استنلس استیل ۳۰۴ و ۲۰۱ هر دو جزء خانواده فولادهای ضد زنگ آستنیتی هستند و از نظر ظاهری شباهت زیادی دارند. اما تفاوت‌های قابل توجهی در ترکیب شیمیایی، خواص مکانیکی و مقاومت در برابر خوردگی دارند که باعث می‌شود هر کدام برای کاربردهای متقاوتی مناسب باشند. در اینجا به تفاوت‌های اصلی این دو نوع استنلس استیل پرداخته خواهد شد اما در بلاگ گروه صنعتی کانکا به طور دقیق تر می‌توانید به بررسی و مقایسه آنها بپردازید.
ترکیب شمیایی
استیل ۳۰۴:
درصد بالاتری از نیکل در حدود ۸ الی ۱۰ درصد و کروم در حدود ۱۸ الی ۲۰ درصد دارد. وجود نیکل بیشتر باعث افزایش مقاومت به خوردگی و پایداری بیشتر در دماهای بالا می‌شود.
استیل ۲۰۱:
درصد نیکل این فولاد ضد زنگ بین ۴ تا ۶ درصد و نسبت منگنز بیشتری دارد. جایگزینی نیکل با منگنز در استیل ۲۰۱ باعث کاهش هزینه تولید می‌شود، اما مقاومت به خوردگی و خواص مکانیکی آن در مقایسه با ۳۰۴ کمتر است.
مقاومت به خوردگی
استیل ۳۰۴:
به دلیل درصد بالاتر کروم و نیکل، مقاومت بالاتری در برابر خوردگی دارد. این ویژگی باعث می‌شود که در محیط‌های مرطوب و محیط‌های اسیدی ضعیف عملکرد بهتری داشته باشد.
استیل ۲۰۱:
به علت نیکل کمتر، مقاومت کمتری در برابر خوردگی دارد و بیشتر در محیط‌های خشک یا محیط‌های با رطوبت کم استفاده می‌شود.
قیمت
قیمت استیل کیلویی چند است؟ جواب این سوال بر میگردد به ساختار و ویژگی های آن. استیل ۳۰۴ به دلیل استفاده از نیکل بیشتر، هزینه تولید آن بیشتر است و در نتیجه قیمت بالاتری نسبت به ۲۰۱ دارد. اما استیل ۲۰۱ به عنوان یک گزینه اقتصادی در مواردی که نیاز به مقاومت به خوردگی بالا نباشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آلیاژ ۳۰۴ و ۲۰۱ چه کاربرد هایی دارند؟
آلیاژ ۳۰۴ به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی، در ساخت تجهیزات پزشکی، لوازم آشپزخانه، صنایع غذایی، و تجهیزات شیمیایی به کار می‌رود. در آن سو استیل ۲۰۱ به علت مقاومت پایین‌تر به خوردگی و قیمت کمتر، بیشتر در ساخت لوازم خانگی، تجهیزات دکوری و مواردی که در تماس با آب و مواد شیمیایی نیستند، استفاده می‌شود.
استنلس استیل ۳۰۴ قابلیت جوشکاری و شکل‌دهی بسیار خوبی دارد و بدون نگرانی از ترک خوردگی و کاهش مقاومت، میتواند به راحتی در پروژه‌های مختلف جوش داده شود.
استیل ۲۰۱ شکل‌دهی و جوشکاری خوبی دارد، اما در مقایسه با ۳۰۴ کمی دشوارتر است و برای برخی فرآیندها نیاز به تنظیمات خاص دارد.
مقاومت دمایی دو آلیاژ در وضعیت یکسان
آلیاژ ۳۰۴ در دماهای بالا پایداری بهتری دارد و میتواند تا دمای حدود ۸۰۰ درجه سانتی‌گراد بدون تغییر قابل توجهی در خواص خود، مورد استفاده قرار گیرد.
اما استیل ۲۰۱ در دماهای بالا پایداری کمتری دارد و برای کاربردهایی که در دماهای بسیار بالا نیاز دارند، مناسب نیست. از این رو در این پارامتر هم استیل ۳۰۴ عملکرد بهتری از خود نشان میدهد.
چگونه میتوان این دو آلیاژ را از یکدیگر تشخیص داد؟
تشخیص استیل ۳۰۴ از ۲۰۱ به ویژه برای کسانی که تجربه کافی ندارند، میتواند دشوار باشد، چرا که این دو نوع استیل از نظر ظاهری بسیار شبیه هستند. برخی از راه‌های ساده و روش‌های عملی برای تشخیص این دو نوع استیل و آگاهی از شیوه‌های احتمالی که فروشنده ممکن است از آنها برای گمراه کردن خریدار استفاده کند در ادامه معرفی خواهد شد. اما این روش ها تضمینی نیستند و دقیق ترین روش برای تشخیص آنالیز انها می باشد.
- آزمایش با آهنربا
آلیاژ ۲۰۱ در مقایسه با استیل ۳۰۴، معمولاً خاصیت مغناطیسی بیشتری دارد، هرچند که این خاصیت بسیار کم و ضعیف است. اگر آهنربا به طور ضعیفی به آن جذب شود، ممکن است نشان دهنده‌ی استیل ۲۰۱ باشد. آلیاژ ۳۰۴ هیچ خاصیت مغناطیسی ندارد به همین دلیل اسم دیگر آن ورق نگیر است.
این روش همیشه قطعی نیست، چرا که گاهی اوقات استیل ۳۰۴ در فرآیندهای کاری خاص کمی خاصیت مغناطیسی پیدا می‌کند، مثلا ممکن است مقداری براده آهن روی سطح ورق استیل ۳۰۴ ریخته شود و همین براده ها باعث جذب آهنربا به سطح ورق شوند.
- آزمایش با اسید (تست اسید نیتریک)
در مقابل اسید نیتریک آلیاژ های سری ۳۰۰ مقاومت بیشتری دارند و به سرعت تغییر رنگ یا زنگ‌زدگی نمی‌دهند اما استیل های سری ۲۰۰ در برابر اسید نیتریک مقاومت کمتری دارد و در تماس با اسید ممکن است تغییر رنگ یا لکه‌های خوردگی ظاهر شود.
موقع خرید ورق استیل انجام این تست کمی سخت و غیر عملی به نظر میرسد. اما در محیط کارگاهی و صنعتی روشی قابل اعتماد به حساب می آید.
- تفاوت در رنگ و درخشندگی سطحی
درخشندگی استیل ۳۰۴ بیشتر از ۲۰۱ بوده و سطح براق آن در مقابل سطح نسبتا مات استیل ۲۰۱ میتواند مطرح شود. البته باید بیان کرد این اختلاف به نحوی نیست که انتظار داشت همه بتوانند آن را تشخیص دهند.
- استفاده از دستگاه اسپکترومتر
در صورت امکان و در کاربردهای صنعتی، بهترین راه برای تشخیص استیل ۳۰۴ از ۲۰۱، استفاده از دستگاه اسپکترومتر یا آنالیزر XRF است. این دستگاه‌ها ترکیب شیمیایی فلز را به دقت نشان می‌دهند و می‌توانند تفاوت بین دو نوع استیل را با دقت بالا تشخیص دهند. این روش، قطعی‌ترین روش تشخیص است، اما ممکن است برای خریدهای کوچک یا خریداران عادی در دسترس نباشد و یا تهیه آن توجیه اقتصادی نداشته باشد.
- آزمایش با محلول سولفات مس
آزمایش محلول سولفات مس نیز میتواند تا حدودی تفاوت‌ها را نشان دهد. وقتی محلول سولفات مس را روی سطح استیل ۲۰۱ بگذارید، احتمالاً رنگی قهوه‌ای متمایل به قرمز روی سطح فلز ایجاد می‌شود، در حالی که در استیل ۳۰۴ معمولاً این رنگ مشاهده نمی‌شود.
لطفا هنگام خرید فریب نخورید!
برخی از فروشندگان ممکن است برای افزایش سود خود، استیل ۲۰۱ را به جای ۳۰۴ عرضه کنند. این کار میتواند ضرر های سنگین مالی و حتی جانی را برای خریدار در پی داشته باشد. چند روش که ممکن است پیش از خرید استیل به کار بروند را بررسی خواهیم کرد.
- ادعای غلط در مورد خاصیت مغناطیسی: برخی فروشندگان ادعا میکنند که هر استیلی که آهنربا به آن جذب نشود، حتماً استیل ۳۰۴ است. در حالی که برخی از استیل‌های ۲۰۱ نیز خاصیت مغناطیسی ندارند یا این خاصیت ضعیف است.
- استفاده از آبکاری یا جلادهی بیشتر: برخی فروشندگان برای شباهت بیشتر استیل ۲۰۱ به ۳۰۴، سطح آن را براق تر میکنند یا با استفاده از روش‌های مختلف آبکاری، استیل ۲۰۱ را شبیه به ۳۰۴ نشان می‌دهند.
- مخفی کردن مشخصات و برچسب‌ها: در برخی مواقع، فروشندگان برچسب‌های شناسایی جنس را از روی محصول برمی‌دارند یا با اسید شویی مشخصات هک شده روی استیل را عوض میکنند و استیل ۲۰۱ را به جای ۳۰۴ به فروش می‌رسانند.
- اطمینان بخشی کلامی بدون سند یا گواهی: فروشندگان ممکن است به طور شفاهی ادعا کنند که محصول استیل ۳۰۴ است و این ادعا را با عباراتی نظیر "کیفیت تضمینی" یا "استاندارد بالا" همراه کنند، در حالی که از ارائه گواهی اصالت کالا خودداری میکنند.
کلام آخر
استیل ۳۰۴ و ۲۰۱ شاید شباهت های زیادی با یکدیگر داشته باشند اما به همان میزان نیز با هم تفاوت دارند و کاربرد آنها متفاوت است.
حواستان باشد سودجویان ممکن است برای کسب سود بیشتر استیل ۲۰۱ را به جای ۳۰۴ در اختیار شما قرار دهند.
برای جلوگیری از این موضوع خرید از تامین کننده معتبر، شناخت محصول و همچنین بررسی برگه اصالت کالا جلوی زیان را خواهد گرفت.
∎