یارانه‌های بنزین در ایران طی دهه‌های اخیر به عنوان ابزاری برای کنترل قیمت‌ها و حمایت از مصرف‌کنندگان استفاده شده‌اند، اما این سیاست با تبعات اقتصادی و زیست‌محیطی عمده‌ای همراه بوده است. در حالی که دولت برای واردات بنزین هزینه‌های قابل توجهی پرداخت می‌کند، قیمت‌های داخلی به نحوی پایین نگه داشته می‌شوند که مصرف را به شکل ناپایداری تشویق می‌کند. نتیجه این رویکرد، افزایش بی‌رویه مصرف بنزین و در نتیجه، بار سنگینی بر دوش اقتصاد کشور و محیط زیست است.

این سیاست‌ها همچنین به نابرابری اجتماعی دامن می‌زنند؛ خانواده‌هایی که بیشترین تعداد خودروها را دارند، بیشترین یارانه را دریافت می‌کنند، در حالی که نیمی از جامعه از این یارانه‌ها بهره‌ای نمی‌برند. این شرایط نشان می‌دهد که زمان بازنگری جدی در سیاست‌های یارانه بنزین فرا رسیده است، به گونه‌ای که انگیزه‌های مصرف به جای مصرف بیشتر، به سمت صرفه‌جویی و استفاده پایدار سوق داده شود.

ایران از جمله کشورهایی بود که توانسته بود در زمینه تولید بنزین به خودکفایی دست یابد و نیازهای داخلی خود را بدون وابستگی به واردات برآورده سازد. با این حال، افزایش تعداد خودروهای پر مصرف و نبود الگوی مصرف بهینه در سطح کشور، مصرف بنزین به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. این روند رو به رشد مصرف، باعث شده که ایران به تدریج از وضعیت خودکفایی خارج شود و به یکی از واردکنندگان بزرگ بنزین تبدیل شود. افزایش وابستگی به واردات بنزین می‌تواند تاثیرات منفی بر تراز تجاری کشور داشته باشد و چالش‌هایی را در زمینه امنیت انرژی به وجود آورد که نیازمند ایجاد اصلاحات فوری در الگوی مصرف بنزین است.

در سایه اصلاحات پیش‌رو در نظام توزیع سوخت ایران، طرح جدیدی مطرح شده است که قرار است تحولی بنیادین در نحوه مصرف و تخصیص بنزین ایجاد کند. این طرح، که بر اساس اعطای بنزین به افراد به جای خودروها استوار است، نه تنها به منظور مدیریت بهتر منابع انرژی کشور پیشنهاد شده، بلکه به عنوان یک راهکار اقتصادی برای رفع چالش‌های فعلی در نظر گرفته شده است. با توجه به این که در شرایط کنونی، قیمت بنزین به قدری پایین است که ترغیبی برای صرفه‌جویی در مصرف ایجاد نمی‌کند، این طرح می‌تواند به کاهش مصرف غیرضروری و افزایش کارآمدی انرژی کمک کند.

در شرایط فعلی، قیمت بنزین به اندازه‌ای کم است که مصرف زیاد آن از سوی مردم ایران توجیه‌پذیر شده است. این پایین بودن قیمت‌ها باعث شده است که تمایلی به صرفه‌جویی در مصرف بنزین وجود نداشته باشد.

بازار خودرو نیز در ایران تحت تأثیر قیمت بنزین، شاهد کاهش تمایل به سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های کارآمدتر است. خودروسازان کمتر متقاضی تولید مدل‌های کم مصرف هستند، زیرا مشتریان بیشتر به قیمت خودرو توجه دارند تا به میزان مصرف سوخت آن.

علاوه بر این‌ها با توجه به قیمت ناچیز بنزین، استفاده از وسایل نقلیه شخصی در مقایسه با دوچرخه یا حتی حمل و نقل عمومی، هزینه‌ای چشمگیر به نظر نمی‌رسد. این امر منجر به کاهش تمایل عمومی برای استفاده از وسایل نقلیه پایدارتر شده است.

از همه مهمتر آنکه با وجود مزایای اقتصادی و زیست‌محیطی سوخت سی‌ان‌جی، مردم کمتر به سمت استفاده از این نوع سوخت گرایش دارند. دلیل این امر نیز قیمت بسیار پایین بنزین است که استفاده از جایگزین‌هایی چون سی‌ان‌جی را نامناسب جلوه می‌دهد. این طرح جدید نه تنها می‌تواند به صرفه‌جویی در مصرف بنزین کمک کند، بلکه پتانسیل دارد تا به افزایش کیفیت هوا و کاهش آلایندگی‌های زیست‌محیطی منجر شود. با اجرای این سیاست، ایران می‌تواند گامی بزرگ در جهت بهبود استانداردهای زیست‌محیطی و کارآمدی انرژی بردارد.

مسیر فعلی سیاست‌گذاری یارانه بنزین در کشور، مسیری است که به مصرف بی‌رویه دامن می‌زند. در شرایط کنونی، بنزین را با قیمت‌های جهانی وارد کرده و به نرخ‌های بسیار پایین به مصرف‌کنندگان داخلی می‌فروشیم، که این امر به رقابتی ناسالم در مصرف بیشتر دامن می‌زند. در این نظام، هرچه مصرف بیشتری داشته باشیم، یارانه بیشتری به ما تعلق می‌گیرد. لذا ضرورت دارد با تکیه بر اعطای سهمیه بنزین به نفر، علاوه بر اصلاح الگوی مصرف مردم در جهت بهینه کردن مصرف و جلوگیری خودکار از قاچاق بنزین، ناترازی و مصرف بنزین را اصلاح کنیم