به گزارش سرویس صنفی و آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ بورسیه تحصیلی کمک‌های مالی و یا همان کمک هزینه‌های مربوط به تحصیل است که از جانب دولت‌‌ها ، دانشگاه‌ها ، افراد خیر و موسسات مالی در اختیار دانشجویان واجد شرایط و با استعداد قرار می گیرند .

در واقع می توان گفت دانشجویانی که بورسیه تحصیلی می شوند به جای پرداخت هزینه تحصیل ، کمک هزینه تحصیلی هم دریافت می کنند البته بدون بازپرداخت .
همانطور که می دانید هزینه های زندگی در خارج از کشور بسیار بالا و سرسام آور است به همین دلیل اکثر داوطلبان سعی دارند تا با اخذ بورس تحصیلی در خارج از کشور ادامه تحصیل دهند .

انواع بورس های تحصیلی

•    بورس تحصیلی بدون انجام فعالیت های جانبی 

این نوع از بورس هم در انواع مختلفی ارائه می شود و همچنین می توان گفت هزینه های تحصیل متقاضیان و حتی تمامی هزینه های زندگی شخصی به طور کامل پوشش داده می شود ، از انواع این بورس می توان به موارد زیر اشاره کرد :

FULL FUND
رقابت شدیدی در بین دانشجویان برای دریافت آن وجود دارد زیرا این نوع از بورسیه تحصیلی تمام هزینه های تحصیل و زندگی شخصی را پوشش می دهد .

Porital Fund
این نوع از بورسیه فقط بخشی از هزینه های تحصیل دانشجویان را به صورت درصدی یا نقدی به آن ها تعلق می گیرد .
 
•    بورس های تحصیلی همراه با انجام فعالیت 

این نوع بورسیه تحصیلی نوعی کمک هزینه تحصیلی است که در قبال فعالیت هایی که دانشجو انجام می دهد ارائه می گردد ، در ادامه به معرفی این نوع بورسیه ها می پردازیم .

Scholarship

برای اخذ این نوع بورسیه دانشجو باید شرایط تحصیلی قابل قبولی داشته باشد ، این شخص عمدتا وظایف خاصی بر عهده دارد مانند تصحیح برگه های امتحانی ، نمره دادن ، برطرف کردن مشکلات درسی دانشجویان و ....
 
دستیار تحقیق و یا RA

در واقع می توان گفت دست راست استاد مشاور در انجام نگارش مقالات ، تحقیقات و ... است .
 
دستیار تدریس و یا TA

در اغلب کشورهای دنیا افرادی که به عنوان دستیار تدریس انتخاب می شوند از پرداخت هزینه های خوابگاه و شهریه معاف هستند .
 
کارآموزی

نوعی کار پاره وقت است که دانشجویان حین تحصیل در شرکت یا موسسه ای خارج از دانشگاه خود انجام می دهند .
 

•    بورسیه های تشویقی 

همانطور که می دانید کمک هزینه ای که دانشگاه ها و موسسات خیریه به دانشجویان با استعداد می دهند تا به هزینه تحصیل این دانشجویان کمک کنند که بورسیه های تشویقی یکی از آن ها است که انواع آن را در ادامه خواهیم گفت .

حذف شهریه و تحصیل رایگان

در این مورد دانشجو به طور کامل یا نسبی از پرداخت شهریه معاف می شود البته این معافیت توسط دانشگاه تعیین می شود .

جایزه ( پاداش )

این نوع بورسیه که همان جایزه یا پاداش است که البته مقدار آن هم زیاد نیست و تنها بخشی از هزینه های دانشگاه شخص را تامین می کند .

وام تحصیلی

این نوع از بورسیه به دانشجویان خارجی تعلق نمی گیرد و مستقیما نیز به حساب دانشگاه پرداخت می شود که تنها دربرگیرنده هزینه های تحصیل و شهریه های دانشگاه است .

در راستای طرح تحول دولت سیزدهم و طرح تحول آموزش عالی و به منظور هدفمند کردن پژوهش‌های دانشگاهی و هدایت آنها جهت رفع نیازهای صنعت کشور بورس بنگاه‌های اقتصادی در مقاطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری پژوهش محور و آموزشی و پسادکتری و فرصت تحقیقاتی کوتاه مدت دکتری داخل و خارج از کشور و در همه رشته‌های تحصیلی مورد نیاز با مشارکت فعال حوزه کاربرد در مراکز آموزش عالی داخل یا خارج از کشور برای انجام پروژه مورد نیاز حوزه کاربرد توسط بورسیه بر حسب تشخیص و تصویب حوزه کاربرد و شورای مرکزی بورس اجراء می‌شود.

بخش‌هایی از شیوه نامه اجرایی اعطای بورس بلند مدت و کوتاه مدت بنگاه‌های اقتصادی به شرح زیراست:

نحوه اجرای برنامه

شورای مرکزی بورس با همکاری حوزه کاربرد شرایط اعطای بورس را مشخص می‌کند. تفاهم نامه حوزه کاربرد و قرارداد پروژه و بورسیه مطابق با شرایط حوزه کاربرد و مؤسسه تنظیم می‌شود و پس از تصویب در شورای مرکزی بورس قابل اجرا است. مکاتبات هماهنگی‌ها و اجرایی شدن ارتباطات در سامانه توسط سازمان و اداره کل صورت می‌پذیرد.

اساتید، دانشجویان و مؤسسات تعیین شده مطابق با تفاهم نامه با حوزه کاربرد ظرف مدت معین پیشنهاده خود را از طریق سامانه یکپارچه به حوزه کاربرد اعلام می‌کنند.
در صورتی که نیاز درخواستی حوزه کاربرد دانشجو محور باشد پیشنهاده از سوی دانشجویان واجد شرایط مؤسسات به حوزه کاربرد اعلام خواهد شد. در چنین حالتی نقش و وظیفه استاد همکار صرفاً استاد راهنمایی بورسیه خواهد بود و استاد همکار تعهدی در قبال حوزه کاربرد نخواهد داشت.

کارگروه تخصصی مطابق با تفاهم نامه با حوزه کاربرد از بین پیشنهادات دانشجوی بورسیه استاد همکار و مؤسسه را انتخاب کرده و به حوزه کاربرد جهت انعقاد قرارداد پروژه و بورسیه معرفی می‌کند.

انعقاد قرارداد بعد از تأیید کارگروه تخصصی صورت می‌پذیرد. حوزه کاربرد مطابق با تفاهم نامه قرارداد پروژه و بورسیه را با معرفی شدگان از سوی کارگروه تخصصی منعقد می‌کند.
در صورتی که نیاز درخواستی حوزه کاربرد دانشجو محور باشد انعقاد قرارداد بورسیه با تأیید استاد راهنما صورت می‌پذیرد.

حوزه کاربرد ملزم به بورسیه کردن دانشجوی مجری یا دانشجوی همکار مجری پروژه طبق قرارداد پروژه و بورسیه و مطابق با مقررات و آئین نامه و شیوه نامه مصوب شورای مرکزی بورس است. حوزه کاربرد موظف است کلیه هزینه‌های پروژه و بورس را طبق جدول مندرج در قرارداد و در قالبی که در قرارداد پروژه و بورسیه تعیین شده پرداخت کند.
موارد فوق به صورت معمول قابل اجرا است و نحوه اجرا با تأیید شورای مرکزی بورس قابل تغییر است.

نحوه ثبت نام در بورسیه‌ها

دبیرخانه کارگروه تخصصی، هماهنگی با وزارت خانه‌های صنعت معدن تجارت (صمت) و جهاد کشاورزی و سایر وزارتخانه‌های ذینفع از طرف اداره کل جهت اعلام فراخوان به حوزه کاربرد را برعهده دارد.
حوزه کاربرد نیاز خود را طبق کاربرگ پیش بینی شده در سامانه یکپارچه بورس ثبت و اعلام می‌کند و حوزه کاربرد می‌تواند حداقل سه مؤسسه را به عنوان اولویت انجام پروژه مشخص کند.
مدارک توسط اداره کل بررسی و صلاحیت حوزه کاربرد برای ارسال موضوع مورد بررسی قرار می‌گیرد. در صورت تأیید حوزه کاربرد طرح‌های اولیه را که بر اساس مشکلات واقعی آن حوزه بوده است، در سامانه یکپارچه بورس جهت ثبت نام متقاضیان بارگذاری می‌کند.

اساتید و در صورت لزوم دانشجویان دانشگاه‌های تعیین شده از سوی حوزه کاربرد ظرف مدت معین پیشنهاده خود را از طریق سامانه یکپارچه بورس به حوزه کاربرد اعلام می‌کنند.
حوزه کاربرد از بین، پیشنهادات مؤسسه و استاد همکار را انتخاب کرده و مبادرت به انعقاد قرارداد با آنها می‌کند.

نحوه پشتیبانی مالی بورسیه‌ها

حوزه کاربرد برای هر یک از طرح‌های اولیه (RFP) ارائه شده میزان توانایی خود در پشتیبانی مالی و فنی را تعیین می‌کند. این پشتیبانی شامل موارد زیر است:

* پشتیبانی مالی مقطع و یا دوره تحقیقاتی و یا ترکیب پیشنهادی از مقاطع و دوره‌های متناسب با طرح اولیه مطرح شده.
روند ثبت نام می‌تواند با یکپارچه سازی سامانه یکپارچه بورس با سامانه «نان» و یا «ساتع» و یا ارسال نامه تقاضانامه از سوی حوزه کاربرد به اداره کل نیز عملیاتی شود و اداره کل می‌تواند در این مورد تصمیم گیری کند.
* اختصاص استاد مشاور حوزه کاربرد که توانایی ارائه راهنمایی و مشاوره تخصصی در سطح مطلوب را داشته باشد.
* استاد مشاور حوزه کاربرد به پیشنهاد حوزه کاربرد و با تأیید اداره کل تعیین می‌شود.
بررسی طرح‌های اولیه ارائه شده و دسته بندی آنها
- بررسی طرح‌های اولیه (RFP) در حوزه‌های تخصصی وتحقیقاتی اولویت دار توسط اداره کل
- بررسی در کارگروه تخصصی اداره کل انجام می‌شود.
- اعلام طرح‌های تصویب شده در سامانه یکپارچه توسط اداره کل به نحوی که طرح‌ها در دسترس مخاطبین اساتید دانشجویان و ذینفعان قرار گیرد.

ارائه پیشنهاده توسط استاد و دانشجویان

اساتید دانشجویان با مراجعه به سامانه یکپارچه می‌توانند برای هر طرح اولیه پیشنهاده ارائه دهند.
اعضای هیأت علمی مؤسساتی که مجوز جذب مقاطع تحصیلات تکمیلی را ندارند، می‌توانند از طریق طرح تعاون و دیگر طرح‌های جاری در وزارت اقدام به جذب دانشجو از مؤسسه دارای مجوز کنند.
در صورتی که نیاز درخواستی حوزه کاربرد دانشجو محور باشد پیشنهاده از سوی دانشجویان واجد شرایط مؤسسات به حوزه کاربرد اعلام خواهد شد.
اساتید دانشجویان می‌توانند هر تعداد پروپوزال ارائه دهند اما برای هر طرح اولیه حداکثر می‌توانند دو بار پروپوزال ارائه کنند.
در صورتی که استاد تمایل دارد دانشجویان فعلی خود را برای بورسیه پیشنهاد دهد، باید مشخصات دانشجویان فعلی خود را در پروپوزال درج کند در صورتی که اجرای پروژه نیازمند پذیرش دانشجویان جدید باشد استاد باید مشخصات کلی دانشجویان مورد نیاز را در پروپوزال شرح دهد.
تأیید و رد دانشجویان پیشنهاد شده توسط کارگروه تخصصی انجام می‌گیرد.

محدودیت معرفی دانشجویان فعلی اساتید برای ورود به برنامه برای مقاطع تحصیلی:

- پسا دکتری: محدودیت ندارد
- دکتری: تا پایان نیمسال ششم
- کارشناسی ارشد: تا پایان نیمسال سوم
- کارشناسی و کاردانی: پس از گذراندن نیمی از واحدهای مورد نیاز برای گذراندن مقاطع فوق.
- دوره‌های فرصت کوتاه مدت تحقیقاتی طبق شیوه نامه فرصت کوتاه مدت تحقیقاتی
- انعقاد قرارداد بورسیه

حوزه کاربرد موظف است کلیه هزینه‌های پروژه و بورس را طبق جدول مندرج در قرارداد و در قالبی که در قرارداد فی مابین تعیین شده پرداخت کند.
هزینه بورس بنگاه‌های اقتصادی از محل اعتبارات و درآمد اختصاصی حوزه کاربرد تأمین می‌شود. سازمان با نهادهای دولتی می‌توانند بر اساس سیاست‌های علمی دولت بخشی از هزینه‌ها را تأمین کنند.

- شرکت‌های کوچک و فناور یا دانش بنیان ۸۰ درصد هزینه‌ها
- شرکت‌های متوسط و فناور یا دانش بنیان ۵۰ درصد هزینه‌ها
- سازمان‌های دولتی و شرکت‌های بزرگ صفر تا ۲۰ درصد

تعهدات در بورس بنگاه‌های اقتصادی
حوزه کاربرد و بورسیه قرارداد مشترکی را مطابق با الگوی ارائه شده تحت عنوان «منع افشای اطلاعات واحد فناور» امضا و در سامانه بارگذاری می‌کنند. کلیه موارد مربوط به مالکیت مادی و معنوی تحقیق بر اساس توافق حوزه کاربرد و مؤسسه باید در قرارداد ذکر شود.
الزامات مربوط به حفظ محرمانگی داده‌ها و اسناد حوزه کاربرد و تعهدات مأخوذه در این راستا جز لاینفک قرارداد تنظیمی است.

ارزیابی دوره و حل اختلافات

مؤسسه موظف است گزارش عملکرد گروه تحقیقاتی را طبق کاربرگ پیشنهادی مطابق با جدول زمانی زیر به سازمان و حوزه کاربرد ارسال کند.
- دکتری: هر ۶ ماه یکبار
- کارشناسی ارشد: هر ۳ ماه یکبار
- کاردانی و کارشناسی: ۶ ماه یکبار
- فرصت تحقیقاتی پسا دکتری هر ۳ ماه یکبار
- پسا دکتری براساس تصمیم کارگروه تخصصی

در صورت اختلاف بین حوزه کاربرد و مؤسسه استاد همکار و یا دانشجوی بورسیه در خصوص تعهدات یکدیگر در قالب قرارداد فی مابین مرجع تصمیم گیرنده کارگروه تخصصی خواهد بود در موارد خارج از حوزه کارگروه تخصصی سازمان مرجع تفسیر و رسیدگی به اختلافات است.

مؤسسه موظف است مراتب انصراف دانش آموختگی یا اتمام دوره را به همراه کسب بازخورد حوزه کاربرد به سازمان گزارش کند.
سابقه انجام تحقیق در پرونده استاد، بورسیه و همچنین حوزه کاربرد، ثبت و بر اساس معیارهای تعریف شده، ارزیابی و پایه‌ای برای مشوق‌ها و ارائه خدمات آینده خواهد بود.
تکمیل زیست بوم فناوری ایجاد شده

پس از اتمام موفقیت آمیز دوره کارگروه تخصصی دستاوردهای ایجاد شده را تحلیل و موارد زیر را جهت ادامه پشتیبانی بررسی می‌کند:
- حمایت بنگاه بورس کننده برای به کارگیری بورسیه در پیاده سازی مؤثر نتایج تحقیق
- هماهنگی بین دستگاهی در حمایت از دستاوردهای تحقیق در قالب تأسیس یا همکاری با شرکت‌های فناور یا دانش بنیان
- معرفی و اخذ حمایت از سازمانهای دولتی استفاده کننده از نتایج تحقیق.

گزارش از عرفان عباسی