گویا: با اهداف ایده‌آل خود در زمینه HIV فاصله داریم
یاسر مختاری
10 آذرماه مصادف با روز جهانی ایدز است. در دو سال اخیر شیوع بیماری عفونی و مسری دیگر موجب شد تا پرداختن به بسیاری از بیماری‌ها از جمله ایدز به حاشیه رفته و در واقع بیشتر سیستم‌های بهداشتی و درمانی پیشگیری و مدیریت کرونا را در اولویت خود قرار دهند همین موضوع موجب شد تا دولت‌ها نسبت به برنامه‌های خود در زمینه پیشگیری، شناسایی مبتلایان و درمان بیماران مبتلا به ایدز را به تاخیر بیندازند
محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در آستانه روز جهانی ایدز، با اشاره به دو سالگی پاندمی کرونا در جهان اظهار کرد: «کرونا آثار مخربی بر روی همه برنامه‌های کنترلی بیماری‌ها در سراسر جهان از خود به جا گذاشته و در شرایطی به سر می‌بریم که بسیاری از این برنامه‌ها به دلیل اهمیت کنترل کووید۱۹ دچار آسیب شده است. بسیاری از افراد که در کار شناسایی، مطالعه و کنترل بیماری ایدز در دنیا بودند مجبور شدند خواسته یا ناخواسته به کار کنترل عفونت کرونا بپردازند و همین امر سبب شد در کنار سایر عوامل، شناسایی بیماران مبتلا به ایدز و مراقبت و درمان آنها دستخوش آسیب جدی شود که کشور ما هم از این آسیب دور نبود.»
گویا با بیان اینکه سال گذشته برای کنترل ایدز در دنیا و همچنین کشور ما سال خوبی نبود، گفت: «بسیاری از خلاهایی که سال گذشته در رابطه با کنترل HIV وجود داشت را امسال توانستیم جبران کرده و دستاوردهای نسبتا خوبی در این عرصه به دست آوردیم.»
کاهش شناسایی مبتلایان به HIV پس از آغاز کرونا
وی در ادامه کاهش شناسایی مبتلایان به HIV را یکی از تبعات آغاز کرونا در کشور دانست و گفت: «در این راستا مراقبت و درمان هم به دلیل عدم مراجعه افراد مبتلا که به دلیل سیاست‌های کنترل کرونا اجازه نمی‌داد ارتباط بین افراد مبتلا با مراکز بهداشتی درمان منظم باشد سبب شد تا موارد کمتری از این بیماری شناسایی شود و به تبع موارد کمتری هم تحت مراقبت و درمان قرار گیرند تا مبتلایان HIV بتوانند عمر طولانی‌تر توام با سلامت داشته باشند.»
وی تاکید کرد: «اکنون دیگر وقت جبران این خلاها رسیده است. از سال قبل به گونه‌ای برنامه‌ریزی شد تا ارتباطات لازم با بیماران برقرار شده و برنامه‌های آموزش و اطلاع رسانی خود را شدت بخشیم تا حتی یک لحظه هم وقفه در شناسایی مبتلایان اتفاق نیفتد.»
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، همچنین در مورد وضعیت دارویی ایدز، گفت: «تلاش شد تا به اندازه کافی ذخیره‌ دارویی و تشخیصی در کشور فراهم شود که از این نظر با مشکل مواجه نباشیم و افراد تحت درمان به صورت مرتب بتوانند آزمایش‌های لازم را بدهند تا آنها اطمینان داشته باشند که وضعیت سلامتشان به چه صورت بوده و چه کارهایی باید انجام دهند اما هنوز به آنچه‌ می‌خواهیم دست پیدا نکردیم.»
وی درخصوص داروهایی که برای این بیماری مصرف می‌شود، تصریح کرد: «بخش اعظم داروهای مورد نیاز بیماران توسط شرکت‌های تولید کننده داخلی تامین می‌شود و بخش کوچکی را در شرایط تحریم از طریق زیرمجموعه‌های سازمان ملل تامین کردیم. درحال حاضر کمبود دارویی در این زمینه وجود ندارد.»
گویا با تاکید بر اینکه تاثیر داروهای درمان ایدز بر کرونا اثبات نشده است، گفت: «در ابتدای کرونا برخی داروهای درمان ایدز مصرف می‌شد اما همه مطالعات نشان داد که این داروها نمی‌تواند در درمان کرونا نقش برجسته داشته باشد. تلاش‌ها در دنیا برای ساخت واکسن ایدز ادامه دارد اما هنوز نقطه روشن و موفقیت آمیزی که بشود آن را اعلام کرد، صورت نگرفته است.»
برنامه پنجم استراتژیک ایدز
گویا در ادامه گفت: « اگرچه تمام شاخص‌های این برنامه کنترلی را نسبت به سال ۱۳۹۹ ارتقا دادیم، اما وقتی به قبل از پاندمی کرونا نگاه می‌کنیم با ایده‌آل‌هایی که در زمینه HIV درنظر داشتیم فاصله داریم و به آنها دست پیدا نکردیم.»
وی با اشاره به تهیه برنامه پنجم استراتژیک ایدز کشور، گفت: «این برنامه با مشارکت سازمان‌های مختلف دولتی و غیردولتی تهیه شده مراحل پایانی تصویب خود را می‌گذراند. همه سازمان‌های درگیر، برنامه خود و برنامه‌های مرتبط با سازمانشان را تهیه کردند. ما امیدواریم با حمایت‌هایی که در این زمینه صورت می‌گیرد این خلاها را جبران کرده و هم بتوانیم دستاوردهای بیشتری داشته باشیم.»
وی در رابطه با کمپین مبارزه با ایدز در سال جاری نیز گفت: «در این راستا یک برنامه یک ماهه را تدارک دیدیم که آموزش و اطلاع رسانی خود در سراسر کشور را به حداکثر ممکن برساند و بتوانیم ظرف این مدت کسانی را که در معرض ابتلا به ایدز قرار دارند را آگاه کنیم که چگونه از خود مراقبت و برای انجام آزمایش به مراکز مراجعه کنند و ‌اگر مبتلای به عفونت بودند چگونه از خدمات مراقبتی و درمانی بهره‌مند شوند.»
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، یادآور شد: «ظرف یک هفته گذشته که برنامه آموزش اطلاع رسانی آغاز شده ، ۶۰ هزار مورد آزمایش در سراسر کشور برای کسانی که رفتارهای پرخطر داشتند انجام دادیم و امیدواریم در پایان این یک ماه به حداکثر آنچه انتظار داریم دست پیدا کنیم. بدیهی است که برنامه مبارزه با ایدز کشور به این کمپین محدود نخواهد شد و کماکان نیاز به آموزش و اطلاع رسانی در همه سطوح داریم و باید بتوانیم مردم و جوانان را نسبت به این عفونت آگاه کنیم.»
وی یادآور شد: «هرچند که درمان موفقی در حال حاضر در دنیا برای ایدز وجود دارد اما درمان قطعی نیست و قبل از هر چیزی لازم است که در زمینه تغییر رفتار، همه سازمان‌های درگیر نقش آفرینی کنند تا نسل جوانی سالم و به دور از عفونت HIV داشته باشیم.»
آمار مبتلایان
گویا در رابطه با آخرین آمار مبتلایان به بیماری ایدز در کشور، گفت: «تخمین ما این است که در حال حاضر در کشور ۵۴ هزار و ۸۵۰ نفر مبتلا به این عفونت داشته باشیم. از ابتدای همه‌گیری این بیماری درکشور تاکنون ۴۲ هزار و۹۳۳ مورد مبتلای به عفونت HIV شناسایی کردیم که از این تعداد ۲۰ هزار و ۲۸۴ مورد جان خود را از دست دادند. شش هزار و ۸۸۵ مورد از این تعداد به دلایل مختلف به مراکز ما برای مراقبت و درمان مراجعه نکردند. اکنون ۲۲ هزار و ۶۸۴ مبتلای به عفونت HIV در کشور شناسایی شده و زنده داریم که از این تعداد ۱۵ هزار و ۸۰۰ نفر تحت مراقبت و درمان قرار دارند. قریب ۱۴ هزارنفر از آنها خوشبختانه درمان کاملا موفق داشتند. یعنی تعداد سلول‌های دفاعی بدنشان به اندازه کافی است و به ما اطمینان خاطر می‌دهد که درمان مناسبی دریافت می‌کنند و تعداد ویروس‌هایی که در بدن این افراد است به حد بسیار پایینی کاهش یافته است.»
وی ادامه داد: «از ابتدای شیوع این همه‌گیری تاکنون ۸۱ درصد موارد ابتلا مربوط به آقایان بود و ۱۹ درصد مبتلایان خانم‌ها بودند اما این روند رفته‌رفته در سال‌های اخیر تغیبرات جدی داشته است و درصد ابتلای خانم‌ها افزایش یافته است. در حال حاضر ۳۲ درصد موارد ابتلا در سال‌های اخیر به خانم‌ها مربوط بوده است، هرچند باز هم با درصد آقایان متفاوت است اما افزایش مبتلایان زن مسئله بسیار جدی است.اگر مراقبت و درمان را به دقت دنبال نکنیم و فرد مبتلا، دستورات بهداشتی را رعایت نکند طبیعی است که همسرش نیز در معرض خطر قرار خواهد گرفت مگر اینکه آنها دقیقا از راه‌های پیشگیری بیماری آگاه باشند.»
رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت افزود: «اعلام آمار موارد ایدز آمار هرسه ماه یک بار منتشر می‌شود. کمیته کشوری ایدز بین بخشی است که تمام سازمان‌ها در آنجا عضو هستند و تصمیماتشان به استان‌ها ابلاغ می‌شود و بر این اساس اقدام می‌کنند. کمیته وظیفه نظارتی بر برنامه HIV کشور دارد و به شکل مرتب تشکیل جلسه می‌دهد.»
گویا تاکید کرد: «در هفته گذشته ۶۰ هزار مورد آزمایش برای شناسایی رفتار پرخطر انجام شده که ۱۲۱ مورد مورد مثبت شناسایی شده است.»
ایدز و قانون جوانی جمعیت
گویا درباره موارد مطرح شده پیرامون جمع‌آوری وسایل پیشگیری از بارداری که در قانون جوانی جمعیت به آن اشاره شده است و آثار آن بر افزایش موارد بیماری‌های مقاربتی از جمله HIV ، اظهار کرد: «قانون جوانی جمعیت یک سیاست کشوری بسیار مهمی است که در کشور به طور جدی دنبال می‌شود و دلایل آن هم مشخص است. طبیعی است که هرچه جمعیت به سمت ازدواج و باروری بیشتر پیش برود یعنی روابط زناشویی سالم‌تر و بدیعی است که باید انتظار داشته باشیم موارد HIV هم کمتر شود. این دوتا باهم دیگر ارتباط نزدیک دارند بنابراین اگر با برنامه‌ریزی دقیق این قانون اجرایی شود باید انتظار داشته باشیم روابط جنسی خارج از چارچوب ازدواج در کشور کاهش یابد و مطمئن هستیم به دنبال این امر عفونت HIV هم کمتر خواهد بود.»
رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت تاکید کرد: «پیشگیری از HIV ارتباطی با قانون جوانی جمعیت ندارد و نباید این دو موضوع را به هم ارتباط داد. کسانی که شناسایی کردیم که مبتلا بودند، همسرانشان هم تحت مراقبت هستند و وسایل پیشگیری از بارداری در اختیارشان قرار می‌گیرد. این دو برنامه‌های متفاوتی دارند و افراد شناسایی شده تحت مراقبت و درمان قرار دارند.»
وی درباره کنترل ایدز در زندان‌ها گفت: «داخل‌ زندان‌ها موارد ایدز افزایش نیافته است. روند کنترل ایدز در زندان‌ها در سطح دنیا برجسته بوده و این موضوع توسط سازمان‌های بین المللی تایید شده است. اقداماتی که در رابطه با اطلاع رسانی و شناسایی بیماران انجام شده، مثال زدنی است‌.»
وی همچنین در باره ارتباط سویه اومیکرون کرونا و HIV، گفت: «در حد شنیده‌ها گفته شده است که اولین بار سویه جدید کرونا در مبتلایان به HIV شناسایی شده است اما دولت آفریقای جنوبی چنین چیزی را اعلام نکرده است. نگرانی از این سویه جدید بسیار جدی است و این هفت کشور که شیوع سویه جدید کرونا از آنجا گزارش شده است، شیوع بالایی از HIV را هم دارند. مبتلای به HIV کنترل نشده که به صورت منظم دارو دریافت نکرده باشد و سیستم دفاعی ضعیفی داشته باشد چنانچه به کرونا مبتلا شود احتمال اینکه موتاسیون‌های ویروس در بدن او رخ دهد وجود دارد و از آنجایی تعداد قابل توجهی افراد HIV مثبت در این کشورها زندگی می‌کنند، این یک نگرانی جدی است که فکر می‌کنم ظرف روزهای آتی به بخشی از آنها می‌توان پاسخ داد.»
وی افزود: «علی‌رغم اینکه دنیا اعلام کرد کرونا می‌تواند در مبتلایان به HIV شدیدتر باشد، ما مطالعاتی داشتیم که نتوانست چنین چیزی را به اثبات برساند شاید یک دلیلش این است که مراقبت و درمان HIV ما مستقیم و بی وقفه است.»
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت گفت: «ارائه خدمات به مبتلایان HIV برای مبتلایان، خانواده آنها و کسانی که رفتار پرخطر دارند و تحت مراقبت ما هستند، رایگان است.»
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، اظهار کرد: «کسانی که رفتار پرخطر جنسی و اعتیاد دارند و سایر افرادی که فکر می‌کنند در معرض خطر بودند می‌توانند به مراکز جامع خدمات سلامت در کل کشور مراجعه کنند و خدمات کاملا محرمانه دریافت کنند ضمن اینکه پاسخ آزمایش فقط به خود فرد اعلام می‌شود.»
به گزارش سپید، گویا در بخش دیگری از نشست خود با اشاره به سیاست‌‌های بازگشایی مدارس در شرایط شیوع کرونای اومیکرون، عنوان کرد: «بازگشایی مدارس در ستاد ملی کرونا تصمیم گیری می‌‌شود که خبره‌ترین افراد کشور در آن حضور دارند و تمام جوانب بازگشایی یا عدم بازگشایی را بررسی می‌‌کنند. این اطمینان خاطر را به مردم می‌‌دهم که هیچ تصمیمی اکنون بدون وجود شواهد علمی انجام نخواهد شد.»
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت اضافه کرد: «درمورد سویه جدید کرونا هنوز سوالات بسیاری باقی مانده و آنچه که باعث نگرانیست فقط تغییراتی است که در ساختار ژنتیکی ویروس ایجاد شده است، اما وقتی این تغییرات در ساختار ژنتیکی رخ می‌‌دهد و اینکه در آینده چه می‌‌شود، هنوز نمی‌‌توانیم پاسخ دهیم و اگر خوشبینانه نگاه کنیم، ظرف دوتا سه هفته آینده بسیاری از این سوالات را می‌ توان پاسخ داد، اما بازگشایی مدارس در شرایطی مورد تصمیم گیری نهایی قرار می‌گیرد که موارد اساسی مورد ملاحظه قرار گیرد».
وی افزود: «در تمام مرزهای رسمی کشور مراقبت مرزی داریم که شرح وظیفه مشخص دارند و هر تغییری که در وضعیت کشور و دنیا رخ می‌دهد، اطلاع رسانی و دستورالعمل جدید صادر می‌شود. برای همین سویه جدید هم، دستورالعمل‌‌های مراقبتی روز جمعه به سرعت در اختیار ماموران مرزی قرار گرفت و شخص وزیر نیز روز شنبه سرزده از فرودگاه امام خمینی (ره) بازدید کردند و همه ماموران ما به وظایف خود‌آگاه هستند.»
گویا در ادامه گفت: «ما کار سختی پیش رو داریم، چون پرواز مستقیم به هیچ یک از هفت کشور درگیر با سویه جدید کرونا نداریم، در نتیجه اگر کسی بخواهد به کشور ما بیاید، مجبور است از کشور ثالث بیاید که این امر کارمان را سخت می‌‌کند. در هر حال با نیروی انتظامی مستقر در فرودگاه‌‌ها و سایر مبادی مرزی هماهنگی صورت گرفته است تا اگر کسی غیرمستقیم هم وارد شد، ماموران ما اقدامات لازم را انجام دهند. اخذ ویزا توسط کسانی که از این هفت کشور می‌خواهند به ایران بیایند، به طور موقت لغو شده است.»
وی ادامه داد: «برای ایرانیان مقیم این کشورها نیز از دو هفته قبل تاکنون دستورالعمل ویژه تهیه شده است که در فرودگاه تست می‌‌دهند و تحت مراقبت قرار می‌گیرند و اقدامات سختگیرانه‌ای نیز برای آنها داریم.»
گویا همچنین در رابطه با تقسیم بندی سنی برای تزریق دوز سوم واکسن کرونا، تاکید کرد: «تقسیم‌بندی سنی برای تزریق دوز سوم واکسن کرونا برای جلوگیری از ازدحام جمعیت در مراکز واکسیناسیون اعمال شده است و این مورد به مراتب کاهش پیدا می ‌کند و تمام گروه‌‌های سنی واکسن کرونا را دریافت خواهند کرد. برای تزریق دوز سوم واکسن کرونا بیشترین تکیه ما به واکسن ‌های ایرانی است و خیالمان از این جهت راحت است.»