فرهنگسازی اهدای عضو، یکی از فعالیت های ارزشمندی است که در راستای نجات جان انسان ها انجام می شود. تا کنون برای ۶۰ هزار نفر در کشور پیوند عضو انجام شده است. اقدام نیک اهدای عضو هر بیمار مرگ مغزی، می تواند جان ۸نفر را از مرگ نجات دهد.

این روز بزرگ فرصتی است برای ادای احترام به عزیزانی که با اهداء عضوشان زندگی دوباره را به بیماران نیازمند پیوند اهداء نموده و همین طور خانواده های اهداء کننده که با رضایت خود در این امر پسندیده سهم داشته اند.

آرزوی سلامتی برای گیرندگان عضو و خانواده های اهداء کننده و آمرزش و غفران برای عزیزانی که اعضای خود را اهداء نموده اند.

اهدای عضو در بیشتر کشورهای جهان بخصوص در ایران دیده می شود و روز ۳۱ اردیبهشت در ایران را روز اهدای عضو نامگذاری کرده اند. اعضای قابل اهدا از قبیل قلب، ریه ها، کبد، روده ها، لوزالمعده و کلیه ها می باشد. علاوه بر این اعضا برخی از بافتهای بدن نیز قابل پیوند می باشند. با اهدای قرینه می توان بینایی را به فردی که دچار صدمه شدید به چشم شده بازگرداند. تاندون و عضروف باعث بازسازی اعضای آسیب دیده مربوطه می شود. پیوند استخوان می تواند مانع قطع عضو در سرطان استخوان شود.دریچه قلب برای کودکان با بیماری مادرزادی دریچه ای و بزرگسالان با دریچه آسیب دیده به کار می رود. پیوند پوست نجاتبخش بیماران با سوختگی شدید می باشد. پیوند مغز استخوان تنها درمان ممکن در بعضی از سرطان های خون می باشد. برخلاف عضو، بافت می تواند تا ۲۴ و یا حتی ۴۸ ساعت بعد از مرگ فرد اهدا شود و حتی می توان آن را برای مدتهای طولانی ذخیره کرد.

فرد زنده هم می تواند اهداء کننده باشد و  در بعضی از دهندگان زنده شامل خانواده و غریبه می توان عضو اهدایی گرفت. کلیه یکی از معمولترین اعضای اهدائی افراد زنده می باشد، زیرا یک فرد سالم با یک کلیه هم قادر است به زندگی طبیعی خود ادامه دهد. قسمتی از کبد یا ریه و در موارد نادر قسمتی از روده کوچک نیز قابل اهداء می باشد.

درصورت مرگ طبیعی نیز امکان اهدای عضو وجود دارد و بعد از مرگ کامل به صورت طبیعی تا ۴۸ ساعت نسوجی مانند قرنیه، دریچه قلب، استخوان و تاندون قابل اهدا می باشند.

اهداء کنندگان عضو از نظر بیماریهای خطرناک غربالگری خواهند شد و همه اهداء کنندگان عضو از نظر ایدز، هپاتیت، ویروس های مشابه و یک سری بدخیمی ها مورد بررسی قرارخواهند گرفت.

در صورت داشتن کارت اهدای عضو، بسیار مهم است که نزدیکان نیز درجریان این امر خداپسندانه قرارگیرند تا درزمان فوت فرد درخصوص اهدای عضو غافلگیر نشوند و آنرا مصیبتی افزون بر از دست دادن عزیز خود ندانند چراکه، بنا بر قانون جمهوری اسلامی ایران و اکثریت کشورهای جهان برای اهدای عضو رضایت اولیای دم ضروری می باشد و حتی علی رغم داشتن کارت اهدای عضو درصورت عدم رضایت اولیای دم اهدای عضو صورت نخواهد گرفت.

با در نظر گرفتن لزوم رضایت اولیای دم از اهدای عضو دلیل دریافت کارت به دلیل این می باشد که، کارت اهدای عضو نشان دهنده آرزوی قلبی فرد در مورد اهدای اعضای بدن خویش می باشد و همین امر می تواند با نشان دادن خواسته فرد به اولیای دمش تصمیم گیری را برای آن ها در آن زمان حیاتی آسان تر نماید و ضمناً این کارت می تواند جنبه فرهنگ سازی نیز داشته باشد.

با درنظر گرفتن لزوم رضایت اولیای دم برای اهدای عضو توصیه می شود فرد دارنده کارت اهدا، خانواده خود را از رضایت قلبی برای این امر مطلع سازد و در صورت اطلاع خانواده از این امر لزومی به همراه داشتن مداوم کارت نیست.

باطل کردن کارت اهدای عضو بعد از تکمیل فرم امکان پذیر می باشد و در هر زمان که از داشتن کارت منصرف شوید می توانید با اعلام خواسته خود به مسئولین تقاضای خود را لغو کنید. هرچند با در نظر داشتن نیاز به رضایت اولیای دم برای اهدا تنها با اعلام خواسته خود به اولیای دم خویش نیز می توانید انصراف خود را از اهدا اعلام کنید

واحد فراهم آوری اعضای پیوندی چگونه از وجود مرگ مغزی مطلع خواهد شد؟ بنا بر قانون، کلیه بیمارستانها در سطح کشور اعم از دولتی و غیر دولتی موظفند موارد مرگ مغزی را به اطلاع این واحد برسانند. سپس هماهنگ کنندگان عضو پیوندی در محل حاضرشده و با خانواده فرد اهدا کننده در زمینه ابعاد قانونی و اخلاقی اهدا صحبت خواهند کرد.

در خصوص مراسم خاکسپاری فرد اهدا کننده باید گفت، کل مراحل اهدا و پیوند عضو(اخذ رضایت از خانواده فرد اهدا کننده تا پایان برداشت و پیوند عضو) معمولاً۳۶ ساعت به طول می انجامد.

لیست انتظار بیماران نیازمند در مرکز مدیریت پیوند و بیماریها خاص وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تنظیم و به روز می گردد و درزمان اهداء تخصیص اعضا فقط توسط این مرکز صورت خواهد گرفت. افزون بر سازگاری خونی و بافتی بیمار، وخامت شرایط بالینی و طول مدت انتظار درلیست پیوند و فاصله مکانی شخص از واحد پیوند نیز در اولویت بندی و انتخاب گیرنده عضو پیوندی نقش دارد.

در قبال عضو اهدا شده پولی به خانواده دهنده داده نممی شود و عضو پیوندی به صورت رایگان و به عنوان هدیه به خانواده گیرنده اهدا می شود و گیرنده نیز پولی بابت عضو پیوندی پرداخت نمی کند.

آمار موفقیت پیوند در اکثریت موارد بیش از ۷۰ درصد گزارش شده است. بدن گیرنده عضو پیوندی در صورت عدم مراقبت صحیح فرد از خود و یا در موارد بسیار نادر بطور خود به خودی، می تواند عضو پیوندی را رد کند؛ اگر عضو پیوندی، توسط بدن فرد گیرنده رد شود در اکثریت مواقع در صورت تشخیص به موقع رد پیوند، امکان درمان آن وجود خواهد داشت. کنترل دقیق بیمار بعد از انجام پیوند عضو، مصرف مرتب داروهای مربوطه و انجام آزمایشات لازم می تواند از رد کامل پیوند پیشگیری نماید.

پیوند عضو میان جنس ها و نژادهای مختلف امکان پذیر است؛ البته اندازه عضو پیوندی حائز اهمیت است و باید مورد توجه قرار گیرد و بویژه انطباق بافتی درخصوص پیوند کلیه حیاتی می باشد.

مدت زمانی که بیمار در لیست انتظار خواهد بود می تواند از چند روز تا چند سال بسته به وخامت شرایط بالینی، موجود بودن عضو پیوندی و سازگاری آن تفاوت کند.

بیماری های عفونی مانند ایدز و اکثر بدخیمی ها مانع از اهدای عضو خواهند شد. البته همه این شرایط در زمان فوت شخص مجدداً ارزیابی می گردند.

همه می توانند در امر اهدای عضو پیش قدم شوند و محدودیت سنی منظور نشده است. تنها عاملی که می تواند مانع اهدای عضو شود شرایط بالینی فرد اهدا کننده است که در زمان فوت وی توسط پزشک متخصص تشخیص داده خواهد شد.

افراد مبتلا به بیماری دیابت و فشارخون و یا افراد مبتلا به بیماری های روماتیسمی مانند لوپوس و غیره می توانند اهدا کننده باشند؛ البته در صورت بروز حادثه برای این افراد و ایجاد مرگ مغزی سلامت اعضای بدن توسط تیم پزشکی به دقت بررسی می گردد و در صورت عدم وجود مشکل اهدای اعضایی که عملکرد مناسبی دارند انجام می شود.