اهمیت و گرامیداشت روز غدیر به دلیل انتصاب حضرت علی بن ابی‌طالب(ع) به عنوان وصی و جانشین بلافصل حضرت محمد(ص) است؛ چراکه امامت را به وجود آورد و ادامه راه رسالت بود.
واقعه غدیر خم، نقش سرنوشت‌سازی در تعیین مسیر آینده اسلام داشت. در این واقعه، پیامبر اکرم (ص) مهمترین مأموریت دوران پیامبری خود را به انجام رساند، مأموریتی که انجام آن به منزله رساندن پیام رسالت حضرت محمد(ص) بود و کوتاهی در مورد آن باعث از بین رفتن زحمات چندین ساله ایشان می‌شد. به همین علت این عید مهمترین عید مسلمانان است و همانند عید فطر، عید قربان و دیگر اعیاد مسلمانان در مساجد، تکایا و هیئت‌های مذهبی جشن گرفته می‌شود.
مسئله غدیر ازجمله مسائلی است که باید به خوبی و با روش صحیح در میان جامعه اسلامی تبیین شود تا این واقعه به عنوان مهمترین رویداد صدر اسلام در جایگاه حقیقی خود قرار گرفته و به وحدت میان مسلمانان بینجامد. واقعه غدیر یکی از درخشان‌ترین وقایع تاریخ اسلام است که آگاهی بیش از پیش مردم از اهمیت آن، نقش غیرقابل انکاری در تقویت فرهنگ اسلامی و ضرورت وجودی امام و رهبر و ولایت در جامعه دارد.
در رابطه با مسئله غدیر و تأثیرات ترویج این مسئله در میان مسلمانان به گفتوگو با علی الله‌اکبری، مدرس حوزه و دانشگاه و دانش‌آموخته دکترای تاریخ اهل بیت(ع) پرداختیم که در ادامه می‌خوانیم.
ایکنا ـ مسئله غدیر از چه ابعادی داری اهمیت است؟
جریان غدیر امتداد و ادامه جریان رسالت است و همان‌گونه که خداوند متعال در طول تاریخ رسولان و پیامبرانی را برای هدایت بشر از میان خود ایشان برگزیده و مبعوث کرده است، برای هر یک از پیامبران خود جانشینانی قرار داده است. در دین مبین اسلام نیز همین اتفاق رخ داده است و در اواخر عمر مبارک پیامبر(ص)، خداوند متعال دستوری به ایشان ابلاغ می‌کنده که «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ؛ اى پيامبر آنچه از جانب پروردگارت به سوى تو نازل شده ابلاغ كن و اگر نكنى پيامش را نرساندهاى».
این آیه مربوط به جانشینی پیامبر(ص) و نصب امام و رهبر بعد از رسول‌الله(ص) است. لذا این دستور به پیامبر اکرم(ص) داده شده و ایشان در جریان همین دستور الهی در آخرین حج خود در سال دهم هجرت و در بازگشت از مکه به سوی مدینه دستور توقف کاروانیان در غدیر خم را صادر می‌کنند و در روز 18 ذی‌الحجه سال دهم هجرت جانشین و رهبر آینده جهان اسلام را معرفی می‌کنند تا دین اسلام ابتر نمانده و جانشین رسول‌الله(ص) مشخص شود.
لذا عید غدیر از این جهت مهم است که جریان نصب امام و وصی پیامبر(ص) برای هدایت مسلمانان و بشریت است. در ادامه و پس از اینکه پیامبر(ص) جانشین خود را معرفی می‌کنند، آیه «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا؛ امروز دين شما را برايتان كامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانيدم و اسلام را براى شما (به عنوان) آئينى برگزيدم» بر ایشان نازل شده و خداوند متعال با این آیه شریفه خبر از اتمام و اکمال دین می‌دهد. زمانی که به واقعه غدیر می‌نگریم، مشاهده می‌کنیم که غدیر جریانی است که اهمیت آن در درون خود مستتر است. اینکه پیامبر(ص) تمامی مسلمانانی را که همراه ایشان در حج بودند، در غدیر خم جمع کرده و خطابه بسیار عالی و پرمغزی را در قالب خطبه غدیر بیان می‌کنند، بیانگر اهمیت فراوان مسئله غدیر در انتخاب جانشین و رهبر آینده اسلام است.
زمانی که پیامبر(ص) خطبه غدیر را ایراد کردند، از مسلمانان خواستند که بابت انتخاب امیرالمؤمنین(ع) به ایشان تبریک بگویند. مسلمانان نیز در آن روز به پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) تبریک گفتند و حضرت امیر(ع) را امیرالمؤمنین(ع) خواندند. در احادیث آمده است که پیامبر(ص) از صحابه خواستند تا روز غدیر را بزرگ شمرده و جشن بگیرند و فقرا را در این روز اطعام کنند. در ادامه نیز جریان غدیر از سوی صحابه پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) بزرگ شمرده شده و جشن گرفته می‌شود. در این روز معصومین(ع) فقرا را اطعام کرده و روزه می‌گرفتند و مراسم افطاری برپا می‌کردند. تمامی این مسائل به این دلیل است که جریان اصیل اسلام ناب که مسیر صحیح هدایت بشریت است، به درستی طراحی شده و ادامه پیدا کند.
در بین خود صحابه و دانشمندان اسلامی که جریان غدیر را ثبت و نقل کرده‌اند، مشخص است که جریان غدیر جریانی نیست که قابل انکار باشد و اغلب مسلمانان از شیعه و سنی جریان غدیر را نقل کرده‌اند. لذا مسلمانان جهان هر ساله جریان غدیر را جشن گرفته و آن را گسترش داده‌اند. نزدیک به 80 نام برای عید غدیر در تاریخ اسلام بیان شده است و صحابه و معصومین(ع) نام‌های متفاوتی را برای این روز بزرگ بیان کرده‌اند.
ایکنا ـ چرا امروز نیازمند ترویج اصل مسئله غدیر هستیم؟
یکی از ارکان مهم ترویج مسئله غدیر، دستور صریح رسول‌الله(ص) در این باره است. آیات قرآن کریم در مورد بحث غدیر نیز بیانگر اهمیت ترویج این مسئله بسیار مهم در اسلام است. آیه شریفه «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ؛ اى كسانى كه ايمان آورده ايد خدا را اطاعت كنيد و پيامبر و اولياى امر خود را نيز اطاعت كنيد» و نیز آیه «إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ؛ ولى شما تنها خدا و پيامبر اوست و كسانى كه ايمان آورده‌اند همان كسانى كه نماز برپا مى‌دارند و در حال ركوع زكات مى‌دهند» آیاتی هستند که جریان غدیر و امامت و ولایت را طراحی کرده‌اند و در واقع گرامیداشت و ترویج مسئله غدیر دستور خداوند متعال است.
ترویج غدیر، ترویج اسلام و شریعت رسول‌الله(ص) و مسیر صحیح اسلام است. لذا ائمه معصومین(ع) اعمال ویژه‌ای را برای روز غدیر در نظر گرفته‌اند. حدود 80 نام برای روز غدیر در روایات اهل بیت(ع) بیان شده و اعمالی مانند غسل، نماز، اطعام، ادعیه، عقد اخوت، برپایی جشن و اعطای هدیه، افطاری دادن و ... نیز برای این روز در نظر گرفته شده است. امام صادق(ع) از قول پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند که برترین عید امت من عید غدیر است و این مسئله اهمیت ترویج غدیر را برای همگان مشخص می‌کند. امام رضا(ع) نیز در حدیثی برای روز عید غدیر بیان می‌کنند که شهرت آسمانی عید غدیر از زمینیان بیشتر است. پیامبر(ص) خود به مؤمنان دستور دادند که روز غدیر را جشن بگیرند و این سنت در میان دیگر پیامبران نیز وجود داشته که روز نصب جانشین خود را گرامی می‌داشتند.
لذا باید بدانیم که امروز با ترویج جریان غدیر در میان بشریت، مسیر صحیح اسلام را ترویج می‌کنیم و به جز عده‌ای که ترویج جریان غدیر منافع ایشان را به خطر می‌اندازد، هیچ کسی مخالف ترویج این جریان نیست. تمامی مفسران و مورخان از صدر اسلام تاکنون از شیعه و سنی همگی جریان غدیر را بیان کرده‌اند. گرامیداشت و برپایی جشن روز غدیر در زمان خود رسول‌الله(ص) و ائمه معصومین(ع) رقم خورده است و در ادامه نیز حکومت‌های مختلفی در اسلام همچون آل بویه و ... نیز به برپایی مراسم جشن روز غدیر اهتمام داشته‌اند. لذا ترویج غدیر در تاریخ اسلام انجام شده، اما از زمانی که مسئله شیعه و سنی در عالم اسلامی ایجاد شد و اختلافاتی میان مسلمانان رخ داد، جریان غدیر منتصب به شیعه شد وگرنه عید غدیر از اعیاد تمامی مسلمانان است و گرامیداشت این روز ازسوی خود پیامبر(ص) تأکید شده است. بنابراین، ترویح غدیر، ترویج مسیر صحیح اسلام است.
ایکنا ـ شیوه ترویج غدیر چگونه باشد تا وحدت‌آفرین و مانع تفرقه‌افکنی شود؟
قطعا در ترویج مسئله غدیر باید به مشترکات خود با اهل سنت پرداخته و تأکید کنیم که این مسئله سابقه تاریخی و رفتاری در بین تمامی صحابه دارد. برخی صحابه و حتی خلفا نیز روز عید غدیر را تبریک و شادباش گفته و به فضائل حضرت امیر(ع) اعتراف کرده‌اند. نقل همین مضامین وحدت‌آفرین بوده و موجب دوری از اختلافات خواهد شد. ما نباید غدیر را به شیوه‌ای ترویج کنیم که خدایی ناکرده به اختلافات دامن بزنیم. برای ترویج مسئله غدیر نباید به اختلافات دامن بزنیم و باید در مسیر وحدت گام برداریم. مسئله غدیر به خودی خود مسیر وحدت است و اگر به درستی و به دور از حب و بغض تبیین شود، وحدت‌آفرین خواهد بود؛ چراکه مسئله غدیر و گرامیداشت آن شرع و سنت رسول‌الله(ص) است.
نصب امام و وصی، سنت رسول‌الله است و تمامی مسلمانان به بالابردن دست امیرالمؤمنین(ع) از سوی پیامبر(ص) در روز غدیر اذعان می‌کنند. اگر بتوانیم با استفاده از منابع صحیح و بهره‌گیری از ادبیات صحیح به ترویج مسئله غدیر پبردازیم، به تقویت جریان وحدت در میان مسلمانان پرداخته‌ایم به شرط اینکه بتوانیم مبانی این مسئله را به خوبی درنظر گرفته و پیاده کنیم. اینکه پیامبر(ص) جمعیت 120 هزار نفری مسلمانان در حج سال دهم هجرت را یکجا جمع کرده و به مسلمانان اعلام کنند که کسانی که جلوتر رفته‌اند و بازگردند و کسانی که عقب مانده‌اند خود را به محل غدیر برسانند، فقط به خاطر اعلام محبت و دوست داشتن حضرت امیر(ع) نبوده و بیانگر مسئله‌ای به مراتب بزرگتر بوده است. لذا اگر جریان غدیر را با استفاده از منابع خود برادران اهل سنت برای ایشان تبیین کنیم، کاملا در مسیر وحدت حرکت کرده‌ایم.
گفتوگو از مجتبی افشار
انتهای پیام
نظر شما