صدا گم شد
باد آمد و او را برد
پشت بام‌ها گم شد
کاش باز هم می‌شد
مثل قبل بازی کرد
من هنوز اینجایم
بادبادکم! برگرد…»
- «غولیِ دربه‌در»
کتاب «غولیِ دربه‌در» به قلم مریم کوثری‌هنرمند با تصویرگری هاجر میزبان در ۳۶ صفحه مصور رنگی و به بهای ۶۸ هزار تومان منتشر شده است. این اثر، داستانی نمادین و عمیق است که در قالب یک ماجراجویی تخیلی، به مسئله اشغال فلسطین و مقاومت اشاره می‌کند. «غولیِ دربه‌در» ماجرای غولی زشت و بدذات را روایت می‌کند که به دلیل آزار و اذیت دیگران، در هیچ سرزمینی پذیرفته نمی‌شود. او به هر جا که می‌رود، ویرانی به بار می‌آورد و زیست آنجا را نابود می‌کند.
غول در نهایت به سرزمینی سرسبز و زیبا می‌رسد که رودخانه‌ای زلال، درختانی تنومند و پروانه‌هایی رنگارنگ دارد. او این سرزمین را تصرف می‌کند و با شکستن شاخه‌های درختان و نابود کردن زیبایی‌های طبیعت، برای خود خانه می‌سازد؛ اما پرندگان و عناصر طبیعت – رودخانه، باد و درخت – که از حضور او به ستوه آمده‌اند، دست به دست هم می‌دهند تا او را از سرزمین‌شان بیرون کنند.
این داستان به‌شکلی نمادین به موضوع اشغال فلسطین توسط اسرائیل اشاره می‌کند. درختی که به غول می‌گوید: «اگر تمام شاخه‌هایم را هم بشکنی، زورت به ریشه‌های من نمی‌رسد»، نماد مقاومت فلسطینی‌ها در برابر ظلم است. همچنین اتحاد باد، درخت، رودخانه و پرندگان برای بیرون‌راندن غول، نشان‌دهنده همبستگی فلسطینی‌ها برای بازپس‌گیری سرزمین‌شان است.
«غولیِ دربه‌در» با زبانی ساده و تمثیلی تأثیرگذار، پیام عمیقی از مقاومت، همبستگی و امید را به مخاطب منتقل می‌کند و نشان می‌دهد که ریشه‌های مقاومت و عشق به سرزمین هیچ‌گاه از بین نمی‌روند.
«غولی خانه‌ای نداشت،
به هر سرزمینی که می‌رفت او را بیرون می‌کردند،
چون همه را اذیت می‌کرد.
هر چیزی را که سر راهش می‌دید،
یا خراب می‌کرد یا برای خودش برمی‌داشت.
هیچ‌کس او را دوست نداشت…»
- «زیباترین لبخند»
کتاب «زیباترین لبخند» که به قلم حسن محمدی نوشته شده و زهره زارع آن را تصویرگری کرده است، در ۲۰ صفحه مصور رنگی و به بهای ۶۰ هزار تومان منتشر شده است. این کتاب، داستان یک دوربین عکاسی کوچک به نام «چشمک» است که آرزو دارد در مسابقه‌ای به نام قشنگترین لبخند که توسط فرشته‌ها در آسمان برگزار می‌شود، شرکت کند؛ اما چشمک در شهری مانند غزه، که همواره صدای موشک و بمباران به گوش می‌رسد، ناامید است.
او نمی‌تواند لبخندی را ثبت کند؛ زیرا زندگی کودکان در این شهر پر از رنج و سختی است. تا اینکه شخصیتی به نام «بادبادی» به کمک او می‌آید. بادبادی، چشمک را به مکان‌هایی می‌برد که کودکان با وجود تمام سختی‌ها، لبخند می‌زنند. برای مثال، کودکانی را نشان می‌دهد که روی آوار مدرسه قبلی‌شان نشسته‌اند و مشغول درس خواندن‌اند یا آن‌هایی که از اندک نان خشکی که دارند، به پرندگان نیز می‌دهند. در نهایت، عکس‌های چشمک از این لبخندهای شگفت‌انگیز به‌عنوان زیباترین لبخندها انتخاب می‌شوند؛ چراکه نشان می‌دهند کودکان غزه، با تمام سختی‌ها، همچنان امیدوار و قوی هستند.
یکی از نکات ویژه این کتاب، تصاویر واقعی‌ای است که از لبخندهای کودکان فلسطینی در انتهای آن آورده شده است؛ تصاویری از لبخندهای کودکانی که الهام‌بخش این داستان بوده‌اند و خواننده را به تأمل در قدرت امید و پایداری وامی‌دارند.
«باد هوهوکنان توی آسمان می‌چرخید. با یک هوووی بلند نزدیک دوربین کوچولو شد و پرسید: آهای چشمک! چرا اخم کردی؟ اگر میخواهی جایی بروی، نگران نباش، من می‌رسانمت.
چشمک جواب داد: فرشته‌ها می‌خواهند در آسمان، مسابقه‌ی قشنگترین لبخند دنیا را برگزار کنند. هر دوربینی از قشنگترین لبخندِ بچه ها عکس بگیرد، برنده می‌شود. اینجا در غزه همه‌اش صدای موشک می‌آید و شهر بمباران می‌شود. بادبادی! گریه‌ام گرفته، چون دلم می‌خواهد برنده بشوم…
بادبادی گفت: بچه‌های شهر ما قشنگترین لبخندها را دارند، حتماً برنده می‌شوی.
چشمک با تعجب گفت: چطور برنده بشوم وقتی در غزه، درخت‌ها سوخته‌اند و گل‌ها پرپر شده‌اند. حتی صدای آواز پرنده‌ها هم نمی‌آید. وقتی قشنگی نباشد، لبخند قشنگ هم نیست.
بادبادی گفت: اشتباه می‌کنی!
حالا بیا سوارت کنم، با همدیگر در آسمان بچرخیم،
شاید یک چیز قشنگ دیدیم.
بادبادی چشمک را سوار کرد و در آسمان شروع کردند به چرخیدن…»
- «آرزوی زهرا»
کتاب «آرزوی زهرا» به قلم طیبه شامانی با تصویرگری الهام آشوری در ۲۸ صفحه مصور رنگی و به بهای ۶۰ هزار تومان منتشر شده است.
این کتاب، داستان دختری به نام زهرا است که در کلاس انشا باید نامهای به یک کودک فلسطینی بنویسد. زهرا نمی‌داند از کجا شروع کند و چه بنویسد؛ اما همه‌چیز با دیدن یک کودک فلسطینی در تلویزیون که گریه می‌کند، تغییر می‌کند. او از پدرش می‌پرسد چرا کودک گریه می‌کند و پاسخ می‌گیرد که اسرائیل به کشورشان حمله کرده و خانه‌هایشان را شبانه‌روز بمباران می‌کند.
این آگاهی، زهرا را غمگین می‌کند. او احساس می‌کند که نمی‌تواند کاری برای آنها انجام دهد؛ اما پدر و مادرش به او یادآوری می‌کنند که همین انشای او می‌تواند کمک بزرگی باشد و با آگاه‌کردن دیگران از جنایات اسرائیل، اثری بزرگ داشته باشد. زهرا تصمیم می‌گیرد نامهای به یک کودک فلسطینی بنویسد. او در نامه‌اش به دوست فلسطینی خود می‌گوید که آرزو دارد کشورشان آزاد شود و آنها دوباره در خانه‌هایشان کنار خانواده‌هایشان شاد زندگی کنند. او می‌گوید امیدوار است روزی فرا برسد که در همه عکس‌ها و فیلم‌ها، فقط لبخند بر لبان‌شان باشد. وقتی زهرا انشای خود را برای پدر و مادرش می‌خواند، آنها از صداقت و احساس عمیق او خوشحال می‌شوند و زهرا در دلش آرزو می‌کند که همه کودکان جهان شاد باشند.
این کتاب با زبانی ساده و تأثیرگذار، کودکان را با واقعیت‌های تلخ جنگ آشنا می‌کند و اهمیت همدلی، امید و بیان حقیقت را به آنها یادآور می‌شود.
در صفحه پایانی کتاب «آرزوی زهرا»، طیبه شامانی که شاعر نیز است، شعری را درباره موضوع داستان این کتاب سروده است که آن را در ادامه می‌خوانید:
توی خبرها دیده‌ام که
در کشورت درگیر جنگید
دیدم که دشمن دانه دانه
آرامش شهر تو را چید
وقتی که اشک تو روان شد
من پا به پایت گریه کردم
خیلی برایت غصه خوردم
خیلی برایت گریه کردم
من آرزو دارم که یک روز
از غصه‌ها آزاد باشی
در فیلم‌هایت غرق خنده
در عکس‌هایت شاد باشی»
- «قاصدک و گل‌های آفتابگردان»
کتاب «قاصدک و گل‌های آفتابگردان» به قلم مجید عمیق با تصویرگری زهره زارع در ۳۶ صفحه مصور رنگی و به بهای ۶۸ هزار تومان منتشر شده است.
- «دشت زیتون»
کتاب «دشت زیتون» به قلم منیره هاشمی با تصویرگری محمد عباسی در ۲۰ صفحه مصور رنگی و به بهای ۶۰ هزار تومان منتشر شده است.
- «گنجشک‌ها و دماغ‌آهنی»
کتاب «گنجشک‌ها و دماغ آهنی» به قلم مریم اسلامی با تصویرگری محمود علیمرادی در ۲۰ صفحه مصور رنگی و به بهای ۵۰ هزار تومان منتشر شده است.
- «غزه در آسمان»
کتاب «غزه در آسمان» به قلم داوود امیریان با تصویرگری مهدی نجفی در ۲۰ صفحه مصور رنگی و به بهای ۵۰ هزار تومان منتشر شده است.
- «اولین شب آرامش»
کتاب «اولین شب آرامش» به قلم مریم علی‌اصغر عبادی با تصویرگری زهرا خادم در ۲۴ صفحه مصور رنگی و به بهای ۵۵ هزار تومان منتشر شده است.
- «روزی که مادر شدم»
کتاب «روزی که مادر شدم» به قلم عباس صالح‌مدرسه‌ای با تصویرگری علی صبحانی‌نژاد در ۳۶ صفحه مصور رنگی و به بهای ۷۵ هزار تومان منتشر شده است.
- «او که رفت»
کتاب «او که رفت» به قلم محمود پوروهاب با تصویرگری مصطفی میرزایی در ۲۸ صفحه مصور رنگی و به بهای ۶۰ هزار تومان منتشر شده است.
∎