به گزارش خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، سمیه محمدی؛ روز‌هایی بود که در این روستا راه می‌رفتم و هیچ کس به حرف من گوش نمی‌داد و می‌گفتند این هنر، یک هنر مادربزرگی است و الان نباید به دنبال کسی بود که حوله ببافد؛ بسیار تمسخر شدم و حرف‌های کم و زیادی شنیدم؛ خون دل‌ها خوردم و آن روز‌ها هم گریه کردم و روزی که جشن جهانی روستای خراشاد هم گرفته شد آن روز هم به خود بالیدم؛ آن روز هم احساس غرور کردم و اشک شوق ریختم.

هنری زیبا در پستو‌های خاک خورده خراسان جنوبی زنده شد
این‌ها حرف‌ها را «فاطمه ذاکریان» بانوی  بصیر ایران منتخب سال ۱۳۹۳ می‌گوید و ادامه می‌دهد: توبافی، یک هنر دستی است که بیش از ۳۰۰ سال پیش در خراشاد و مناطق اطراف آن رایج بود، اما بعد‌ها به فراموشی شد.

توبافی؛ هنر زیبا در پستو‌ها و زیر خروار‌ها خاک منسوخ شد تا اینکه یک بانوی تلاشگر  بسیجی از  روستای خراشاد با جرقه‌ای در ذهن، به فکر احیای هنر توبافی افتاد که در ادامه از زبان وی می‌خوانیم.

ذاکریان گفت: از سال ۸۳ به من پیشنهاد مدیرعاملی دادند که قبول کردم، اما بعد از اینکه متوجه شدم شرکت تعاونی مقروض را تحویل من داده‌اند، درخواست انصراف  دادم، اما هیچ کس قبول نکرد.
به گفته این بانوی بسیجی در روستای خراشاد از بچگی پارچه بافی و یا حوله بافی ترویج داشت، دوست داشتم دوباره این هنر تاریخی احیاء شود و  اشتغال خانگی رونق بگیرد.

مردم منطقه چهار سال طعم خشکسالی را چشیده بودند؛ بار‌ها گفته ام که خشکسالی برخی مواقع چیز بدی نیست و اگر خشکسالی نبود مردم فرصت نداشتند که این هنر را دوباره زنده کنند چراکه در آن زمان همه مشغول کشاورزی و محصولات باغی خودشان بودند.

خداوند توفیق داد تا با حمایت پیشکسوتان روستای خراشاد هنر توبافی احیاء و تروج داده شود و به عنوان یک هنر پایدار در استان و در ایران در سطح جهانی حرفی برای گفتن داشته باشد.

آموزش  هنر حوله بافی به بیش از ۲ هزار نفر
این بانوی بصیر و کارآفرین روستای خراشاد افزود: آرزوی احیای این هنر قدیمی را داشتم و به آرزوی خودم رسیدم و هم اکنون چهار نسل در کنار هم کار می‌کنند؛ آموزش پارچه بافی نسل به نسل انتقال داده شد و این باعث افتخاری بود که نصیب ما شد و توانستیم این هنر منسوخ شده را احیا کنیم.
به گفته وی؛ خداوند توفیقی داد که به عنوان بانوی بصیر ایران شناخته شوم، رمضانی_مدیرکل میراث فرهنگی سابق یک خانه تاریخی (خانه پردلی) در بافت تاریخی بیرجند را در اختیار ما قرار داد  ما این مکان را به عنوان مرکز تخصصی نساجی در نظر گرفتیم و چهار سال در این خانه مشغول بودیم؛ اما با گسترش کار و کوچک بودن این مکان، مجدد؛ مدیرکل میراث فرهنگی یک خانه از دوران قاجاریه (عمارت اعتمادی نیا) را در اختیار این شرکت تعاونی قرار دادند که هم اکنون حدود ۱۲ سال است که در این خانه‌ها بیش از ۲ هزار نفر را آموزش داده ایم.

ذاکریان گفت: در تابستان با وجود دانشجو‌ها و دانش آموزان آموزش‌های ما بیشتر رونق می‎‌گیرد، همچنین ۶ سال است که بانوان زندانی را با ۱۸ دار توبافی حمایت و آموزش می‌دهیم و تا‌کنون ۱۳۷ نفر بانوی زندانی آموزش و گواهینامه مهارت را دریافت کرده‌اند.

این بانوی کارفرین ادامه داد: مجموع این ۲ هزار نفر برای شرکت تعاونی حوله بافی می‌کنند؛ هر مجموعه‌ای پشنهاد همکاری داده است را قبول کرده ایم تا یک اشتغال پایدار در استان خراسان جنوبی محقق شود.

به گفته وی؛ پیش از این تنها ۴ نفر در روستای خراشاد آن هم نه برای درآمدزایی بلکه برای جهیزیه دختران توبافی می‌کردند، اما هم اکنون این روستا  مهدجهانی توبافی شده و خانه‌های بوم گردی ایجاد شده است.

ذاکریان اضافه کرد: خراشاد با این هنر هویت گرفته و ما هر هفته صنایع دستی را در بازار جهانی خراشاد (جمعه بازارروستا) به فروش می‌رسانیم. حتی دست بافته‌های مرکز استان را برای فروش به این روستا می‌بریم.

از گریه تا اشک شوق
این بانوی جهادگر و کارآفرین گفت: روز‌هایی بود که در این روستا راه می‌رفتم و هیچ کس به حرف من گوش نمی‌داد و می‌گفتند این هنر، یک هنر مادربزرگی است و الان نباید به دنبال کسی بود که حوله ببافد؛ بسیار تمسخر شدم و حرف‌های کم و زیادی شنیدم؛ خون دل‌ها خوردم و آن روز‌ها هم گریه کردم و روزی که جشن جهانی روستای خراشاد هم گرفته شد آن روز هم به خود بالیدم. کارشناسانی از سازمان جهانی یونسکو آمده بودند و این هنر را بی نظیر دیدند و من آن روز هم احساس غرور کردم و اشک شوق ریختم.

صادرات از خراشاد تا ایتالیا
وی با بیان اینکه از طریق نمایشگاه‌های صنایع دستی، حوله‌های بافته شده را به سراسر ایران ارسال می‌کنیم، افزود: به بهانه دیدن بنا‌های تاریخی گردشگرانی به روستا می‌آیند و خرید‌هایی را دارند، حدود هفت سال است که حوله‌های ما در ایتالیا  خریدار دارد.
این بانوی بسیجی گفت: حوله حمام، سرویس و لباس‌های نوزاد را تهیه و به ایتالیا، اتریش و فرانسه تهیه و ارسال می‌کنیم. گمرک هفته دور روز در اداره پست مستقر است و محصولات ما از این طریق به کشور‌های مختلف ارسال می‌شود.

وی افزود: در حال حاضر، چون مردم به لحاظ معیشت با گرانی‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند،   با مشکل فروش هم مواجه شده ایم و بیشتر محصولات را به استان‌های دیگر ارسال می‌کنیم.

به گفته این بانوی کارآفرین؛ روستای خراشاد قبل از احیای این هنر جمعیت کمی داشت، اما با احیای هنر توبافی در این چند ساله دوباره مردم به روستا برگشته اند و این روستا به عنوان یک روستای مهاجر پذیر زنده و پویا شناخته می‌شود.

وی با بیان اینکه احیای این هنر توفیقی بود که خداوند نصیبم کرد؛ ادامه داد: هر وقت تمسخر شدم بر خدا توکل کردم و بیشتر بر هدفم تمرکز کردم؛ من زیاد مسخره شدم و آب دهان پشت سرم انداخته شده و حرف‌های کم و زیاد خیلی شنیده ام؛ بار‌ها اشک ریختم و دوباره از اول شروع کردم؛ نگذاشتم همسرم، مادرم و فرزندام این تمسخر‌ها با خبر شوند چراکه اگر آنها باخیر می‌شدند نمی‌گذاشتند کارم را ادامه دهم و می‌گفتند بشین سرجایت، آبت کم است یا نانت!

ذاکریان ادامه داد:، اما دوست داشتم آن خاطرات بچگی ام زنده شود، در کوچه‌ها بازی می‌کردیم وصدای آهنگ ذیغو‌ها گوش هایمان را نوازش می‌کرد، بسیار دوست داشتم این آهنگ دوباره در کوچه‌ها طنین انداز شود.

هر کس دیگری می‌بود در احیای این هنر جا می‌زد، اما این توفیقی بود که نصیبم شد و باعث افتخار روستا، استان و کشور شد و توانستیم با حمایت بانوان هنرمند و پیشکوست روستا این هنر را به مرحله‌ای برسانیم که جهانی شود.

تولید حوله احرام برای حجاج/ نیازمند حمایت مسئولانیم
بانوی کارآفرین روستای جهانی خراشاد گفت: ما حوله احرام برای مکه تولید می‌کنیم؛ اما زمانی که مسئولان ما بی تفاوت هستند و حتی نمی‌توانند خودشان  راموظف کنند تا حجاج ما از هنر‌های بومی استان استفاده کنند، ما دلگرم نمی‌شویم.

ذاکریان تصریح کرد: بار‌ها برای این موضوع به دستگاه‌های متولی مراجعه و درخواست‌هایی داشته ام، اما موفق نشدم! فردی از تهران عازم مکه بودند و ۱۰ حوله از ما خریداری کردند. این حوله‌های نخی کم حجم و برای مسافرت بسیار مناسب است چراکه الیاف آن طبیعی است.  

وی افزود: برای ۳۰۰ نفر از حجاج تهران حوله احرام از هنر‌های بومی استان ما تهیه شد، اما در استان استقبالی از این حوله‌ها برای استفاده حجاح نمی‌شود؛ در صورتی که حج و زیارت باید با ما قرارداد منعقد کند و این حوله‌ها از هنر دست بانوان ما تهیه شود.

گفتنی است خُراشاد روستایی است واقع در ۲۴ کیلومتری جنوب شرقی بیرجند، پارچه بافی سنتی خراشاد یا توبافی به زبان محلی، یکی از مهمترین صنایع دستی استان خراسان جنوبی است.

روستای خراشاد به عنوان روستای هدف هنر دستی «توبافی» (حوله بافی) به ثبت جهانی رسید. هشتم آبان‌ماه ۱۳۹۷ ارزیابان بین‌المللی متشکل ازغاده هیجاوی از کشور کویت و رئیس منطقه آسیا و اقیانوسیه، احمد صالح یوسف الفارسی از کشور عمان و ویدا توحدی مشاور معاون صنایع دستی کشور به عنوان گروه ارزیاب سازمان یونسکو برای ثبت جهانی حوله خراشاد به این روستا سفر کردند و این روستا  ثبت جهانی شد.