خرید سکه یکی از روش‌های سرمایه‌گذاری محبوب در کشور ما محسوب می‌شود که طرفداران زیادی دارد. شاید شما هم قصد ورود به بازار طلا را دارید اما نمی‌دانید که سکه طرح قدیم بخرید یا سکه طرح جدید؛ داشتن یکسری اطلاعات به شما کمک می‌کند بهترین انتخاب و تصمیم را داشته باشید و سرمایه‌گذاری مناسبی را تجربه کنید.
بانک مرکزی به منظور کاستن از حباب سکه اقدام به ضرب سکه با تاریخ جدید و حراج سکه در مرکز مبادله ارز و طلای ایران کرده است و هم‌اکنون در روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه این حراج انجام می‌شود.
براساس بند ث ماده ۴۴ قانون بانک مرکزی خرید و فروش شمش، طلای مسکوک و سایر فلزات گرانبها با رعایت قوانین مربوط روش‌های مجاز برای مدیریت ذخایر ارزی بر عهده بانک مرکزی است، بر همین اساس نظارت بر نوسان بازار و عرضه به هنگام سکه و شمش طلا با مدیریت بانک مرکزی انجام می‌شود، تکلیفی قانونی که بانک مرکزی را بر آن داشت تا از سال گذشته به منظور پاسخ به تقاضای سکه در بازار و کاستن از حباب قیمت سکه و کاهش فعالیت‌های سفته کارانه اقدام به عرضه سکه و شمش طلا در مرکز مبادله ارز و طلای ایران کند.
آغاز ضرب سکه ۱۴۰۳
بنا بر اعلام رئیس مرکز مبادله ارز و طلای ایران اولین عرضه ربع سکه طلای ضرب ۱۴۰۳ از امروز (۱۹ آبان ماه) آغاز می‌شود. علاوه بر این مقرر شده تا از ۱۵ اسفند هر سال سکه‌های سال بعدی ضرب شود بنابراین از اواسط اسفند ماه ضرب سکه با تاریخ ۱۴۰۴ نیز آغاز خواهد شد. این یکی از مجموعه اقدامات بانک مرکزی با هدف کاستن از حباب سکه در بازار است.
بر اساس اعلام مرکز مبادله ارز و طلای ایران از ۱۳ اسفند ماه ۱۴۰۲ تاکنون ۳۰ حراج از طریق سامانه معاملات سکه طلای مرکز مبادله ارز و طلای ایران برگزار شده است که طی این حراج‌ها در مجموع ۴۳۰ هزار و ۶۷۸ قطعه انواع سکه طلا به متقاضیان تخصیص داده شده است که سهم ربع سکه از این حجم تخصیص ۲۲۵ هزار و ۵۱ قطعه، نیم سکه ۸۱ هزار و ۲۸۸ قطعه و سهم سکه تمام ۱۲۴ هزار و ۳۳۹ قطعه بوده است. همچنین طی ۶۵ حراج شمش طلا در مرکزی مبادله ارز و طلای ایران در مجموع ۱۱ هزار و ۷۸۱ گرم شمش مورد داد و ستد قرار گرفت که در نتیجه آن بیش از ۵۴.۲ هزار میلیارد تومان ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصاد کشور وارد شد.
بانک مرکزی در راستای وظایف مندرج در قانون جدید بانک مرکزی به منظور مدیریت بازار سکه و طلا و پاسخ به نیاز متقاضیان، عرضه سکه بهار آزادی جدید بانک مرکزی به تاریخ ۱۴۰۳ از نوزدهم آبان ماه در مرکز مبادله ارز و طلای ایران آغاز می‌کند.
بانک مرکزی در حالی به منظور کاستن از حباب سکه اقدام به حراج سکه در مرکز مبادله ارز و طلای ایران کرده است که هم‌اکنون در روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه این حراج انجام می‌شود. در این حراج‌ها تمامی اشخاص حقیقی با تابعیت ایرانی بالای ۱۸ سال تمام شمسی می‌توانند در این حراج شرکت کنند و حداکثر حجم سفارش و خرید برای هر متقاضی مجموعاً ۵ قطعه سکه است به نحوی که می‌توان ۵ قطعه ربع سکه یا ۵ قطعه نیم‌سکه یا ۵ قطعه تمام سکه، و یا ترکیبی از هر سه را درخواست کند.
سکه از چه سالی در ایران ضرب شد؟
پیش از معرفی سکه طرح قدیم بهتر است ابتدا با تاریخچه سکه طلا در ایران را بدانیم. سکه طلا یکی از مسکوکات قانونی کشور ما محسوب می‌شود که ضرب آن در زمان حکومت پهلوی اول آغاز شد. تولید سکه طلا در زمان پهلوی دوم نیز ادامه داشت و پس از انقلاب اسلامی تغییراتی در آن ایجاد شد.
در سال ۱۳۵۸ به مناسبت و یادبود پیروزی انقلاب اسلامی، ضرب سکه طلا در قطعه‌ای مختلف مانند سکه تمام، نیم سکه، ربع سکه و... آغاز شد. این سکه همان عیار سکه‌های طلای دوران پهلوی را دارا بود ولی طراحی آن متفاوت از گذشته انجام شد. در سال ۱۳۷۰ طراحی این پشتوانه ارزی کشور با نام سکه بهار آزادی، با تایید هیئت وزیران، تغییر کرد و نام سکه امامی یا همان سکه بهار آزادی طرح جدید برای آن انتخاب شد.
خصوصیات سکه قدیم
به‌طور کلی به سکه‌های طلا در قطع تمام که بین سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۷۰ ضرب و تولید شدند، سکه طرح قدیم می‌گویند. این سکه از طراحی و ویژگی‌های ظاهری متفاوتی نسبت به سکه‌های تولید شده از سال ۱۳۷۰ به بعد دارد.
عیار سکه طرح قدیم بهار آزادی ۹۰۰ در هزار است که در مقیاس ۲۴ عیار، معادل با ۲۱.۶ است. مقدار طلای خالص به کار رفته در ساخت سکه بهار آزادی طرح قدیم، ۷.۳۲۲۳۸۲ گرم و وزن کلی آن ۸.۱۳۵۹۸ گرم است.
همانطور که گفته شد در طراحی سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم، تغییراتی نسبت به سکه‌های طلا دوران پهلوی صورت گرفت. یک طرف این سکه کلمه (علی) برگرفته از نام مبارک حضرت علی ابن ابی‌طالب(ع)، داخل یک (شش ضلعی) سه بار تکرار شده است. همچنین در ذیل این طرح، عبارت«بانک ملی ایران» حک شده است. روی دیگر سکه منقش به تصویر بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) است که در بالای آن عبارت «اولین بهار آزادی» و در پایین آن سال ضرب سکه (۱۳۵۸) درج شده است.
تفاوت‌های ظاهری سکه طرح جدید و قدیم
تولید سکه طرح قدیم در سال ۱۳۷۰ متوقف شد و از آن سال تاکنون، سکه‌های طرح جدید ضرب شدند. سکه طرح جدید که با نام سکه امامی نیز شناخته می‌شود، تفاوتی در عیار طلا و وزن با سکه طرح قدیم ندارد. تنها فرق بین سکه بهار آزادی طرح قدیم با سکه بهار آزادی طرح جدید، در ویژگی‌های ظاهری است.
در یک روی سکه تمام بهار آزادی طرح جدید، چهره امام خمینی و در زیر آن سال تولید آن حک شده است. در طرف دیگر سکه طرح جدید، بارگاه ملکوتی علی ابن موسی الرضا (ع) مشاهده می‌شود. در بالای این طرح نیز عبارت «بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» و در زیر آن عبارت «بهار آزادی» درج شده است.
تفاوت قیمتی سکه قدیم و جدید
با وجود اینکه ویژگی‌های سکه طرح قدیم و طرح جدید تقریبا مشابه است؛ قیمت این دو سکه یکی نیست. مبنای قیمت در بازار سکه، سکه تمام بهار ازادی طرح امامی است و سایر سکه‌ها مانند نیم، ربع، گرمی و نیز سکه طرح قدیم تحت تاثیر قیمت سکه تمام بهار آزادی طرح امامی هستند. به‌طور کلی، قیمت سکه طرح قدیم پایین‌تر نرخ سکه امامی است.
شاید برای شما هم که قصد خرید سکه طلا را دارید، این سوال پیش آید که چرا قیمت سکه طرح قدیم با قیمت سکه طرح جدید متفاوت است؟ مهم‌ترین علت این اختلاف قیمت، میزان کم تقاضا است. در بازار سکه‌های طرح قدیم و سکه‌های طرح جدید در کنار یکدیگر خرید و فروش می‌شوند. اما میزان معاملات سکه بهار آزادی طرح قدیم کمتر است.
مقدار تقاضا برای سکه طلا طرح قدیم از گذشته تا به امروز، در طول زمان کاهش یافته است. همین امر موجب شده نقش آن در بازار سکه و طلا کمتر و کمرنگ‌تر شود و قیمت پایین‌تری نسبت به سکه طرح جدید داشته باشد. برخی عوامل موثر بر قیمت سکه:
با قیمت جهانی طلا ارتباط مستقیم دارد.
وجود حباب سکه در قیمت آن مؤثر است.
نوسانات نرخ ارز در قیمت هر دو نوع سکه تاثیرگذار است.
افزایش تقاضا و کاهش عرضه موجب افزایش قیمت سکه می‌شود.
سیاست‌های اقتصادی دولت تاثیر مستقیم و غیرمستقیم بر قیمت سکه دارد.
کدام سکه را بخریم؟
با اینکه سکه طرح قدیم نسبت به سکه امامی قیمت ارزان‌تری دارد، باز هم ارزشمند است و گزینه‌ای برای سرمایه‌گذاری و پس انداز دارایی‌ها محسوب می‌شود. اما طبق توصیه کارشناسان، خرید سکه طرح جدید منطقی‌تر است. زیرا سکه تمام طرح قدیم، کم کم از چرخه معاملات بازار سکه خارج می‌شود و در آینده ممکن است ارزش و قیمت آن حتی بیشتر از حالا کاهش یابد. بنابراین اگر قصد تبدیل دارایی‌های خود به سکه را دارید، پیشنهاد می‌کنیم به سراغ خرید سکه بهار آزادی طرح قدیم بروید.
سکه جدید به دنبال تقاضای بیشتر، قیمت بالاتری دارد. همین امر باعث می‌شود تا در نوسانات بازار حباب بیشتری را تجربه کند. در مقابل، سکه طرح قدیم، تقاضای کمتر و قیمت پایین‌تری دارد. از طرفی، از اثرات حباب نیز در امان نیست. علاوه‌براین، با توجه به تقاضای کمتر، در معرض خروج از چرخه سکه‌های طلا است.
خدابخش حکیمی - خبرنگار تحریریه جوان قدس