صاحب‌خبر -

تلسکوپ جیمز وب از زمان آغاز به کار خود هرچند وقت یکبار با تصویری شگفت‌انگیز همگان را به تفکر وا می‌دارد. این تصاویر که از نظر علمی ارزش فوق‌العاده زیادی دارند، بسیار زیبا هستند. با گجت نیوز همراه باشید تا به بررسی ۱۲ مورد از زیباترین تصاویر تلسکوپ جیمز وب بپردازیم.

۱۲ مورد از زیباترین تصاویر تلسکوپ فضایی جیمز وب

سیاره نپتون (۳۰ شهریور ۱۴۰۱)

آیا می‌دانستید که سیاره نپتون حلقه‌های کمرنگی دارد که به سختی می‌توان آنها را دید؟ اولین باری که انسان موفق شد این حلقه‌ها را ببیند طی ماموریت فضایی فضاپیمای Voyager 2 در سال ۱۹۸۹ (۱۳۶۸ شمسی) بود. وویجر ۲ و تلسکوپ هابل تصاویری نمادین از نپتون در نور مرئی جمع‌آوری کردند که در آنها هاله‌های آبی‌رنگ نپتون خیره‌کننده و شگفت‌انگیز به نظر می‌رسد.

دوربین فروسرخ نزدیک جیمز وب ‌(NIRCam) تصاویری از این غول یخی و حلقه‌های دور آن ثبت کرده است که بی‌سابقه هستند. علاوه بر این، نوارهای کمرنگی از گرد و غبار نیز در این تصاویر دیده می‌شود.

در تصاویری که توسط جیمز وب ثبت شده‌اند، این سیاره آبی به نظر می‌رسد؛ زیرا ترکیبات غنی از متان آن، طول موج‌های فروسرخ را جذب می‌کند و به همین دلیل تیره‌تر به نظر می‌رسد. ابرهای یخی متان در ارتفاعات بالاتر سبک‌تر و درخشان‌تر به نظر می‌رسد چرا که نور خورشید را منعکس می‌کنند.

فاصله نپتون از خورشید ۳۰ برابر فاصله زمین از خورشید است. به همین دلیل، اگر وسط روز در نپتون باشید آنقدر هوا تاریک است که می‌توان آن را به هوای گرگ و میش سحرگاهی تشبیه کرد.

سحابی شکارچی (۲۰ شهریور ۱۴۰۱)

یکی دیگر از زیباترین تصاویر تلسکوپ فضایی جیمز وب از سحابی شکارچی گرفته شده است. این تصویر توسط دوربین فروسرخ نزدیک جیمز وب و از فضای داخلی سحابی شکارچی با قدمت ۳ میلیون ساله گرفته شده و شبیه نقاشی رنگ روغن است.

این سحابی که ۱۵۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد، از ستارگان پرجرم و داغ خوشه ذوزنقه (بالا سمت راست) حمایت می‌کند. سحابی شکارچی، نزدیک‌ترین منطقه‌ بزرگ به زمین است که ستارگان در آن تشکیل می‌شوند.

درخشان‌ترین ستاره در این عکس θ۲ Orionis A نام دارد که در دیواری متراکم از گاز و گرد و غبار در کمربند شکارچی قرار گرفته است (از گوشه سمت چپ بالا تا گوشه سمت راست پایین). به طور کلی، این تصویر ترکیبی که توسط فیلترهای مختلف گرفته شده، گازهای یونیزه، هیدروکربن‌ها، گازهای مولکولی، گرد و غبار و تشعشات پراکنده نور ستارگان را به تصویر می‌کشد. این سحابی حدود ۲۴ سال نوری وسعت دارد.

دو منظره از سحابی رتیل (۱۵ شهریور ۱۴۰۱)

مسلما یکی از بی‌نظیرترین سحابی‌ها، سحابی رتیل است که در فاصله ۱۵۹۸۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد. به لطف دوربین‌های فروسرخ نزدیک و ابزارهای فروسرخ میانی تلسکوپ قدرتمند ناسا، این سحابی یکبار دیگر نگاه‌ ما را به خود خیره کرد و جزء یکی از زیباترین تصاویر جیمز وب به شمار می‌رود.

خوشه‌های درخشان و داغ ستاره‌های جوان و پرجرم از طریق دوربین فروسرخ نزدیک به رنگ آبی نشان داده می‌شوند و گازهای سردتر و شبح‌آلود نیز توسط دوربین فروسرخ میانی ثبت شده‌اند. چراکه طول موج‌های بلندتر نور از ابرهای غبار آلود گذر کرده و در دیدرس دوربین‌های فروسرخ میانی قرار می‌گیرند.

در این تصویر می‌توانید ستاره‌هایی را ببینید که در گرد و غبار محل تولدشان پنهان شده‌اند. تک ستاره‌ای که در حفره سحابی می‌درخشد و نورش منکسر می‌شود، در مرکز دوربین‌های فروسرخ نزدیک جیمز وب قرار گرفته است؛ زیرا در آنجا غلظت گرد و غبار کمتر است.

بادهای ستاره‌ای در این سحابی که ۹۳۱ سال نوری امتداد دارند، این قسمت را به شکلی درآورده‌اند که گویی یک رتیل در آسمان وجود دارد.

اولین سیاره فراخورشیدی (۱۰ شهریور ۱۴۰۱)

یکی از زیباترین تصاویر جیمز وب، اولین تصویر مستقیم این تلسکوپ حیرت‌انگیز از یک سیاره فراخورشیدی است. این غول گازی که در چهار تصویر مختلف نشان داده شده است، HIP 65426 b نام دارد. براساس آلبوم جیمز وب، جرم این سیاره ۶ تا ۱۲ برابر مشتری است و تنها ۱۵ تا ۲۰ میلیون سال دارد. برای مقایسه، سیاره زمین را در نظر بگیرید که ۴.۵ میلیارد سال قدمت دارد.

دوربین‌های فروسرخ نزدیک و میانی جیمز وب این سیاره غول‌پیکر گازی و جوان را در طول موج‌های مختلفی از نور فروسرخ به تصویر می‌کشند. ستاره سفید محل ستاره میزبان است. جیمز وب با استفاده از تاج‌نگارها، نور ستاره‌های درخشان را مسدود می‌کند و از این طریق می‌توانیم این سیاره را ببینیم.

این سیاره پیشتر نیز در سال ۲۰۱۷ با استفاده از ابزار SPHERE در تلسکوپ وی ال تی رصدخانه جنوبی اروپا در شیلی دیده شده بود؛ اما جیمز وب می‌تواند دید بهتر و دقیق‌تری از آن نسبت به تلسکوپ‌های زمینی ارائه دهد.

قلب کهکشان فانتوم (۶ شهریور ۱۴۰۱)

این عکس به مرکز کهکشان M74 یا فانتوم تعلق دارد. در این تصویر که با کمک دوربین فروسرخ میانی جیمز وب ثبت شده است، به خوبی یک خوشه ستاره‌ای متراکم در مرکز کهکشان دیده می‌شود.

داده‌های خام جیمز وب توسط یک اخترشناس آماتور به نام Gudy Schmidt که دستی هم بر هنر دارد پردازش شده است. انبوه گاز و گرد و غبار در بازوهای کهکشان ما را یاد بازوهای اختاپوس می‌اندازد. ستاره‌ شناسان به دلیل تقارن این کهکشان آن را مارپیچ کامل نیز می نامند. در مرکز کهکشان فانتوم، گاز وجود ندارد و به همین دلیل می‌توان دید بهتری از خوشه ستاره‌ای داشت.

به گفته آژانس فضایی اروپا (ESA)، جیمز وب این کهکشان را در طول موج‌های بلندتر کاوش می‌کند تا مناطق ستاره‌ساز را در کهکشان‌ها مشخص کند، جرم و سن خوشه‌های ستاره‌ای را به طور دقیق اندازه‌گیری کند و درباره ماهیت ذرات کوچک گرد و غبار موجود در فضای بین ستاره‌ای اطلاعات به دست آورند.

مشتری از نگاه سه فیلتر مختلف (۳۱ مرداد ۱۴۰۱)

مشتری سیاره‌ای است که در آن همه چیز به صورت افراطی و در مقیاس بزرگ رخ می‌دهد. طوفان‌های این سیاره بسیار شدید، بادهایش فوق سریع و دمای آن فوق‌العاده سرد است. عکس ثبت شده از مشتری یکی از زیباترین تصاویر تلسکوپ فضایی جیمز وب محسوب می‌شود.

جیمز وب جزئیات شگفت‌انگیزی از بزرگ‌ترین سیاره منظومه شمسی را با استفاده از سه فیلتر فروسرخ تخصصی خود ثبت می‌کند. بلندترین طول موج‌ها به قرمزی و کوتاه‌ترین طول موج‌ها نیز به رنگ آبی گرایش دارند. Judy Schmidt، داده‌های جیمز وب را به شکل تصاویر ترجمه کرده است. این تصویر در واقع ترکیبی از تمام فیلترهاست.

لکه سرخ بزرگ که بزرگ‌ترین طوفان چرخان مشتری محسوب می‌شود و از زمین هم بزرگ‌تر است، در اینجا سفید به نظر می‌رسد؛ زیرا مانند ابرهای موجود در این تصویر، ارتفاع زیادی دارد و مقدار زیادی از نور خورشید را منعکس می‌کند.

در این تصویر می‌توانید شفق‌های قطبی را ببینید که تا ارتفاعات بالای قطب‌های شمال و جنوب کشیده شده‌اند. اینها را به لطف فیلترهای سرخ‌تر می‌توانیم ببینیم.

کهکشان چرخ گاری و همراهانش (۱۱ مرداد ۱۴۰۱)

این تصویر از کهکشان چرخ گاری و کهکشان‌های همراه آن توسط ترکیبی از دوربین‌های فروسرخ نزدیک (NIRCam) و فروسرخ میانی (MIRI) گرفته شده است. در نتیجه شاهد جزئیاتی هستیم که اگر فقط توسط یک دوربین ثبت می‌شد، قابل مشاهده نبودند.

این کهکشان در نتیجه یک برخورد پرسرعت حدود ۴۰۰ میلیون سال پیش تشکیل شد. چرخ گاری از دو حلقه تشکیل شده است؛ یک حلقه داخلی روشن و یک حلقه بیرونی رنگارنگ. هر دو حلقه مانند امواج ضربه‌ای از مرکز برخورد به سمت بیرون منبسط می‌شوند.

علیرغم این برخورد، بسیاری از ویژگی‌های این کهکشان بزرگ مارپیچی از قبیل بازوهای چرخان که قبل از برخورد وجود داشتند، همچنان باقی ماندند. این ویژگی منجر به ایجاد پره‌هایی شد که نام این کهکشان یعنی چرخ گاری از آن الهام گرفته شده است. این پره‌ها رگه‌های قرمز روشنی هستند که بین حلقه‌های داخلی و خارجی دیده می‌شوند.

این رنگ‌های قرمز روشن نه تنها در سرتاسر کهکشان چرخ گاری بلکه در کهکشان مارپیچی همراه آن در سمت چپ بالا نیز دیده می‌شود. این رنگ‌ ناشی از غبار درخشان غنی از هیدروکربن است.

کهکشان فانتوم (۲۸ تیر ۱۴۰۱)

این تصویر از کهکشان فانتوم که با نام‌های M74 یا NGC628 نیز شناخته می‌شود، تحت پروژه PHANGS منتشر شد. فانتوم ۳۲ میلیون سال نوری با ما فاصله دارد و داده‌های خام تصویر آن توسط ابزار مادون قرمز میانی تلسکوپ جیمز وب ثبت شده است. سپس یک هنرمند و اخترشناس آماتور به نام Judy Schmidt روی آنها (مخصوصا لایه‌های گاز در بازوهای کهکشان) کار کرد تا یکی از زیباترین تصاویر تلسکوپ جیمز وب به دست آید.

پروژه اشاره شده روی کهکشان‌هایی تمرکز می‌کند که رو به زمین قرار دارند و یکی از اهداف آن نیز حل کردن معمای شکل‌گیری ستارگان است. Schmidt که تحت فضای مجازی تحت نام مستعار Geckzilla فعالیت می‌کند، تاکنون روی تصاویر رنگی زیبایی از دیگر تلسکوپ‌های بزرگ همچون هابل نیز کار کرده است. هنر وی باعث می‌شود که اجرام آسمانی دور دست سرزنده و اسرارآمیز به نظر برسند.

نخستین تصویر میدان عمیق جیمز وب (۲۱ تیر ۱۴۰۱)

هزاران کهکشان در این تصویر مادون قرمز نزدیک جیمز وب از خوشه کهکشانی SMACS 0723 دیده می‌شود. قدرت بالای تلسکوپ جیمز وب در کنار پدیده‌ای طبیعی به نام همگرایی گرانشی ثبت چنین تصویری با جزئیات بالا را ممکن کردند. بیایید اول از همه روی کهکشان بیضی شکل مرکز تصویر (به رنگ سفید)‌ و کهکشان‌های کوچک‌تر سفید در بخش‌های دیگر تصویر تمرکز کنیم. این کهکشان‌ها مسبب پدیده همگرایی گرانشی هستند.

کهکشان‌های اشاره شده که به خاطر نیروی گرانش در یک خوشه کهکشانی قرار گرفته‌اند، نور کهکشان‌هایی که در فاصله بسیار زیادی از آنها قرار دارند را خم می‌کنند. جرم این کهکشان‌ها روی هم به همراه ماده تاریک همچون یک تلسکوپ کیهانی عمل می‌کند و نسخه بزرگ شده و اندکی متفاوت از کهکشان‌های دور دست را در اختیار جیمز وب قرار می‌دهند.

چیزی که باعث می شود این مورد در میان زیباترین تصاویر تلسکوپ جیمز وب قرار بگیرد، حضور کهکشان‌های بسیار دور در آن است که خیلی کوچک به نظر می‌رسند. هرچند که این کهکشان‌ها به نمونه‌های مارپیچی و بیضی شکلی که در اطراف خود می‌بینیم، شباهتی ندارند. تصویر تلسکوپ James Webb به پژوهشگران کمک می‌کند جرم و سن خوشه‌های ستاره‌ای موجود در این کهکشان‌های دور را اندازه‌گیری کنند.

بدین ترتیب آنها می‌توانند مدل‌های دقیق‌تری از کهکشان‌های موجود در بهار کیهانی یعنی زمانی که کهکشان‌ها هنوز رشد می‌کردند، به شکل فعالی با هم تعامل داشتند و در هم ادغام می‌شدند تا کهکشان‌های بزرگتر مارپیچی را شکل دهند، ارائه دهند. علاوه بر این، تصویر میدان عمیق جیمز وب می‌توان به اخترشناسان در درک بهتر چگونگی شکل‌گیری و رشد کهکشان‌ها در مراحل اولیه جهان کمک کند.

سحابی حلقه جنوبی (۲۱ تیر ۱۴۰۱)

تصویر سمت چپ توسط دوربین مادون قرمز نزدیک و تصویر سمت راست توسط دوربین مادون قرمز میانی تلسکوپ جیمز وب ثبت شده است. در این تصاویر دو نمای مختلف از سحابی حلقه جنوبی را مشاهده می‌کنیم. این صحنه شگرف توسط یک کوتوله سفید ایجاد شده است. کوتوله سفید باقی‌مانده ستاره‌ای همچون خورشید است که لایه‌های بیرونی خود را به فضا پرتاب کرده و دیگر سوختی برای گداخت هسته‌ای در مرکز خود ندارد.

لایه‌های اشاره شده نیز حالا پوسته‌های سحابی را شکل داده‌اند. در تصویر مادون قرمز نزدیک جیمز وب کوتوله سفید در گوشه سمت چپ ستاره درخشان مرکزی قرار دارد و شاخه‌های نور نیز تا حدودی آن را پنهان کرده‌اند. همین ستاره در تصویر مادون قرمز میانی جیمز وب روشن‌تر، بزرگ‌تر و قرمزتر دیده می‌شود. در واقع قرار گرفتن در لایه ضخیمی از گرد و غبار باعث شده که کوتوله سفید بزرگتر به نظر برسد.

پنج‌قلوی استفان (۲۱ تیر ۱۴۰۱)

این نما از پنج‌قلوی استفان را شاید بتوان یکی از بزرگترین و زیباترین تصاویر تلسکوپ جیمز وب به حساب آورد. این تصویر از ترکیب بیش از ۱۰۰۰ تصویر جداگانه ساخته شده است و بیش از ۱۵۰ میلیون پیکسل در دل خود دارد. پنج کهکشانی که در تصویر می‌بینید با همکاری دوربین مادون قرمز نزدیک و مادون قرمز میانی جیمز وب ثبت شده‌اند.

البته پیشتر نیز تصاویری از این کهکشان‌ها دیده بودیم، اما جیمز وب با دید مادون قرمز قدرتمند و رزولوشن فضایی بالای خود جزئیات بی‌سابقه‌ای از آنها را آشکار می‌کند. در این تصویر به خوبی می‌توان خوشه‌های درخشانی که در خود میلیون‌ها ستاره جوان را جا داده‌اند و همچنین مناطقی که آمادگی تولد ستاره‌های جدید را دارند، مشاهده کرد.

علاوه بر اینها، همگرایی گرانشی باعث شده که ستاره‌ها، گاز و غبار مربوط به چند کهکشان دیگر نیز در این تصویر دیده شوند. جالب‌تر از همه اینکه دوربین مادون قرمز میانی جیمز وب توانسته موج‌های ضربه‌ای بزرگی را در نتیجه برخورد یکی از کهکشان‌ها (NGC 7318B) با خوشه ثبت کند. این مناطق در اطراف جفت کهکشان‌های مرکزی به رنگ‌های قرمز و طلایی نشان داده شده‌اند.

سحابی کارینا (۲۱ تیر ۱۴۰۱)

چیزی که شاید در نگاه اول به نمایی از یک کوه در زیر نور ماه شباهت داشته باشد، در واقع لبه یک منطقه نسبتا جوان به نام NGC 3324 در سحابی کارینا است که ستاره‌های زیادی را شکل خواهد داد. این تصویر توسط دوربین مادون قرمز نزدیک جیمز وب ثبت شده است و در آن جزئیات پیشتر ناشناخته مربوط به تولد ستارگان را دیده می‌شوند.

این منطقه که با نام صخره‌های کیهانی نیز شناخته می‌شود، ۷۶۰۰ سال نوری با ما فاصله دارد. تابش شدید اشعه‌های فرابنفش و بادهای ستاره‌ای متعلق به ستاره‌های فوق‌العاده غول‌پیکر و جوانی که در منطقه‌ای بالاتر از تصویر فوق قرار دارند، باعث ایجاد حفره‌هایی در این منطقه شده‌اند. در واقع این تابش‌های شدید به آرامی در حال فرسایش دیوار سحابی هستند.

دوربین مادون قرمز نزدیک توانسته با رزولوشن بالا و دقت بی‌نظیر خود صدها ستاره پنهان و چندین کهکشان که در دوردست‌ها قرار دارند را شکار کند و بدین ترتیب یکی از زیباترین تصاویر تلسکوپ جیمز وب را در برابر جهانیان قرار دهد.

∎​