به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای خراسان جنوبی، در گذشته‌ای نه چندان دور اقتصاد روستا‌ها به کشاورزی وابسته بود و در کنار آن تولیدات صنایع دستی نیز که اغلب توسط زنان و دختران روستا تولید می‌شد نقش معیشت مکمل را در اقتصاد روستایی ایفا می‌کرد.

کمبود آب و بحران خشکسالی امروزه کشاورزی خراسان جنوبی را با مشکلات متعددی روبرو کرده است بگونه‌ای که در سال‌های اخیر شاهد خالی از سکنه شدن برخی روستا‌ها و مهاجرت تعداد زیادی از روستاییان به شهر‌ها بودیم.

حال با توجه به معضلات بخش کشاورزی تنها یک منبع درآمدی در روستا‌ها باقی می‌ماند و آن تولیدات صنایع دستی است و به جرات می‌توان گفت هیچ روستایی در خراسان جنوبی وجود ندارد که از تولیدات صنایع دستی یا هنر دست قدیمی‌ها بی‌بهره باشد.

کارشناس مسئول آموزش، توسعه و ترویج صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی گفت: سوزن‌دوزی یکی از رشته‌های رایج و فعال استان با تمرکز در شهرستان درمیان است، با توجه به برخی اشتراکات فرهنگی و اجتماعی خراسان جنوبی با استان سیستان و بلوچستان، هنر سوزن‌دوزی نیز بی‌تاثیر از این استان نیست.

محمود دلخوش افزود: کلاس‌های آموزشی متعددی با حضور ۶۰ نفر برای علاقمندان به هنر سوزن‌دوزی برگزار و تسهیلات اشتغال‌زایی نیز برای رونق این هنر پرداخت شده است.

وی گفت: حجم تولید سوزن دوزی در سطح استان برای یکسال بیش از ۵۰۰ متر مربع است و ارزش ریالی هر متر مربع به طور میانگین یک میلیون تومان برآورد می‌شود.

دلخوش افزود: پایانه صادراتی برای صنایع دستی نداریم و چمدانی این محصولات به استان‌های همجوار و از آنجا از مرز به پاکستان، افغانستان و کشور‌های حاشیه خلیج فارس و از آنجا به اروپا می‌رود.

وی گفت: سوزن‌دوزی یکی از رشته‌های رایج و فعال روستای ماه‌بانو شهرستان درمیان و شهرستان نهبندان است تا جایی که در سال‌های گذشته گردن آویز یکی از آثار سوزن‌دوزی نهبندان موفق به اخذ مهر اصالت ملی نیز شده است.

وی قیمت هر گردن آویز سوزن دوزی را ۴ میلیون تومان اعلام کرد که ماهانه ۵ عدد از آن تولید می‌شود.

کارشناس مسئول آموزش، توسعه و ترویج صنایع دستی خراسان جنوبی افزود: افرادی که دارای تخصص و توانمندی در این حوزه هستند می‌توانند با مراجعه به شهرستان‌های نهبندان و درمیان درخواست پروانه انفرادی دهند تا به عنوان کارگاه صنایع دستی مشغول بکار شوند.

بازاریابی و فروش دغدغه صنعتگران صنایع دستی

وی با بیان اینکه سوزن‌دوزی جزو هنر‌های منسوخ شده در استان نبوده و از سال‌های گذشته رایج بوده است، گفت: بازاریابی و فروش، دغدغه بسیاری از صنعتگران استان است که عدم آشنایی هنرمندان با نیاز بازار و سلیقه مشتری عمده مشکل تولیدکنندگان و صنعتگران شناخته شده است.

دلخوش ادامه داد: در مناطق کم برخوردار و کمتر توسعه یافته مانند درمیان و برخی روستا‌ها که دسترسی به فضا‌های مجازی کمتر است هنرمندان با مشکلات بیشتری دست و پنجه نرم می‌کنند، اما این بدان معنا نیست که سوزن‌دوزی نمی‌تواند بازار مطلوبی در حوزه فروش داشته باشد.

وی گفت: روستای ماه‌بانو علاوه بر اینکه شرکت تعاونی راه‌اندازی کرده و محصولات را به صورت مجازی به فروش می‌رساند، جامعه هدفی برای بازدید از این روستا و هنر‌های سوزن‌دوزی نیز پیدا کرده است.

کارشناس مسئول آموزش، توسعه و ترویج صنایع دستی خراسان جنوبی افزود: در حال حاضر در نهبندان و درمیان حدود ۶۰ کارگاه خانگی سوزن‌دوزی راه‌اندازی شده که زمینه اشتغال زنان را فراهم کرده است.

وی گفت: نوسانات قیمت در تامین مواد اولیه گریبان گیر صنعتگران صنایع دستی از جمله هنرمندان سوزن‌دوزی شده از طرفی مشتری نیز در سردرگمی به سر می‌برد، در این زمینه باید چاره‌اندیشی شود.

ماه‌بانو شهرستان درمیان یکی از روستا‌هایی کوچک با ۹ خانوار جمعیت از طایفه قوم بلوچ است که هنر دست زنان، آن را به دهکده صنایع دستی خراسان جنوبی تبدیل کرده است، روستایی که اهالی آن آستین همت بالا زده و حالا ۱۸ زن این روستا به هنر سوزن‌دوزی روی آورده‌اند.

اینجا از هر انگشت زنان هنر می‌بارد، در خانه به خانه روستای ماه بانو بساط هنر پهن است و دستان زنان با سوزن و نخ‌های رنگی معجزه می‌کند.

هنر سوزن‌دوزی زاییده ذهن خلاق زنان بلوچ است که از ۷۰ سال قبل تاکنون نسل به نسل از مادران به دختران رسیده و هرگز رنگ فراموشی بر آن نپاشیده است.

تداوم خشکسالی و بیکاری زنان سبب شد اهالی این روستای کوچک به فکر تشکیل شرکت تعاونی سوزن‌دوزی، تولید بیشتر و رونق بیش از پیش این هنر در ماه‌بانو شوند که سال ۹۶ این شرکت تعاونی راه‌اندازی شد.

مسئول شرکت تعاونی سوزن‌دوزی ماه‌بانو گفت: خشکسالی‌های پیاپی و در کنار آن بیکاری، سبب مهاجرت برخی از خانواده‌های روستای ماه‌بانو درمیان به شهر‌های مجاور شده بود در حالیکه یکی از هنر‌های زنان این روستا سوزن‌دوزی بود لذا تصمیم گرفتیم برای کاربردی شدن و درآمدزایی بانوان این هنر صنایع دستی را زنده‌تر کرده و رونق ببخشیم.

بهاءالدین کلندرزهی افزود: در نخستین اقدام با مشارکت هشت نفر از بانوان روستا کارگاه سوزن‌دوزی راه‌اندازی کردیم و اکنون حدود ۱۴ نفر در این کارگاه مشغول بکار بوده و از خدمات بیمه روستایی نیز بهره‌‍مند هستند.

رونق اقتصاد روستای ماه‌بانو با سوزن‌دوزی زنان

وی با بیان اینکه هنر سوزن‌دوزی بانوان بلوچ، فرهنگ و اقتصاد این روستا را رونق داده است، گفت: طرح‌های سوزن‌سوزی برگرفته از ذهن بانوان هنرمند این روستا بسیار متنوع و با سلیقه مشتری همخوانی دارد.

این کارآفرین درمیانی افزود: برای معرفی، نمایش، فروش و بازاریابی تولیدات در طول سال در نمایشگاه‌های صنایع دستی استانی و ملی شرکت می‌کنیم که سبب شده فروش روز به روز بیشتر و علاوه بر درآمدزایی، انگیزه و تحرک در ماه بانو دو چندان شود.

وی با بیان اینکه برای فروش محصولات تولیدی دسترسی به خارج از کشور نداریم، گفت: سفیران کشور در سفر‌های خارجی بیشتر به دنبال اهداف اقتصادی و سیاسی هستند در حالیکه در واقع باید سفیر فرهنگی جمهوری اسلامی باشند تا فرهنگ و صنایع دستی ما را به کشور‌های دیگر منتقل کنند.

کلندرزهی ادامه داد: سفیران کشور می‌توانند از این طریق برای کشور و مردم درآمدازیی داشته باشند، از طرفی زمانیکه صادرات رونق بگیرد ما در کارگاه‌های صنایع دستی نیز می‌توانیم افراد بیشتری را جذب کنیم.

وی گفت: معتقدیم هر کارگاه صنایع دستی حداقل اگر به اندازه یک چاه نفت درآمدزایی نکند به اندازه یک صدم چاه نفت به اقتصاد کشور و مردم کمک می‌کند، لذا نیاز به حمایت مسئولان در این زمینه داریم.

مسئول شرکت تعاونی سوزن‌دوزی ماه‌بانو با اشاره به کاربرد هنر سوزن‌دوزی بر روی پرده، کوسن، روپشتی، رومیزی، میز ناهارخوری، لباس، کیف و تلفیق آن با سایر صنایع دستی، افزود: با توجه به اینکه سوزن‌دوزی هنری زمانبر است گاهی در زمینه تامین و هزینه مواد اولیه به دلیل نوسانات بازار دچار مشکل می‌شویم که در این خصوص باید چاره‌اندیشی شود.

آیناز درخشان‌زاده نوجوان ۱۸ ساله‌ای که از ۱۲ سالگی هنر سوزن‌دوزی را فرا گرفته و مشغول این کار است هم گفت: سوزن‌دوزی آنقدر با زندگی مردم این روستا عجین شده که دختران از کودکی، ضمن آموختن و انجام امور مربوط به خانه‌داری، موظف به فرا گرفتن این هنر اصیل هستند.

وی افزود: تولیدات سوزن‌دوزی بخش عمده‌ای از جهیزیه دختران این روستا را تشکیل می‌دهد، به همین دلیل دختران روستا از کودکی سوزن‌دوزی را از مادران خود می‌آموزند و مادرانشان هم از مادران خود به ارث برده و نسل به نسل این هنر انتقال داده می‌شود.

این هنرمند صنایع دستی گفت: سوزن‌دوزی هنر ظریفی است که باید برای دانه دانه طرح‌های آن سوزن بزنیم، هنری ذهنی که هیچ طرح و نقشی برای انجام آن لازم نیست.

وی ادامه داد: شاید در گذشته سوزن‌دوزی تنها روی لباس متداول بوده، اما اکنون این هنر روی کوسن، روبالشی، رومیزی، روتختی، تابلو، کیف، جای جوراب، جلد عینک، جاکلیدی، جای دستمال کاغذی و حتی تابلو انجام می‌شود.