کتاب بیست جلدی " تاریخ جامع ایران"  در دایره المعارف بزرگ اسلامی، با حضور آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی، کاظم موسوی بجنوردی، آیت الله محمد موسوی بجنوردی، علی جنتی، غلامحسین کرباسچی، نعمت زاده، پورمختار، احمد مسجد جامعی، و جمع دیگر از اندیشمندان رونمایی شد.  در این مراسم کاظم موسوی بجنوردی، هاشمی رفسنجانی، علی جنتی و برخی از اعضای شورای عالی علمی مرکز سخنرانی کردند.

به گزارش پایگاه خبری و اطلاع رسانی جماران، صبح امروز از کتاب تاریخ جامع ایرانیان که توسط 170 نویسنده و استاد برجسته تاریخ در سالن رسول اکرم(ص) مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی رونمایی شد.

این مجموعه زیر نظرسید کاظم موسوی بجنوردی و همکاری آقایان حسن رضایی، باغ ‌بیدی، محمود جعفری دهقی و آقای صادق سجادی گردآوری شده است.

مشاوران در تهیه و تدوین این اثر بزرگ، آقایان مرحوم ایرج افشار، مرحوم شرف‌الدین خراسانی، مرحوم عنایت‌الله رضا، سیدجواد طباطبایی و فتح‌الله مجتبایی بودند.

سید کاظم موسوی بجنوردی: «تاریخ جامع ایران» مهم‌ترین سندهویت ملی ایران است

در ابتدای این مراسم سید کاظم موسوی بجنوردی با بیان اینکه تدوین و چاپ این مجموعه بیست جلدی 14 سال طول کشیده است، گفت: منتظر همه کسانی هستیم که به نگارش این کتاب انتقاد  داشته باشند و از همه صاحب نظران خواست که انتقادات خود را به این مجموعه عنوان کنند، تا بتوان به پیشرفت آن کمک کرد.

رئیس مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی در صحبت های خود به این موضوع اشاره کرد که تدوین مجموعه 20 جلدی «تاریخ جامع ایران» نه فقط به همت نویسندگان و مورخان ایرانی که با تلاش 25 پژوهشگر و مورخ خارجی از کشورهای مختلف ‌صورت ‌گرفته است.

وی در ادامه گفت: این کتاب، بزرگ ترین سند هویتی ما در طول چند هزار سال گذشته و بازگوکننده تمام رفتارهای ایرانیان در طول چند هزار سال است.

در ادامه این مراسم از این بیست جلد کتاب با حضور آقایان آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی، محمدکاظم موسوی بجنوردی، آیت الله محمد موسوی بجنوردی، علی جنتی، غلامحسین کرباسچی، نعمت زاده، پورمختار، احمد مسجد جامعی رونمایی و اولین نسخه از این مجموعه که توسط آیت‌الله هاشمی رفسنجانی امضا و  به کتابخانه ملی ایران اهداء شد.

هاشمی رفسنجانی: اگر برخی از جیب مردم خبر داشتند، از تحریم‌ها استقبال نمی‌کردند.

پس از رونمایی از این مجموعه آیت الله هاشمی رفسنجانی به سخنرانی پرداخت. وی سخنان خود را به تاریخ ایرانی و اسلامی متمرکز کرد و گفت: فراز و فرودهای تاریخی به گونه ‌ای است که نیاز به شرح و تفسیر اتفاقات دارد. آن مقطع منحصر به این دو مرجع نبوده و یونانی‌ها، رومی‌ها، تمدن شرق دور و کمی هم اعراب در این مسأله دخیلند. علم و دانش از طریق این دانشگاه و با حضور دانشمندان اقصی نقاط جهان، بنیان نهاده و از طرق مختلف به همه جای دنیا رفت.

 آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، تعامل عقل و شرع را ضروری دانست و گفت: این تعامل از جندی‌شاپور شروع شد و به بیت‌الحکمه بغداد رسید که در تمدن اسلامی بروز کرد و سپس از طریق ارتباطات و جنگ‌های صلیبی به غرب رفت که براساس آن تمدن عظیم اسلامی را به وجود آورد.

ایشان این سخن پیامبر اسلام (ص) که «اگر علم در ثریا باشد مردانی از سرزمین پارس به آن دست پیدا خواهند کرد»، را نشان از جایگاه ایرانیان در علم و دانش و آشنایی حضرتش با جندی‌شاپور دانست و گفت: گویا پزشکان جندی شاپور در مدینه حضور داشتند و طبابت می‌کردند.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با ارائه تحلیلی از لشکرکشی اسلام در زمان خلیفه دوم برای فتح ایران و تشریح چگونگی جنگ و بیان ماجرای پرتاب  امان‌نامه از سوی لشکر اسلام به سوی ایرانیان گفت: مشخص شد که با امان‌نامه یک برده (به نام مکنف) یک لشکر دچار تحیر می‌شود و فکر می‌کند که امان‌نامه یک سرباز برای همه معتبر است.

آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در ادامه سخنان خویش  به بیان اتفاقات تاریخی در مسیر وفای به عهد در امان‌نامه گفت: این اقدام دانشمندان جندی‌شاپور متوجه شدند با آیینی روبرور شده‌اند که مسایل اخلاقی را رعایت می‌کند.

وی پس از بیان نکاتی از تاریخ درباره خدمات متقابل اسلام و ایران به یکدیگر به این موضوع اشاره کرد: امروز در جامعه‌ی ما کسانی پیدا می‌شوند که تعامل با دنیا را ذلت می‌دانند. چه ذلتی؟! هر جا دانش، علم و فن و تکنولوژی است که مورد نیاز است، باید آن را کسب کنیم. متأسفانه در مسیر رسیدن به تمدن عالی که امام(س) دنبال آن بود، دچار انحراف شده‌ایم که امیدوارم روند امور اصلاح شود.

آیت‌الله هاشمی رفسنجانی دوری از مذاکره با دنیا را شبیه دوران انسداد اهل سنت برای علم و دانش در صدر اسلام و سال‌های پس از آن مخصوصاً در تفکرات اخباریون دانست و گفت: پیامبر(ص) که اسلام را آورد، می‌فرمودند اگر مشرکینی که محارب شما هستند و خواستند کلام خدا را بشنوند، بگذارید بیایند و بشنوند.

ایشان افزود: ملتی که منطقش این است و پیامبرش در زمانی که جاهلیت هنوز در شبه جزیزه عربستان بیداد می‌کرد، این منطق را به کار می برد، که «اگر علم در ثریا است، قومی از فارس آن را به زمین می‌کشد.» پس نباید در شرایط فعلی دنیا که عصر انفجار اطلاعات و پیشرفت روز افزون علم و دانش است از تعامل با دنیا بپرهیزیم.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با بر شمردن آثار مثبت و منفی تحریم‌های ظالمانه علیه ایران، گفت: به قول رئیس‌جمهور اگر برخی از جیب مردم خبر داشتند، از تحریم‌ها استقبال نمی‌کردند. تحریم، زندگی را برای طبقه‌ی مزد بگیر که اکثریت قاطع جامعه هستند، سخت می‌کند، کارهای مهم کشور که در برنامه‌های مصوب هم آمده، به دلایلی بر زمین مانده که اگر رونق به آنها برگردد، شاهد پیشرفت جهشی کشور خواهیم بود.

وی در پایان سخنان خود گفت: می‌بینید که این گروه تندرو امروز در جامعه هیچ اعتباری ندارند و تندروهای امروز نیز چند سال دیگر چنین حالتی خواهند داشت. امیدوارم براساس گزارش‌هایی که آقای موسوی بجنوردی برای برنامه‌های کاری مرکز دایره المعارف دادند، به موضوعات دیگر نیز با همین جامعیت بپردازند.

می توانید متن کامل سخنرانی آیت الله هاشمی رفسنجانی را در اینجا بخوانید: http://www.jamaran.ir/fa/n89308/

جنتی: بی خبری مردم نسبت به گذشته موجب ناآگاهی آنان از زمان حال می شود

در ادامه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی یاد اساتیدی از جمله ایرج افشار، شرف الدین خراسانی، یحیی شهیدی و آذر نفیسی در این سال ها جان به جان آفرین تسلیم کردند؛ گرامی داشت و گفت: اما روح آنان از این تاریخ نگاری خرسند است.

وی ادامه داد: تاریخ نویسی و دایره المعارف نگاری از آن منظر که نیاز به قواعد و شیوه های بین المللی دارد و دانش جامعی می طلبد، باید به صورت بسیار دقیق انجام شود و این موضوع که مهمترین نوع پدیدآوری در فرهنگ مکتوب به شمار می آید از عهده هر فردی بر نمی آید. صرف زمان طولانی برای پدیدآوردن چنین اثر ارزشمندی صرفه مادی ندارد و اگر عشق به فرهنگ و مردم ایران نبود چنین اثری پدید نمی آمد یا به دشواری ممکن بود.

جنتی با بیان اینکه بی خبری مردم نسبت به گذشته موجب ناآگاهی آنان از زمان حال می شود و فراموش کردن حال و گذشته یک ملت سبب تسلیم شدن آن می شود، گفت:  راه احیای چنین ملتی آن است که تاریخ، فرهنگ، سنت ها و اساطیرش را بازخوانی کند.
وزیر فرهنگ و ارشاد ادامه داد: امیرالمومنین (ع) بارها مردم را به کنکاش در تاریخ دعوت کرده است. ایشان تاریخ را محصول حیات گذشتگان برای آیندگان می داند و این یعنی میراث گذشته هر ملت، سازنده هویت آن ملت است. مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی در عرض ۳۰ سال گذشته، کارنامه قابل ملاحظه ای از خود به جا گذاشته است. یکی از موارد این کارنامه، همین مجموعه تاریخ جامع ایران است؛ مجموعه ای که از این به بعد هویت همه ما محسوب خواهد شد. شاید بتوان گفت پیش از این، اثری به این جامعیت درباره تاریخ ایران تولید نشده است و واژه جامع، به راستی برازنده آن است.

وی در پایان با قدردانی از تمامی پدیدآورندگان مجموعه تاریخ جامع ایران اضافه کرد: انتشار این مجموعه گرانقدر نه تنها سطح پژوهش های تاریخی را به طور قابل توجه ارتقا خواهد داد، بلکه هویت و شان تاریخی سرزمین و مردم ایران را که برخی از وجود آن پشت غبار زمان پنهان بوده است بیش از پیش برای جهانیان به خصوص اهل تحقیق و نظر آشکار خواهد ساخت.

متن کامل سخنرانی وزیر ارشاد: http://www.jamaran.ir/fa/n89302/

مجتبایی: این مجموعه باید به زبان انگلیسی ترجمه شود

در ادامه این مراسم برخی از اعضای شورای عالی علمی مرکز سخنرانی کردند و درباره این کتاب توضیحاتی دادند. فتح‌الله مجتبایی عضو شورای عالی بنیاد دایره‌المعارف بزرگ اسلامی در سخنانی با ابراز خوشحالی از تدوین کتاب «تاریخ جامع ایران» گفت: همواره خلأ بزرگی در زمینه تاریخ و فرهنگ ایران وجود داشت که خوشبختانه بنیاد دایره‌المعارف اسلامی این خلأ را با تدوین این کتاب پر کرد؛ ما همیشه در حوزه فرهنگ و سیاست این کمبود را حس می‌کردیم.

وی با بیان اینکه نگارش این مجموعه بیش از 14 سال به طول انجامیده گفت: آقای موسوی بجنوردی با شرایط بد اقتصادی این کتاب را با چنگ و دندادن نگه داشتند، که این کار بسیاری ارزشمندی بود و به همین دلیل است که اکنون این کتاب نیاز به نقادی دارد، تا بهبود پیدا کند.

مجتبایی ابراز امیدواری کرد که این کتاب مثل دایره المعارف ایران به زبان انگلیسی ترجمه شود همان طور که کتاب تاریخ جامع هند به این زبان نگاشته شده است.

مجتبایی با با اشاره به اینکه قبل از نگارش این کتاب تنها «تاریخ کمبریج» وجود داشت که کتاب مناسبی نبود، گفت: چون این کتاب با نگاه غربی‌ها نوشته شده بود بنابراین لازم بود ما نگاه خودمان را منعکس کنیم. زیرا غربی‌ها دریافت‌های خودشان را از ما منعکس کرده‌اند.

سجادی: متاسفانه در تاریخ اسلام ضعیف هستیم

صادق سجادی یکی دیگر از سرویراستاران این اثر به چگونگی شکل‌گیری طرح نگارش و تدوین آن و همچنین گردآوری نویسندگان و پژوهشگران آن اشاره کرد و گفت: متاسفانه به رغم اینکه دردانشگاه‌هایمان ده‌ها گروه تاریخ اسلام وجود دارد اما در کشورمان در زمینه بسیاری از مناطق و کشورهایی که اسلام در آن‌ها نقش داشته متخصص نداریم مناطقی همچون مصر،‌ آفریقا،‌ ماوراءلنهر و حتی اسپانیای اسلامی.

این استاد تاریخ ادامه داد: عرصه علم و تحقیق مرز سیاسی و جغرافیایی ندارد. تاریخ علم بشری به ویژه اسلامی موید این معناست. دانش را از هرکجا که هست باید یافت و به آن در آویخت. امروز در معتبرترین نشریات علمی جهان، طیف وسیعی از دانشمندان بی توجه به آیین مطالبی می‌نویسند و ماحصل فکر و اندیشه خود را در اختیار دیگران قرار می‌دهند.

وی افزود: ما نه تنها دعوی جهانی بودن داریم؛ بلکه با انتشار آثاری چون دایره‌المعارف بزرگ اسلامی نشان داده‌ایم در عرصه اسلام‌شناسی و ایران شناسی، آثاری منتشر کرده‌ایم که مورد تایید مهم ترین مراکز اسلام شناسی و ایران پژوهان است. تاریخ جامع ایران را هم با همکاری تعدادی از ایران شناسان غیر ایرانی تألیف کردیم تا هم از نظرات آن‌ها بهره بگیریم و هم همکاری آنان را در کنار خودمان دریافت کنیم. بی‌اطلاعی و کم اطلاعی جوانان ایرانی که باید زمام امور این سرزمین را به دست بگیرند، باعث شده تا بخشی از تاریخ ایران مغفول بماند.

سجادی با اشاره به دشواری‌های تالیف این مجموعه 20 جلدی ادامه داد: جلب همکاری مشترک 110 نویسنده و 60 تن برای ایران باستان کار بسیار دشواری بوده است. نخستین بخش مبحث کتاب و کتابخانه در ایران باستان توسط زنده‌یاد ایرج افشار بود. دومین نوشته روزنامه نگاری در ایران و سومین آن ایران در عصر آل بویه توسط خود من نوشته شد. به تدریج سایر ابواب کتاب می‌رسید و کار تألیف و ویرایش فشرده‌تر می‌شد.

وی ادامه داد: ضمن این که هر مقاله خارجی گاه تا دو یا چند بار ترجمه می‌شد. درباره آنچه محققان فارسی زبان نوشته‌اند، نظر بر آن بوده است که با وجود اعمال قواعد فنی و ویرایشی زبان و شیوه بیان آن‌ها تا حد امکان حفظ شود.

سیدجواد طباطبایی: نام این کتاب به تاریخ ملی ایران تغییر می یابد

سیدجواد طباطبایی تاریخ ملی ایران با پادشاهی کوروش آغاز می‌شود، چراکه او بود که یک دولت به معنای امروزی در ایران تاسیس کرد. ایرانیان ملتی بودند که نسبت به ملیت خودآگاهی داشتند. یکی از کشورهایی که تاریخ او خیلی زود شروع می‌شود، نیز ایران است. ایران کشوری است که از قرن چهارم به بعد تاریخ خود را از سایر نقاط مجزا می‌کند.

وی با بیان اینکه  هگل در باب فلسفه دین به زرتشت هم اشاره می‌کند و می‌گوید، در دین زرتشت خداوند نور است و این یعنی آغازی غیرتجسدی برای پرستش، ادامه داد: با استنباط به این نکات می‌شود گفت مفهوم ملت در ایران از دیرباز وجود داشته و در دوره‌هایی حتی ملت‌ها توانسته‌اند دولت‌های خود را ایجاد کنند. این تعبیر را می‌شود از تاکید فردوسی در شاهنامه روی مفاهیم ایران و ایرانی و همچنین در آثار بیهقی دید.

این تاریخ نگار اظهار کرد: اهمیت مجموعه «تاریخ جامع ایران» این است که نشان می‌دهد برخی از کشورها که در زمانی کوتاه ایجاد شده‌اند‌ و تاریخی ندارند‌، متاسفانه اقدام به مصادره فرهنگی و تاریخی ایران کرده‌اند. به عنوان مثال کشور آذربایجان که پس از فروپاشی جماهیر شوروی تنها 20 سال از تاسیس آن می‌گذرد در رویکردهای تبلیغاتی خود آذربایجان را به عنوان شهر آتشکده‌های قدیمی معرفی می‌کند در حالی که حتی اسم این کشور نیز متعلق به خود آنها نیست.

وی با ارایه یک پیشنهاد درباره نام «تاریخ جامع ایران» توضیح داد: افق این کتاب تاریخ ملی ایرانیان است. در واقع آگاهی ملت ایران است که در این کتاب درج شده است. به نظرم این کتاب تاریخ جامع باید به تدریج به تاریخ ملی ایران تبدیل شود. چراکه ما در منطقه‌ای قرار گرفته‌ایم که کشورهایی به عنوان جعل‌های تاریخی در آن سربرآورده‌اند. تاریخ ملی ندارند و یکی از آسیب‌ها در این شرایط غارت تاریخ ملی ماست که انتشار چنین اثری را دارای حساسیت می‌کند.

جعفری دهقی: نگارش این مجموعه دشواری های زیادی برای نویسندگان داشت

در پایان این مراسم محمود جعفری دهقی نیز با اشاره به عمده ترین ویژگی های «تاریخ جامع ایران» خاطر نشان کرد: ضروری بود تاریخ جامع ایران جهان بینی ایرانیان و دستاوردهای مادی و معنوی آنان را طی هزاران سال گردآوری کند تا نقش ایرانیان را به عنوان افرادی تاثیرگذار در تحولات مهم جهانی بازگو کند.

وی ادامه داد: دشواری‌های زیادی بوده جلب توجه نویسندگان و تامین بودجه از این دست است اما شاید برترین دستاورد تالیف این باشد که همدلی و دور هم جمع شدن اعضای مختلف را به دنیاب داشت.