همین دو سال پیش، سید حیدر محمدی، معاون وزیر بهداشت، درمان و رئیس سازمان غذا و دارو گفته بود: ٩٧ درصد از داروهای مورد نیاز داخلی در کشور تولید می‌شود و تنها شاید برخی از داروهای که صرفه اقتصادی نداشته تولید نمی‌شد اما اکنون با توجه به حمایت‌هایی که برای واحدهای تولید کننده در نظر گرفته شده است شاهد هستیم که تمایل واحدهای تولیدی به تولید اینگونه دارو ها نیز افزایش یافته است. حتی تحریم‌ها هم نتوانسته کیفیت داروهای تولید داخل را کاهش دهد لازم به ذکر است که طی سال گذشته با وجود تحریم‌های دارویی بیش از ۱۰۰ میلیون یورو داروی تولید داخل به کشورهای خارجی صادر شده است.
عددی که می‌توان به آن افتخار کرد، اما باید بررسی کرد که چرا همچنان بسیاری از بیماران در دسترسی به داروی مورد نیازشان مشکل دارند. نکته قابل تامل این است که مشکلات موجود در زمینه واردات مواد اولیه برای تولید دارو است. در واقع می‌توان گفت که مفهوم «داروی تولید داخل» در کلمه کاملا درست است، اما این تولید داخل نیازمند واردات مواد اولیه است که آن هم چالش‌های مختلفی دارد.
روز دوشنبه،۲۸ آبان‌ماه سال جاری، سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیئت مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران در مصاحبه‌ای گفته بود: حال بازار دارویی ایران از ابتدا تا انتهای زنجیره خوب نیست، دلیل عمده‌اش این است که متأسفانه در کشور علت را برطرف نمی‌کنیم، فقط دنبال این هستیم مقطعی کار کنیم و معلول را گذرا حل می‌کنیم، به همین دلیل چالش‌های صنعت به راحتی قابلیت حل شدن ندارد.
مهدی پیرصالحی، در گفتگویی پس از انتصاب به ریاست سازمان غذا و دارو اظهار کرد: موضوع دارو برای مردم حیاتی است اما تمام مسائل آن در حوزه سازمان غذا و دارو نیست و مراجعی چون بانک مرکزی، بانک‌های عامل، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و دیگر نهادها در این زمینه نقش دارند. امیدواریم بتوانیم با تغییر دیدگاه و فرآیندها، روند تأمین دارو را تسهیل کنیم و مشکل کمبود دارو را از میان برداریم.
در همین زمینه با علی‌اصغر اسماعیل‌زاده، معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
عرضه دارو به صورت آنلاین ممنوع
علی‌اصغر اسماعیل‌زاده در پاسخ به این سوال که چرا کمبود دارو اتفاق می‌افتد به خبرنگار تحریریه جوان قدس گفت: کمبود دارو به دو دلیل اتفاق می‌افتد. بعضی از داروها وارداتی هستند که در شرایط خاصی ممکن این اتفاق رخ بدهد. اما داروهای که در داخل کشور هم تولید می‌شود گاها باید مواد اولیه مورد نیاز از خارج کشور وارد شود تا بتواند مراحل مورد نیاز برای تولید را سپری کند. به این دلایل سیستم توزیع دارو به صورت مقطعی مختل می‌شود و کمبود دارو رخ بدهد. آنچه سازمان غذا و دارو اعلام کرده است ۹۶ تا ۹۷درصد داروها از تولیدات داخلی تامین می‌شود.
وی در ادامه بیان داشت: معاونت غذا و دارو به صورت منظم از کلیه بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، دارو خانه‌ها و شرکت‌های تولید دارو نظارت می‌کند. از همه هموطنان خود این تقاضا را داریم که در صورت مشاهده رفتار غیر متعارف و مشکوک به ما گزارش بدهند تا در اولین فرصت با همکاری دستگاه‌های مرتبط رسیدگی صورت بگیرد.
اسماعیل‌زاده با تاکید بر اینکه عرضه دارو به صورت آنلاین غیر قانونی است و تاکنون لایحه‌ی برای آن صادر نشده است گفت: برای ارائه داروها در سکوهای مجازی و به صورت آنلاین ضابطه‌ای تدوین شده است که به صورت آزمایشی فقط در چند استان مشخص در حال اجرا شدن است اما در سایر استان‌ها پخش دارو به صورت آنلاین ممنوع می‌باشد. درحال حاضر عرضه مکمل‌های ورزشی، فراورده‌های بهداشتی و سلامت محور به صورت آنلاین فقط توسط داروخانه و با کسب مجوز از معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی امکان پذیر است.
معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در مورد کیفیت داروهای تولید شده در داخل کشور اظهار کرد: تمام داروهای که در دارونامه رسمی کشور موجود است، همه ساله توسط سازمان غذا و دارو از لحاظ اثربخشی و کیفیت بازنگری شده و ارزیابی بالینی صورت می‌گیرد که باطی مراحل پیش‌بینی شده در نهایت توسط وزارت بهداشت و درمان مورد تایید قرار می‌گیرد. در بعضی مواقع پزشک محترمی تشخیص می‌دهد که بیمار از دارویی با برند ویژه استفاده کند، ممکن است همه برندها در داخل کشور وجود نداشته باشد. اما وزارت بهداشت و درمان به عنوان متولی یکی از برندها را حتما دارد.
سیاست تامین دارو بر عهده سازمان غذا و دارو
اسماعیل‌زاده با اذعان به اینکه سیاست تامین دارو بر عهده سازمان غذا و دارو است عنوان کرد: دانشگاه علوم پزشکی به عنوان تامین کننده دارو نیست. دارو توسط تولید کننده داخلی یا واردات تامین می‌شود، سازمان غذا و دارو به ما سهمیه می‌دهد و بر اساس آن برنامه‌ریزی، توزیع به داروخانه‌ها، کنترل و نظاررت انجام می‌شود. سیاست وارد یا تولید دارو صرفا بر عهده سازمان غذا و دارو است و دانشگاه علوم پزشکی در این زمینه نقشی ندارد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: توزیع و تأمین انسولین در آبان‌ماه نسبت به ماه‌های اردیبهشت و تیر در وضعیت بهتری قرار دارد. اگر بیماری به هر دلیل نتوانست به داروی دسترسی پیدا کند به سامانه ۱۹۰ تماس برقرار کنند تا راهنمایی‌های لازم در تامین دارو انجام شود.
خدابخش حکیمی-خبرنگار تحریریه جوان قدس