به گزارش خبرگزاری ایمنا، پنجاه و چهارمین المپیاد جهانی فیزیک (IPhO 2024) از تاریخ ۳۱ تیر تا ۸ مرداد ۱۴۰۳ (۲۱ تا ۲۹ جولای ۲۰۲۴) به میزبانی دانشگاه صنعتی اصفهان برگزار شد. این رویداد فرصتی ارزشمند برای گردهمایی دانش‌آموزان نخبه فیزیک از سراسر جهان فراهم، و بیش از سیصد دانش‌آموز از چهل‌وهفت کشور مختلف در این المپیاد شرکت کردند.

هدف اصلی این المپیاد تقویت ارتباطات بین‌المللی و ارتقای سطح علمی و فناوری در زمینه فیزیک بود. المپیاد جهانی فیزیک با تأکید بر تبادل دانش و تجربیات بین‌المللی، فرصتی منحصر به فرد برای نمایان ساختن پیشرفت‌های علمی و فناورانه بومی و همچنین فرهنگ غنی و مهمان‌نوازی تمدن ایران فراهم آورد. دانشگاه صنعتی اصفهان، به عنوان یکی از معتبرترین دانشگاه‌های کشور، میزبان این رویداد بزرگ بوده است. این دانشگاه پیش از این نیز در سال ۱۳۸۶ میزبان سی و هشتمین المپیاد جهانی فیزیک بوده است و تجربه‌ای ارزشمند در برگزاری چنین رویدادهایی دارد.

المپیاد جهانی فیزیک (IPhO) شامل ابعاد مختلف علمی است که به طور کلی می‌توان به سه مورد از آن‌ها اشاره کرد. از ابعاد مهم این المپیاد، مسائل نظری است که شامل سوالاتی هستند که دانش‌آموزان باید با استفاده از دانش تئوری و مفاهیم فیزیکی به بررسی آن‌ها بپردازند. این بخش معمولاً موضوعاتی مانند مکانیک، الکترومغناطیس، ترمودینامیک، مکانیک کوانتومی و فیزیک مدرن را شامل می‌شود و نیاز به تفکر تحلیلی و توانایی استفاده از فرمول‌ها و تئوری‌های فیزیک دارد. از دیگر بخش‌های این رویداد، مسائل تجربی است که فرصتی به دانش‌آموزان می‌دهد تا مهارت‌های عملی خود را در کار با تجهیزات آزمایشگاهی و تحلیل داده‌ها نشان دهند. این آزمون شامل طراحی و انجام آزمایش‌ها، اندازه‌گیری‌های دقیق، تحلیل داده‌ها و استخراج نتایج است. مسائل تجربی می‌توانند شامل موضوعاتی از قبیل اپتیک، الکتریسیته و مغناطیس، مکانیک و فیزیک مدرن باشند.

مرحله پیشرفته المپیاد، که به ارزیابی توانایی‌های تحلیلی و ریاضیاتی اختصاص دارد، بر تحلیل داده‌ها و استفاده از روش‌های پیشرفته ریاضیاتی برای مدل‌سازی و حل مسائل فیزیکی تمرکز دارد. دانش‌آموزان باید تسلط کاملی بر مفاهیم پایه‌ای فیزیک داشته باشند، از جمله سینماتیک، دینامیک، قوانین نیوتن، قوانین ماکسول، ترمودینامیک و اصول مکانیک کوانتومی. این دانش پایه برای درک و حل مسائل نظری و تجربی ضروری است.

هر چند که بخش عمده‌ای از المپیاد به صورت فردی انجام می‌شود، اما شرکت‌کنندگان از کشورهای مختلف گرد هم می‌آیند و این فرصت را دارند تا با فرهنگ‌ها و دیدگاه‌های علمی مختلف آشنا شوند. این گردهمایی‌ها می‌تواند به تبادل دانش و تجربیات بین‌المللی کمک کند. المپیاد جهانی فیزیک به دانش‌آموزان این امکان را می‌دهد تا نوآوری و خلاقیت خود را در حل مسائل به نمایش بگذارند. برخی مسائل نیازمند رویکردهای خلاقانه و راه‌حل‌های نوآورانه هستند که می‌تواند نشان‌دهنده توانایی دانش‌آموزان در فکر کردن خارج از چارچوب‌های معمول باشد. شرکت‌کنندگان در المپیاد جهانی فیزیک توانستند از این فرصت به عنوان یک مقدمه برای ورود به دنیای تحقیقات علمی استفاده کنند.

یکی از مزیت‌های این‌گونه گردهمایی‌ها تقویت دیپلماسی علمی است. دیپلماسی علمی نقشی اساسی در ترویج همکاری‌های بین‌المللی و افزایش درک مشترک میان کشورها ایفا می‌کند. از دیگر مزیت‌هایی که ارتباط مستقیم با دیپلماسی علمی دارد، ارتقا وجهه علمی کشور میزبان است که باعث ارتقا وجهه علمی و پژوهشی ایران در سطح بین‌المللی می‌شود.

این امر می‌تواند تأثیر مثبتی بر جذب دانشجویان و پژوهشگران خارجی به کشور داشته باشد و موقعیت کشور را به عنوان یک مقصد معتبر علمی تقویت کند. شرکت‌کنندگان در این رویداد علاوه بر مهارت‌های علمی، فرصت پیدا می‌کنند تا با فرهنگ و جامعه ایران آشنا شوند. این تعاملات فرهنگی می‌تواند به کاهش سوءتفاهم‌ها و تقویت دوستی‌ها بین مردم کشورهای مختلف کمک کند. همچنین دیدار اساتید و دانش‌آموزان با همتایان خود از کشورهای دیگر و مشاهده دستاوردهای آن‌ها می‌تواند الهام‌بخش تلاش‌های جدید و خلاقانه در زمینه‌های مختلف علمی باشد.

محمود بهمن‌آبادی، رئیس کمیته برگزاری پنجاه و چهارمین المپیاد جهانی فیزیک و عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف، در پاسخ به سوال «چگونه می‌توان از تبادل علمی و فناوری میان دانشجویان و اساتید کشورهای مختلف در این المپیاد بهره‌برداری کرد؟» به خبرنگار ایمنا بیان‌کرد: برگزاری المپیاد جهانی فیزیک در ایران فرصتی بسیار مغتنم بود. تیم برگزارکننده و ساختار جمهوری اسلامی از همان ابتدا با نگاهی روشن و هدفمند، این رویداد را فرصتی برای گردهم آوردن کشورها و فرهیختگان علمی از سراسر جهان دیدند. این المپیاد نه تنها نمادی از امنیت داخلی ایران، بلکه نشانگر مهمان‌نوازی و دوستی مردم ایران بود.

وی افزود: المپیادهای علمی می‌توانند نقشی مداوم و بی‌نظیر در تقویت روابط بین‌الملل ایفا کنند. علم می‌تواند فصلی برای نزدیک‌تر کردن ملت‌ها و ایجاد صلح بین‌المللی باشد. به‌طور خاص، مرکزی در اروپا پس از جنگ جهانی دوم با هدف «علم برای صلح» تأسیس شد. البته، علم نیز جنبه‌هایی دارد که می‌تواند به اختلافات دامن بزند و ابزارهایی تولید کند که در جنگ‌ها استفاده می‌شوند. این ایده در واقع در برابر این حرکت قرار دارد که علم می‌تواند باعث آبادانی و پیشرفت کشورها شود. در کشورهای مختلف دیده‌ایم که کنفرانس‌ها و برنامه‌های علمی تلاش می‌کنند ملت‌ها را به هم نزدیک کنند و زمینه‌ساز تفاهم و همکاری بین‌المللی باشند.

رئیس کمیته برگزاری پنجاه و چهارمین المپیاد جهانی فیزیک تصریح‌کرد: برگزاری المپیادهای علمی فرصتی بی‌نظیر برای کشورها فراهم می‌آورد تا با گرد هم آوردن نخبگان علمی و فرهیختگان از سراسر جهان، در مسیر صلح و دوستی گام بردارند. تیم برگزارکننده جمهوری اسلامی از همان ابتدا با نگاهی روشن و هدفمند، این رویداد را فرصتی برای گردهم آوردن کشورها و فرهیختگان علمی از سراسر جهان دیدند.

بهمن‌آبادی‌توضیح داد: این المپیاد نه تنها نمادی از امنیت داخلی ایران، بلکه نشانگر مهمان‌نوازی و دوستی مردم ایران بود. وزارت امور خارجه نیز در این زمینه نقش بسیار پررنگی ایفا کرد و با همکاری بی‌دریغ خود، شرایطی را فراهم آورد که پذیرای مهمانان از کشورهای مختلف باشیم. حضور حدود سیصد و پنجاه نفر مهمان خارجی در این رویداد، به‌نوعی گواهی بر امنیت و مهمان‌پذیری ایران بود، این المپیاد فرصتی بود برای انتقال پیام‌های مثبت و دوستی به ملت‌های مختلف، نشان دادن چهره‌ای واقعی از ایران و فراهم آوردن زمینه‌ای برای تفاهم و همکاری‌های آینده.

بهمن‌آبادی افزود: این رویدادها می‌توانند به‌عنوان محصولات جانبی خود، زمینه‌ساز پروژه‌های مشترک بین‌المللی در حوزه‌های علم و فناوری باشند. زمانی که صد و پنجاه نفر از این دویست و پنجاه شرکت‌کننده از اساتید دانشگاه‌ها باشند، امکان شناسایی و بهره‌برداری از زمینه‌های مشترک کاری افزایش می‌یابد، دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی نیز یک رویداد جانبی برگزار کرد تا این نقاط مشترک را شناسایی و معرفی نماید. علاوه بر این، دانش‌آموزانی که در اینجا حضور داشتند نیز از نخبگان کشورهای خود محسوب می‌شوند و این آشنایی‌ها می‌تواند به عنوان جرقه‌ای برای همکاری‌های علمی آینده باشد.

وی اضافه کرد: نقش سیاست‌گذاران کشورها در این زمینه بسیار حائز اهمیت است. اینکه انتظار داشته باشیم که به‌طور مستقیم سرمایه‌گذاری مالی ویژه‌ای انجام شود، واقع‌بینانه نیست، حضور سیاست‌مداران در این رویداد و حمایت مالی از جانب دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی، نشان‌دهنده اهمیت این المپیاد در جلب توجه به پتانسیل‌های علمی و تحقیقاتی ایران است. با این حال، این رویداد به‌طور ضمنی می‌تواند زمینه‌ساز همکاری‌ها و سرمایه‌گذاری‌های آتی در حوزه‌های علمی و تحقیقاتی شود.

به گزارش ایمنا، المپیاد جهانی فیزیک ۲۰۲۴ فرصتی بی‌نظیر برای ایران بود تا ضمن نشان دادن توانمندی‌های علمی و فرهنگی خود، به ارتقای سطح علمی و فناورانه کشور و جهان کمک نماید. با میزبانی این رویداد بین‌المللی، ایران توانست نقش خود را در جامعه علمی جهانی تقویت کرده و به توسعه همکاری‌های بین‌المللی بپردازد. برگزاری رویدادهای علمی در ایران منجر به بهره‌وری علمی و تقویت همکاری‌های بین‌المللی می‌شود که نه تنها به پیشرفت علمی کشور، بلکه به تقویت روابط بین‌المللی و ایجاد تصویری مثبت از ایران در جهان کمک می‌کند.