به گزارش رکنا، ESR مخفف Erythrocyte Sedimentation Rate است که به فارسی به معنی سرعت رسوب گلبول‌های قرمز ترجمه می‌شود. این آزمایش یکی از آزمایش‌های خون است که برای بررسی وجود التهاب در بدن استفاده می‌شود. برای مشاهده فیلم آزمایش ESR در اینجا کلیک کنید.
ESR چگونه کار می‌کند؟
در این آزمایش، مقدار کمی از خون شما در یک لوله آزمایش قرار می‌گیرد و سپس به مدت یک ساعت در حالت عمودی قرار می‌گیرد. در این مدت، گلبول‌های قرمز به آرامی به سمت پایین لوله ته نشین می‌شوند. سرعت این ته نشینی به عنوان ESR اندازه گیری می‌شود.
چرا آزمایش ESR انجام می‌شود؟
تشخیص التهاب: افزایش ESR معمولاً نشان‌دهنده وجود التهاب در بدن است. این التهاب می‌تواند به دلیل عفونت، بیماری‌های خود ایمنی، سرطان یا سایر شرایط پزشکی باشد.
نظارت بر بیماری‌های التهابی: ESR می‌تواند برای نظارت بر پیشرفت بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید و بیماری‌های التهابی روده استفاده شود.
کمک به تشخیص بیماری: اگرچه ESR به تنهایی نمی‌تواند یک بیماری خاص را تشخیص دهد، اما می‌تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص‌های احتمالی را محدود کند و آزمایش‌های بیشتری را برای تأیید تشخیص تجویز کند.
چه عواملی باعث افزایش ESR می‌شوند؟
عفونت‌ها: عفونت‌های باکتریایی، ویروسی و قارچی
بیماری‌های التهابی: آرتریت روماتوئید، لوپوس، بیماری کرون
سرطان‌ها: برخی از انواع سرطان
بیماری‌های کلیوی
بیماری‌های کبدی
بارداری
آسیب بافتی
چه عواملی باعث کاهش ESR می‌شوند؟
کم خونی
نارسایی قلبی
بیماری‌های کبدی
مصرف برخی داروها
محدودیت‌های آزمایش ESR
غیر اختصاصی بودن: افزایش ESR می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد و به تنهایی نمی‌تواند علت دقیق التهاب را مشخص کند.
تأثیر عوامل دیگر: برخی عوامل مانند سن، جنس، بارداری و برخی داروها می‌توانند بر نتایج آزمایش ESR تأثیر بگذارند.
نکته مهم: آزمایش ESR باید همیشه در کنار سایر آزمایش‌ها و علائم بالینی بیمار تفسیر شود.
چه عواملی باعث انجام آزمایش ESR می‌شود؟
آزمایش ESR به طور معمول به درخواست پزشک انجام می‌شود. دلایل مختلفی برای درخواست این آزمایش وجود دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
تشخیص التهاب: یکی از اصلی‌ترین دلایل انجام آزمایش ESR، تشخیص وجود التهاب در بدن است. افزایش ESR می‌تواند نشانه‌ای از وجود یک عفونت، بیماری خود ایمنی، آسیب بافتی یا بیماری‌های التهابی مزمن باشد.
نظارت بر بیماری‌های التهابی: در بیمارانی که به بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس یا بیماری‌های التهابی روده مبتلا هستند، آزمایش ESR برای نظارت بر فعالیت بیماری و پاسخ به درمان استفاده می‌شود.
کمک به تشخیص بیماری: اگر شما علائمی مانند تب، خستگی، کاهش وزن، درد مفاصل یا سایر علائم غیر اختصاصی داشته باشید، پزشک ممکن است برای کمک به تشخیص علت این علائم، آزمایش ESR را درخواست کند.
پیگیری بیماری: در برخی موارد، آزمایش ESR برای پیگیری پیشرفت یک بیماری و ارزیابی اثربخشی درمان استفاده می‌شود.
به طور خلاصه، پزشک ممکن است آزمایش ESR را به دلایل زیر درخواست کند:
تشخیص عفونت: به ویژه عفونت‌های مزمن یا منتشر در بدن.
تشخیص بیماری‌های خود ایمنی: مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید و ...
تشخیص سرطان: برخی سرطان‌ها می‌توانند باعث افزایش ESR شوند.
ارزیابی شدت بیماری: برای تعیین شدت یک بیماری التهابی.
نظارت بر پاسخ به درمان: برای بررسی اینکه آیا درمان در حال موثر بودن است یا خیر.
توجه: افزایش ESR به تنهایی نمی‌تواند تشخیص قطعی یک بیماری را بدهد. بلکه باید در کنار سایر آزمایش‌ها و علائم بالینی بیمار تفسیر شود.
جدول مقایسه ESR و CRP
| ویژگی | ESR (سرعت رسوب گلبول های قرمز) | CRP (پروتئین واکنش‌گر C) |
|---|---|---|
| تعریف | سرعت ته نشینی گلبول‌های قرمز در یک لوله آزمایش طی یک ساعت | پروتئینی که کبد در پاسخ به التهاب تولید می‌کند |
| اندازه‌گیری | میلی‌متر در ساعت (mm/hr) | میلی‌گرم در لیتر (mg/L) |
| حساسیت | کمتر حساس به تغییرات حاد التهاب | حساس‌تر به تغییرات حاد التهاب |
| اختصاصی بودن | کمتر اختصاصی، می‌تواند توسط عوامل مختلفی افزایش یابد | اختصاصی‌تر، بیشتر به التهاب حاد پاسخ می‌دهد |
| زمان پاسخ به التهاب | کندتر، چند ساعت تا چند روز طول می‌کشد تا افزایش یابد | سریع‌تر، چند ساعت پس از شروع التهاب افزایش می‌یابد |
| عوامل مؤثر | سن، جنس، بارداری، عفونت‌ها، بیماری‌های التهابی، سرطان، برخی داروها | عفونت‌ها، آسیب بافتی، بیماری‌های التهابی، جراحی |
| کاربرد | تشخیص و پیگیری بیماری‌های التهابی مزمن، نظارت بر پاسخ به درمان | تشخیص و پیگیری عفونت‌ها، تشخیص بیماری‌های قلبی عروقی، ارزیابی خطر جراحی |
چه زمانی باید نگران افزایش ESR یا CRP باشیم؟
افزایش ESR و CRP به طور کلی نشان‌دهنده وجود التهاب در بدن است. اما اینکه چه زمانی باید نگران این افزایش باشیم، بستگی به عوامل مختلفی از جمله:
میزان افزایش: افزایش خفیف ممکن است نشان‌دهنده یک عفونت ساده باشد، در حالی که افزایش شدید ممکن است نشانه یک بیماری جدی‌تر باشد.
علت افزایش: عوامل مختلفی مانند عفونت، بیماری‌های خود ایمنی، سرطان و آسیب بافتی می‌توانند باعث افزایش ESR و CRP شوند.
سایر علائم: علائم دیگری که همراه با افزایش ESR و CRP وجود دارند، می‌توانند به پزشک در تشخیص علت اصلی کمک کنند.
نتایج سایر آزمایش‌ها: پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری را برای تایید تشخیص و تعیین علت افزایش ESR و CRP درخواست کند.
دلایلی که ممکن است شما و پزشک‌تان نگران افزایش ESR یا CRP باشید عبارتند از
عفونت‌های مزمن یا شدید: عفونت‌هایی که به خوبی به درمان پاسخ نمی‌دهند یا در بدن منتشر شده‌اند.
بیماری‌های خود ایمنی: بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس و بیماری کرون که باعث التهاب مزمن در بدن می‌شوند.
سرطان: برخی از انواع سرطان می‌توانند باعث افزایش ESR و CRP شوند.
بیماری‌های قلبی عروقی: افزایش CRP ممکن است نشان‌دهنده خطر بالاتر ابتلا به بیماری‌های قلبی باشد.
بیماری‌های التهابی روده: بیماری‌هایی مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون می‌توانند باعث افزایش ESR و CRP شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر نتایج آزمایش خون شما نشان‌دهنده افزایش ESR یا CRP بود، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود. پزشک با بررسی علائم شما، نتایج آزمایش‌ها و انجام معاینات فیزیکی، می‌تواند تشخیص دقیق را مطرح کند و درمان مناسب را تجویز کند.
توجه: افزایش ESR و CRP همیشه نشان‌دهنده یک بیماری جدی نیست و ممکن است دلایل بی‌ضرری نیز داشته باشد. اما به هر حال، این افزایش‌ها نیاز به بررسی دقیق توسط پزشک دارند.
به طور خلاصه، اگر نگران افزایش ESR یا CRP خود هستید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
