به گزارش خبرگزاری ایمنا، نمایشگاه ملی صنایع دستی در حالی مشغول به فعالیت شد که علاقه‌مندان به هنرهای سنتی و دستان هنرمندان ایرانی فرصتی بی‌نظیر برای آشنایی با آثار دست‌ساز و اصیل پیدا کردند؛ این رویداد که در آن بهترین تولیدکنندگان صنایع دستی کشور گرد هم آمده‌اند، به نمایش انواع آثار هنری از جمله سفالگری، گلدوزی، چرم‌دوزی و جواهرات دست‌ساز می‌پردازد؛ نمایشگاه صنایع دستی با هدف ترویج هنرهای بومی و حمایت از هنرمندان محلی، فضایی مناسب برای خرید و آشنایی با این آثار منحصربه‌فرد را فراهم کرده است.
از سویی برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی در ایران به‌عنوان یک ابزار مؤثر در دیپلماسی فرهنگی، تأثیرات قابل توجهی در رواج فرهنگ و هنر ملی دارد؛ این نمایشگاه‌ها فرصتی فراهم می‌کنند تا هنرمندان و صنعتگران ایرانی در یک بستر بین‌المللی آثار خود را به نمایش بگذارند و ارتباطات فرهنگی را با سایر کشورها تقویت کنند و در این راستا با نمایش فرهنگ غنی و تنوع هنرهای دستی، این نمایشگاه‌ها نه‌تنها به افزایش شناخت و توجه جهانی به فرهنگ ایران کمک می‌کنند، بلکه امکان برقراری گفت‌وگوهای فرهنگی را نیز فراهم می‌کنند.
علاوه بر این، نمایشگاه‌های صنایع دستی می‌توانند نقش مهمی در تقویت روابط اقتصادی و تجاری میان کشورها ایفا کنند؛ با معرفی محصولات ایرانی و جلب توجه خریداران، این نمایشگاه‌ها به ایجاد فرصت‌های تجاری و صادراتی کمک می‌کنند. در نتیجه، برقراری این نوع از تعاملات می‌تواند به تقویت بنیان‌های دیپلماسی فرهنگی کمک کند و موجب درک متقابل فرهنگ‌ها و تحکیم دوستی‌ها شود.
بر این اساس محبوبه نریمیسا، کارآفرین و فعال در حوزه صنایع دستی و یکی از غرفه‌داران این نمایشگاه با سابقه دوازده‌ساله در زمینه تولید محصولاتی همچون زیورآلات، کیف و کفش به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: پارچه‌های قلم‌کاری به‌کاررفته در این محصولات نه‌تنها خواهان زیادی دارند، بلکه کاربردی نیز هستند و بازگشت به لباس‌های قدیمی با طرح‌های اصیل ایرانی برای آن بسیار مهم بوده است.
وی می‌افراید: حالا سعی داریم که این طرح‌ها را به‌گونه‌ای مدرن کنیم که جذابیت بیشتری برای جوانان داشته باشد.
این کارآفرین و فعال در حوزه صنایع دستی بیان می‌کند: در ابتدا به‌دلیل مشکلات مالی، وارد این حوزه شدم؛ در آن زمان شرایط اقتصادی‌ام به‌گونه‌ای بود که نمی‌توانستم هزینه‌های زیادی برای راه‌اندازی کسب‌وکار کنم. با کمک مادر همسرم که خیاط بسیار ماهری بود و یکی از اقواممان که قلم‌کار بود، کار را آغاز کردم. در ابتدا پارچه‌ها را قرض می‌کردم و از استاد قلم‌کار خواستم تا طرح‌های ساده‌ای را به من آموزش دهد؛ اینگونه توانستم اولین محصولاتم را تولید کنم.
نریمیسا درباره چگونگی انتخاب محصولات برای نمایشگاه‌ها می‌گوید: چون محصولات ما صنایع دستی است و این نام خود گویای ویژگی‌های آن است، به‌طور معمول طرح‌های قلم‌کاری و محصولات مشابه را برای نمایشگاه‌ها انتخاب می‌کنیم. معیار اصلی در این انتخاب، تطابق با فضای نمایشگاه، پوشش و نیازهای مخاطب است.
نقش صنایع دستی در معرفی فرهنگ و هویت ملی
وی تصریح می‌کند: صنایع دستی نقش بی‌بدیلی در معرفی فرهنگ و هویت ملی ایران دارد. از سنگ‌نگاره‌های قدیمی گرفته تا هنرهای مختلفی که در آثار تاریخی ما وجود دارد، همه نشانی از هویت و تاریخ ما است.
کارآفرین و فعال در حوزه صنایع دستی درباره چالش‌هایی که در دوران شیوع کرونا با آن روبه‌رو شد، می‌گوید: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها از دست دادن فروش حضوری بود؛ در آن دوران، تمام تلاش‌ها برای جلب مشتری در فروشگاه‌های سنتی بی‌نتیجه ماند، زیرا آن‌ها هم به‌دلیل تعطیلی‌ها و رکود بازار توان خرید نداشتند. این اتفاق موجب شد که فروش ما کاهش پیدا کند و مجبور شویم تولیدات خود را کاهش دهیم، با این حال، با گسترش فروش آنلاین تلاش کردیم تا بازار جدیدی پیدا کنیم.
وی بیان می‌کند: شاید در ابتدا مردم به خرید آنلاین صنایع دستی علاقه‌مند نبودند، زیرا علاقه داشتند محصولات را از نزدیک لمس کنند، اما به‌تدریج توانستیم اعتماد مشتریان را جلب کرده و فروش آنلاین را گسترش دهیم.
برنامه‌های توسعه در بازارهای جهانی
نریمیسا از برنامه‌های خود برای گسترش بازار در کشورهای خارجی خبر می‌دهد و می‌گوید: امیدوارم که بتوانم محصولات خود را به بازارهای بین‌المللی معرفی کنم و در این مسیر در حال بررسی راهکارهای جدید برای صادرات هستیم.
وی در ادامه اظهار می‌کند: برای اینکه نمایشگاه‌های صنایع دستی به ابزار دیپلماسی فرهنگی تبدیل شوند، نیاز است که مسئولان زیرساخت‌ها و حمایت‌های لازم را فراهم کنند. اگر هزینه‌های مالی برای هنرمندان کاهش پیدا کند و تبلیغات به‌طور مؤثری برای جذب مخاطب انجام شود، به‌طور قطع می‌توان این رویدادها را به ابزاری مؤثر در دیپلماسی فرهنگی تبدیل کرد.
کارآفرین و فعال در حوزه صنایع دستی بیان می‌کند: نمایشگاه‌های صنایع دستی می‌توانند نقشی مهم در تغییر نگرش‌ها و افزایش شناخت میان فرهنگ‌ها ایفا کنند؛ ایران کشوری با تمدن غنی است و هر چقدر این نمایشگاه‌ها بین‌المللی‌تر برگزار شوند، تبادل فرهنگی و هنری بیشتری صورت خواهد گرفت، به‌طور کلی اگر زیرساخت‌ها به‌درستی فراهم شوند، می‌توانیم شاهد توسعه صنعت صنایع دستی و معرفی آن به جهان باشیم.
نریمیسا در پایان بر اهمیت تسهیل بسترهای کارآفرینی تأکید می‌کند و می‌افزاید: برای بسیاری از هنرمندان و کارآفرینان در این حوزه، مشکلات اداری و کاغذبازی‌ها دشوار است. بسیاری از ما حتی از داشتن بیمه محرومیم و شرایط اقتصادی فعلی کار را سخت کرده است؛ نیاز به حمایت‌های بیشتری از سوی مسئولان برای گسترش بازارهای داخلی و خارجی وجود دارد.
تجربه صادرات و تعامل با خریداران بین‌المللی
مریم قدیمی، هنرمند و فعال در زمینه صنایع دستی به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: در انتخاب طرح‌ها، بیشتر به دنبال خلق کارهای مدرن و به‌روز هستیم تا بتوانیم نظر جوانان را جلب کنیم، به‌ویژه در سفال، که خود هنر سنتی ماست، تلاش کرده‌ایم تا آن را به‌گونه‌ای نوآورانه و مدرن‌تر ارائه کنیم تا جذابیت بیشتری برای جوانان داشته باشد.
وی در ادامه به تجربه خود در زمینه صادرات صنایع دستی اشاره می‌کند و می‌گوید: ما صادرات داشتیم، البته به‌صورت غیرمستقیم و از طریق واسطه‌ها بود. توانستیم با کشورهای همسایه و چند کشور اروپایی همکاری‌هایی داشته باشیم، اما هنوز نتوانسته‌ایم به‌طور مستقیم بازارهای خارجی را هدف قرار دهیم.
هنرمند صنایع دستی با تأکید بر اهمیت صنایع دستی در معرفی هویت و فرهنگ ایرانی عنوان می‌کند: صنایع دستی می‌تواند نمایانگر تاریخ و فرهنگ ملت ایران باشد. هر منطقه از کشور ما هنر و صنایع خاص خود را دارد و این هنرها می‌تواند داستان‌های فرهنگی مردم آن ناحیه را روایت کند، برای مثال، در همدان، هنر سفال لاله‌جین که ثبت جهانی شده است، از آثار برجسته این منطقه است که ما نیز از آن در طراحی‌های خود از آن استفاده کرده‌ایم.
چالش‌ها و راهکارها در مسیر تولید و فروش صنایع دستی
وی در پاسخ به سوالی درباره چالش‌های موجود در مسیر تولید و فروش صنایع دستی توضیح می‌دهد: یکی از مشکلات بزرگ ما، نوسانات قیمت و تغییرات بازار است. قیمت‌ها به‌طور مداوم تغییر می‌کند و این موجب می‌شود که کسب‌وکار ما تحت تأثیر قرار بگیرد، همچنین مشکلات اقتصادی و خرید نکردن بسیاری از مردم نیز از دیگر چالش‌های بزرگ است. در سال‌های اخیر با افت خرید کارهای هنری روبه‌رو شده‌ایم، اما همچنان به کار خود ادامه می‌دهیم.
قدیمی درباره برنامه‌های خود برای توسعه فعالیت‌ها در بازارهای خارجی خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر برنامه داریم تا در چند نمایشگاه بین‌المللی صنایع دستی شرکت کنیم و هنر خود را به کشورهای دیگر معرفی کنیم. هدف ما این است که بتوانیم در این نمایشگاه‌ها بازاریابی مؤثری داشته باشیم و محصولات خود را به جهانیان بشناسانیم.
نمایشگاه‌های صنایع دستی به‌عنوان ابزار دیپلماسی فرهنگی
این هنرمند درباره چگونگی تبدیل نمایشگاه‌های صنایع دستی به ابزار مؤثر دیپلماسی فرهنگی می‌گوید: نمایشگاه‌های صنایع دستی می‌توانند نقش مهمی در معرفی فرهنگ ایران به جهانیان ایفا کنند، اما در سال‌های اخیر توجه کمتری به نمایشگاه‌های بین‌المللی شده است و تعداد بازدیدکنندگان خارجی کاهش یافته است. اگر مسئولان توجه بیشتری به این حوزه داشته باشند و تسهیلات بیشتری برای هنرمندان فراهم کنند، می‌توانند این نمایشگاه‌ها را به ابزاری مؤثر برای دیپلماسی فرهنگی تبدیل کنند.
قدیمی در پایان عنوان می‌کند: نمایشگاه‌های صنایع دستی می‌توانند به‌ویژه افرادی که وارد فضای سنتی و هنری می‌شوند، فرصتی را برای آشنایی با فرهنگ‌های مختلف ایجاد کند، به‌ویژه در دنیای امروز که مردم بیشتر وقت خود را در فضای مجازی و مدرن می‌گذرانند، این نوع نمایشگاه‌ها می‌توانند فرصتی برای تجربه فضای سنتی و آشنایی با هنرهای اصیل ایرانی باشد.
چالش‌ها و دغدغه‌های تولیدکنندگان صنایع دستی در شرایط اقتصادی کنونی
امید محمدی، مدیر تولید مجموعه تولید و پخش صنایع دستی نیز به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که در مسیر تولید صنایع دستی با آن روبه‌رو هستیم، تهیه مواد اولیه به قیمت روز است؛ قیمت‌ها به‌طور پیوسته در حال افزایش است و هیچ تضمینی برای قیمت‌گذاری مواد اولیه در ماه‌های آینده وجود ندارد. ما به‌عنوان تولیدکننده قادر به پیش‌بینی قیمت‌ها نیستیم و به‌طور معمول باید برای خرید مواد اولیه از دلالان و واسطه‌ها استفاده کنیم. این نوسانات قیمتی موجب می‌شود که بسیاری از تولیدکنندگان نتوانند برنامه‌ریزی دقیقی برای تولید داشته باشند.
وی با اشاره به تأثیرات منفی وضعیت اقتصادی بر صنایع دستی می‌افزاید: با شرایط اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم، صنایع دستی دیگر در سبد خرید خانوارها جایی ندارد. مردم در شرایطی که هزینه‌های زندگی بالا رفته، به خرید کالاهای ضروری می‌پردازند و محصولات هنری و سنتی در اولویت نیستند.
نمایشگاه‌های صنایع دستی و افزایش آگاهی فرهنگی
محمدی در پاسخ به این سوال که آیا نمایشگاه‌های صنایع دستی می‌توانند در تغییر نگرش و افزایش شناخت میان فرهنگ‌ها تأثیرگذار باشند، می‌گوید: نمایشگاه‌های صنایع دستی می‌توانند نقش مهمی در آشنایی مردم با هنرهای سنتی ایفا کنند؛ بسیاری از بازدیدکنندگان از مواد اولیه، تکنیک‌های ساخت و خصوصیات محصولات صنایع دستی بی‌اطلاع هستند. نمایشگاه‌ها این فرصت را فراهم می‌کنند تا مردم از نزدیک با این هنرها آشنا شوند و درک بهتری از ارزش و اهمیت آن‌ها پیدا کنند.
وی ادامه می‌دهد: هنرمندان صنایع دستی باید در این نمایشگاه‌ها حضور داشته باشند تا بتوانند سوالات مردم را پاسخ دهند و اطلاعات دقیق‌تری از فرایند تولید، کیفیت و مزایای استفاده از این محصولات به آن‌ها ارائه دهند. این امر می‌تواند دیدگاه‌ها را تغییر دهد و علاقه‌مندی به خرید صنایع دستی را افزایش دهد.
مدیر تولید مجموعه صنایع دستی همچنین با اشاره به مشکلاتی که هنرمندان برای شرکت در نمایشگاه‌ها دارند، خاطرنشان می‌کند: هزینه‌های شرکت در نمایشگاه‌ها بسیار بالا است و بسیاری از هنرمندان به دلیل مشکلات مالی قادر به شرکت در این نمایشگاه‌ها نیستند. دولت باید بیشتر حمایت کند و شرایط بهتری را برای هنرمندان فراهم آورد. با کاهش هزینه‌ها و فراهم کردن تسهیلات مالی، هنرمندان بیشتری می‌توانند در نمایشگاه‌ها شرکت کنند و هنرهای سنتی ایران را معرفی کنند.
محمدی یادآوری می‌کند: اگر دولت در این زمینه قدم بردارد و تسهیلات لازم را فراهم کند، هنرمندان زیادی می‌توانند در این نمایشگاه‌ها حضور پیدا کنند و هنرهای خود را به نمایش بگذارند. این امر نه‌تنها به معرفی صنایع دستی ایران کمک می‌کند، بلکه در راستای اشتغال‌زایی و تقویت اقتصاد کشور نیز تأثیرگذار خواهد بود.
محمدی با تأکید بر اهمیت حمایت از صنایع دستی و تولیدکنندگان این حوزه گفت: «صنایع دستی می‌توانند نقش مهمی در معرفی فرهنگ و تاریخ ایران به دنیا ایفا کنند و به اشتغال‌زایی و تقویت اقتصاد کشور کمک کنند. اما برای رسیدن به این هدف، نیازمند حمایت‌های دولتی و کاهش هزینه‌ها هستیم. این حمایت‌ها می‌تواند در قالب تسهیلات مالی، کاهش هزینه‌های شرکت در نمایشگاه‌ها و تبلیغات مناسب باشد.
سوزن‌دوزی استان سمنان احیا شد / تلاش برای معرفی فرهنگ ایرانی در بازارهای جهانی
محمد اسماعیل صبوری، فعال حوزه صنایع دستی سمنان هم به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: سوزن‌دوزی استان سمنان قدمتی بیش از ۳۵۰۰ سال دارد، اما در سال‌های اخیر به دلایل مختلف دچار افول شده بود؛ با تلاش‌های صورت‌گرفته، توانسته‌ایم این صنعت را دوباره احیا کنیم و آن را به ثبت یونسکو برسانیم. اکنون این هنر ملی به‌عنوان یکی از صنایع دستی برتر ایران شناخته می‌شود.
وی می‌افزاید: شرکت صنایع دستی گردشگری اطلس با حمایت از هنرمندان بومی و با بهره‌گیری از دانش و تجربیات متخصصان، توانسته است این صنعت را دوباره زنده کند. تاکنون هشت نشان ملی در زمینه صنایع دستی از سوی این شرکت کسب شده است.
فعال حوزه صنایع دستی سمنان درباره فرایند انتخاب محصولات برای نمایشگاه‌ها و استانداردهای آن بیان می‌کند: ما در انتخاب محصولات برای نمایشگاه‌ها توجه ویژه‌ای به کیفیت، اصالت و نوآوری داریم. در نمایشگاه‌ها سعی می‌کنیم محصولاتی را ارائه دهیم که هم از نظر فرهنگی و هم از نظر اقتصادی برای خریداران داخلی و بین‌المللی جذاب باشند. یکی از اولویت‌های ما در نمایشگاه‌ها این است که مسئولان و خریداران برتر را به نمایشگاه‌ها جذب کنیم تا صنایع دستی استان سمنان به‌عنوان یادگاری از فرهنگ ایرانی به فروش برسد.
تجربه فروش بین‌المللی و تعامل با خریداران خارجی
صبوری در ادامه با اشاره به تجربه فروش و تعامل با خریداران بین‌المللی بیان می‌کند: در نمایشگاه‌ها، همچنین از طریق فروشگاه‌های اینترنتی، با خریداران خارجی از کشورهای مختلف نظیر ایتالیا، آمریکا و عمان در تماس بوده‌ایم؛ این تعاملات تأثیر زیادی بر رونق بازار صنایع دستی ایران داشته و باعث شده است که این محصولات به‌عنوان نماد فرهنگ ایرانی در سطح جهانی شناخته شوند.
وی می‌افزاید: ما در فروشگاه‌های استانی و همچنین بخش صادراتی، صنایع دستی خود را به فروش می‌رسانیم و محصولات به بازارهای جهانی صادر می‌شود. این فروش‌ها در کنار ایجاد اشتغال و درآمد برای هنرمندان، به تقویت اقتصاد کشور نیز کمک می‌کند.
نقش صنایع دستی در معرفی هویت ملی
فعال حوزه صنایع دستی سمنان با اشاره به تأثیر صنایع دستی در معرفی فرهنگ و هویت ملی ایران می‌گوید: صنایع دستی نه‌تنها نمایانگر فرهنگ و هنر یک منطقه یا کشور است، بلکه می‌تواند به‌عنوان منبع درآمد برای کشور نیز عمل کند. اگر مسئولان به صنایع دستی توجه بیشتری داشته باشند و از هنرمندان حمایت کنند، می‌توانند این محصولات را به بازارهای جهانی معرفی کنند و ارزآوری خوبی برای کشور داشته باشیم.
صبوری می‌افزاید: صنایع دستی ایران همچون سوزن‌دوزی سمنان، نمایانگر هنر اجداد ماست و باید تلاش کنیم تا این میراث فرهنگی را برای نسل‌های آینده حفظ کنیم.
وی در خصوص اقدامات لازم برای ارتقای کیفیت و رقابت‌پذیری صنایع دستی در بازارهای جهانی نیز بیان می‌کند: برای رونق بیشتر صنایع دستی، نیاز است تا ادارات میراث فرهنگی و مسئولان محلی با حمایت از تولیدکنندگان، امکانات بیشتری برای بهبود کیفیت و طراحی صنایع دستی فراهم کنند؛ این اقدامات موجب افزایش توان رقابتی محصولات ایرانی در بازارهای جهانی خواهد شد.
فعال حوزه صنایع دستی سمنان در پاسخ به این سوال که آیا نمایشگاه‌های صنایع دستی می‌توانند به ابزاری مؤثر در دیپلماسی فرهنگی تبدیل شوند، عنوان می‌کند: به‌طور قطع نمایشگاه‌های صنایع دستی می‌توانند به‌عنوان ابزاری برای تقویت روابط فرهنگی و اقتصادی با کشورهای مختلف عمل کنند؛ از آنجایی که صنایع دستی بخش بزرگی از فرهنگ ایرانی را نمایان می‌سازد، این نمایشگاه‌ها می‌توانند نقش مهمی در معرفی ایران و جلب توجه جهانیان به هنر و فرهنگ ایرانی ایفا کنند.
صبوری تصریح می‌کند: صنایع دستی نه‌تنها منبع درآمد برای هنرمندان است، بلکه به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم فرهنگی می‌تواند در معرفی هویت ملی و فرهنگی ایران به دنیا مؤثر باشد. دولت و مسئولان باید با حمایت از این صنعت، زمینه‌ساز رونق و گسترش آن در بازارهای داخلی و خارجی شوند.
به گزارش ایمنا، نمایشگاه‌های صنایع دستی به‌عنوان بستری برای معرفی هنر و فرهنگ ایران، نه‌تنها فرصتی برای هنرمندان داخلی به‌شمار می‌روند، بلکه به‌عنوان ابزاری برای تقویت دیپلماسی فرهنگی و معرفی هویت ملی کشور به جهانیان عمل می‌کنند. هنرمندان با بهره‌گیری از هنرهای سنتی و اصیل، می‌توانند در کنار حفظ میراث فرهنگی، درآمدزایی و اشتغال‌زایی کنند.
با این حال، برای رونق بیشتر این صنعت و حضور مؤثرتر در بازارهای جهانی، نیازمند حمایت‌های بیشتر از سوی مسئولین و تسهیل شرایط برای تولیدکنندگان هستیم. توجه به کیفیت، نوآوری و ارائه محصولات با استانداردهای بین‌المللی می‌تواند به رقابت‌پذیری صنایع دستی ایران در سطح جهانی کمک کند. نمایشگاه‌های صنایع دستی با هدف معرفی این آثار منحصر به فرد، به‌ویژه در شرایط کنونی که کشور نیازمند درآمدهای ارزی است، می‌توانند نقشی حیاتی ایفا کنند؛ بر این اساس اگر به‌درستی از این ظرفیت‌ها بهره‌برداری شود، صنایع دستی نه‌تنها از نظر اقتصادی، بلکه از لحاظ فرهنگی نیز می‌تواند به یکی از مهم‌ترین منابع قدرت نرم ایران در عرصه جهانی تبدیل شود.
گزارش از: آیه مزروعی