به گزارش روابط عمومی وزارت علوم، محمد حسن‌زاده در گفتگو با خبرگزاری ایسنا درباره تقلب علمی گفت: سامانه‌های همانند جویی و مشابهت‌یابی در ایرانداک برای زمان تثبیت پروپوزال است، اگر دانشجویی می‌خواهد پروپوزال خود را در گروه دانشگاه مصوب کند باید به این سامانه مراجعه کند تا متوجه پروپوزال‌های مشابه نیز شود. به طور طبیعی کار مشابه در دانشگاه‌های مختلف به صورت هم‌زمان ثبت شده و ممکن است این مشابهت‌یابی طبیعی بوده باشد.

وی با بیان اینکه مشابهت‌یابی پروپوزال به معنای جلوگیری از انجام پژوهش نیست، افزود: سامانه به پژوهشگر نشان می‌دهد، پژوهشی که انجام می‌دهید مشابهش وجود دارد یا درحال انجام است. از این رو، ایرانداک هشداری به سیستم دانشگاه، استاد راهنما و پژوهشگر در این زمینه می‌دهد و  شورای دانشگاه تصمیم برای انجام یا انجام ندادن پروپوزال می‌گیرد. ممکن است به این تصمیم برسند که این مشابه پروپوزال است اما باید انجام شود چون مباحث دیگر را در پروپوزال در نظر گرفته شده است. بنابراین کارهای مشابه مانع ایجاد  نمی‌کند.

حسن‌زاده تصریح کرد: ایرانداک با استفاده از سامانه گنج و سایر سامانه‌ها به همه پژوهشگران کشور از طریق سامانه شبکه ملی کتابخانه‌های دانشگاه و سامانه انتشار دانشگاه این امکان را فراهم کرده که  به همه منابع علمی دسترسی داشته باشند. حالا باید دید؛ طبق استاندارد اخلاق پژوهش از این منابع  استفاده می‌شود یا خیر؟ ممکن است از این منابع استفاده شود و  به منبع استناد شود یا سهوا استناد آورده نشود یا در چهارچوب مورد استفاده قرار نگیرد. از این رو مجلس شورای اسلامی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی را مصوب کرده است و اگر تقلبی صورت گیرد از طریق این قانون پیگیری خواهد شد.

رئیس ایرانداک بیان کرد: ایرانداک تنها مرجع همانند جویی است. تمام دانشگاه‌های ایران که به نوعی با آثار علمی مرتبط باشند باید در این سامانه پرپوزال‌ها را ثبت کنند تا مورد  همانندجویی و تایید قرار گیرد.  ما آثار را براساس وجود بیش از یک میلیون  مقاله و پایان‌نامه همانندجویی می‌کنیم. برای مشابهت یابی و همانند جویی درصد مشخص  وجود دارد. ایرانداک ابزاری دارد که درصد همانندی را نشان می‌دهد اما در این زمینه تصمیم نمی‌گیرد. این درصد به کسانی که در این سامانه ثبت‌نام کرده‌اند نشان داده می‌شود. دانشگاه‌ها نیز باید اعلام کنند تا چه درصد از همانند‌یابی را  قبول دارند اگر دانشگاهی اعلام نکند بیشتر از ۳۰ درصد همانندیابی مورد قبول قرار نمی‌گیرد. همچنین دانشگاه تصمیم می‌گیرد که این همانندی مشروع است یا خیر.

وی ادامه داد: همانندی الزاما کار غیر اخلاقی نیست برای نمونه یک نفر اثری را  نقد می‌کند و در انتهای این نقد از متنی استفاده می‌کند و به منبع آن متن نیز استناد نیز می‌کند بنابراین کپی برداری صورت نگرفته است بلکه موضوع جوری بود که حتما باید این متن آورده می‌شد.

وی بیان کرد: از زمان تصویب قانون پیشگیری و مقابله تقلب در مجلس، ایرانداک تنها مرجعی است که همانندجویی را اعلام می‌کند. تمام دانشگاه‌های وزارت علوم در این سامانه عضو هستند و بخشی از دانشگاه‌های وزارت بهداشت و دانشگاه آزاد اسلامی نیز در این سامانه ثبت‌نام کرده‌اند. بنابراین هر دانشگاهی در این سامانه ثبت‌نام کند از درصد همانند جویی مطلع خواهد بود. از سالی که مجلس، قانون پیشگیری از تقلب را مصوب کرده، پروپوزال‌های همانند در ایرانداک رو به کاهش است. همچنین پروپوزال‌هایی که همانندی انجام داده‌اند، بالای ۳۰ درصد نبوده است. یعنی استفاده از  همانند‌جویی استاندارد و قابل قبول بوده  است.

رئیس ایرانداک گفت: دانشگاه‌هایی که در  ایرانداک عضو سامانه همانندجو نشده‌اند، اطلاعی از همانندجویی آن‌ها نداریم، بخشی از دانشجوها و پایان‌نامه‌ها هستند که همانندجویی انجام نمی‌دهند، بنابراین هیچ اطلاعی از آن‌ها نداریم. اگر تقلب علمی، غیر اخلاقی و مطابق با اخلاق پژوهش صورت می‌گیرد، مربوط به بخشی از پایان‌نامه‌هاست که در سامانه ایرانداک همانندجویی انجام نمی‌دهند و هیچ کدام همانندجویی نکرده‌اند. درخواست داریم دانشگاه‌ها با هدف  کمک به نظام علمی کشور حتما عضو سامانه شوند.

وی با بیان اینکه بخش عمده تقلب علمی به دلیل ناآگاهی از اصول است، گفت: بخش عمده مربوط به عدم آشنایی با  استاندار علمی  و اخلاقی است‌. از این رو سامانه آوا راه‌اندازی شده است این سامانه مربوط به  آموزش و  آزمون اخلاق پژوهش است. هر دانشجویی که وارد فرایند پژوهش می‌شود باید ۱۲ سرفصل را بخواند. اگر  نمره بالای ۱۷ اخذ کنند، گواهینامه دریافت خواهند کرد در غیر این‌صورت باید در این آزمون دوباره شرکت کنند. این گواهی‌نامه نشان خواهد داد چند درصد از چهارچوب استفاده اخلاقی و علمی در پژوهش مطلع هستند.