برخلاف اظهار نظر مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن مبنی بر اینکه به‌هیچ‌وجه احتکار زمین نداریم، این سازمان در آمار جدید خود اعلام کرد که ۱۳۶هزار هکتار زمین در محدوده فعلی شهرها دراختیار دارد. به عبارت بهتر این سازمان فقط با ۲۶درصد از این اراضی می‌تواند زمین واحدهای نهضت ملی مسکن را تامین کند. حال این سؤال مطرح می‌شود که چرا باوجود چنین ظرفیت بزرگی، اقدامی برای استفاده از آن صورت نمی‌گیرد؟
هنوز چند روزی از اظهارات محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، دربارۀ احتکار ۱میلیون و ۸۰۰هزار هکتار زمین توسط سازمان ملی زمین و مسکن نگذشته بود که ارسلان مالکی، مدیرعامل این سازمان، ادعا کرد: «به‌عنوان مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن اعلام می‌کنم که هیچ زمینی نیست که قابلیت ساخت مسکن را داشته باشد؛ اما معرفی نشده باشد و به‌هیچ‌وجه احتکار زمین نداریم.» اما آمارهای جدید، این ادعا را زیر سؤال برده است. براساس اطلاع پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، ۱۳۶هزار و ۵۰ هکتار از اراضی این سازمان داخل محدوده‌های شهری قرار دارد.
با در نظر گرفتن این آمار، مشخص می‌شود که اگر این ۱۳۶هزار هکتار زمین بین ۱میلیون و 8۰۰هزار متقاضی نهضت ملی مسکن تقسیم شود، به هر خانواده ۲۰۰ متر زمین داخل شهرها تعلق خواهد گرفت و دیگر نیازی به ساخت شهرک‌های مسکونی خارج از محدودۀ شهرهای مادر نیست. حال این سؤال مطرح می‌شود که با چنین ظرفیتی، چرا وزارت راه و شهرسازی پیش‌تر اعلام کرده بود که تا پایان دولت چهاردهم فقط ۸۰۰هزار واحد ساخته خواهد شد؟
چرا شهرک‌سازی خارج از شهر؟
ارسلان مالکی، مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن، پیش‌تر اعلام کرده بود که مکان‌یابی برای ساخت صد شهرک جدید در خارج از محدودۀ شهرها انجام شده است. شهرک‌سازی می‌تواند اقدامی مثبت باشد؛ اما تنها در شرایطی که تمام ظرفیت‌های موجود در داخل شهرها برای ساخت مسکن به‌طور کامل استفاده شده باشد. بااین‌حال، آمارهای خود وزارت راه و شهرسازی نشان می‌دهد که ۱۳۶هزار و ۵۰ هکتار زمین در محدودۀ شهرها وجود دارد که ظرفیت ساخت هزاران واحد مسکونی را فراهم می‌کند.
این در حالی است که وزارت راه و شهرسازی به جای استفاده از این زمین‌ها، به‌دنبال ساخت شهرک در خارج از شهرها است. شهرک‌سازی در مناطق دورافتاده، هزینه‌های زندگی را برای مردم افزایش می‌دهد؛ ساکنان این مناطق مجبورند برای کار، تحصیل و خدمات روزمره به شهرهای اصلی سفر کنند که این خود مستلزم صرف هزینه‌های گزاف است. با توجه به محدودیت‌های مالی مردم و نیاز به دسترسی آسان به امکانات شهری، استفادۀ بهینه از زمین‌های داخل محدودۀ شهرها منطقی‌تر به نظر می‌رسد. این اقدام نه‌تنها به کاهش فشار بر شهروندان کمک می‌کند، بلکه بهره‌وری منابع موجود را نیز افزایش می‌دهد.
26درصد زمین‌های داخل شهر برای نهضت ملی مسکن کافی است
از زمان آغازبه‌کار دولت چهاردهم، وزارت راه و شهرسازی به‌طور مداوم آمارهای جدیدی دربارۀ نهضت ملی مسکن منتشر کرده است. در این میان، گاهی آمارهای دولت گذشته مورد تردید قرار می‌گیرد و گاهی عوامل خارج از وزارت‌خانه به‌عنوان موانع پیشرفت این طرح معرفی می‌شوند. مسعود بیات‌منش، معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی، در آخرین اظهارات خود بیان کرد که تا پایان دولت فعلی، در مرحلۀ اول، حدود ۳۷۰ تا ۳۸هزار واحد مسکونی تحویل متقاضیان داده خواهد شد و در مرحلۀ دوم نیز حدود ۴۰۰هزار واحد دیگر برای متقاضیان ساخته خواهد شد. در همین حین، آمار جدید وزارت‌خانه نشان می‌دهد که سازمان ملی زمین و مسکن، 136هزار و 50 هکتار زمین در اختیار خود دارد.
سازمان ملی زمین و مسکن اعلام کرده است که همۀ این اراضی برای ساخت مسکن نیستند و بخشی از آن‌ها برای تأمین سرانه‌های شهری نظیر فضای سبز، آموزشی، درمانی و تجاری اختصاص یافته است. با فرض قبول این ادعا، باز واقعیت چیز دیگری است. واقعیت این است که اگر به هرکدام از ۱میلیون و ۸۰۰هزار متقاضی نهضت ملی مسکن، ۲۰۰ مترمربع زمین تخصیص یابد، مجموعاً ۳۶۰میلیون مترمربع زمین خواهد شد. یعنی فقط با استفاده از ۲۶درصد از زمین‌هایی که خود سازمان در اختیار دارد، می‌توان پروندۀ نهضت ملی مسکن را به‌راحتی بست.
در این وضعیت، باوجود زمین‌های موجود در داخل محدودۀ شهرها، وزارت راه‌وشهرسازی تصمیم به ساخت 100 شهرک خارج از محدودۀ شهرها گرفته است. با توجه به آمار و ظرفیت‌های موجود، مشخص است که مسئلۀ مسکن و نهضت ملی مسکن با استفادۀ بهینه از زمین‌های داخل محدودۀ شهرها قابل حل است و نیازی به ساخت مسکن در خارج از شهرها یا در بیابان‌ها نیست.