گروه علمی: قارچ سیاه بیماری ناشناخته‌ای نیست. با این حال همزمانی شیوع آن با آمار بالای مرگ و میر در کشورمان خیلی زود باعث رعب و وحشت عمومی شد. سیاه شدن پل بینی، تیره شدن اطراف سینوس‌ها، تورم صورت، ضعف شدید و آسیب‌های جدی عصبی و در نهایت نابینایی همه از عوارضی بود که بیماری قارچ سیاه را به عنوان یک عفونت مسری خطرناک تر از کرونا بر سر زبان‌ها انداخت. ابهامات پیرامون این بیماری به شایعات درباره آن دامن زده است. مسری بودن این نوع از عفونت یکی از آن اطلاعات نادرستی است که این روزها در فضای مجازی درباره قارچ سیاه دست به دست می‌شود. متخصصان عفونی با هدف شناخت بیشتری این بیماری عفونی در افکار عمومی به سوال‌های متداول شما در این باره پاسخ داده‌اند.
آیا بیماری قارچ سیاه مسری است؟
خیر. این دسته از عفونت‌های قارچی مسری نیستند و بیشتر افرادی را درگیر می‌کنند که دارای نقص در سیستم ایمنی هستند.
اگر این بیماری مسری نیست چرا همزمان با پیک‌های کرونا تعداد بیماران و مرگ و میر آن در حال افزایش است؟
همزمان با شیوع گسترده بیماری کرونا افرادی که بیماری دیابت و قند بد کنترل بالا دارند در بیمارستان‌ها و بخش مراقبت‌های ویژه بستری می‌شوند. مبتلایان به دیابت از زمان شیوع کووید یکی از اصلی‌ترین گروه‌های هدف درگیر شونده به این بیماری بودند. برای کاهش درگیری ریه به این ویروس داروهایی مانند کورتون و دگزامتازون با دز بالا تجویز می‌شود. پس از مصرف این داروها اکسیژن‌رسانی دوباره از سر گرفته می‌شود اما همزمان در برخی از این بیماران بروز عفونت قارچ سیاه اتفاق می‌افتد. در واقع شیوع نگران کننده این بیماری ارتباط مستقیم با داروهایی نظیر کورتیکواستروئید دارد که اغلب برای بهبودی وخامت درگیری ریه در بیماران مبتلا به کرونا تجویز می‌شود.
آیا همه افرادی که مبتلا به کرونای دلتا هستند مورد تهدید این نوع از عفونت‌های قارچی نیز قرار می‌گیرند؟
خیر. در بحث کرونای دلتا یک نکته از اهمیت زیادی برخوردار است. واقعیت این است که قدرت سرایت این بیماری، تعداد بیماران، چرخش ویروس در جامعه و همچنین طول دوره درمان بیمار را افزایش داده است. یعنی بیمار مبتلا به کرونای دلتا دیرتر از کسی که مبتلا به نوع کرونای کلاسیک آن بود بهبود می یابد. شدت شیوع ویروس بیش از قبل باعث درگیر شدن ریه در بیماران به ویژه بیمارانی که دچار نقص در سیستم ایمنی و دیابت هستند می‌شود. برای نجات جان این بیماران و اکسیژن‌رسانی به آن ها مجبور به تجویزی داروهایی هستیم که ممکن است عفونت قارچ سیاه را در آن ها بوجود بیاورد. به طور کلی افرادی که دارای قند بالا هستند، سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مبتلا به انواع سرطان های بدخیم هستند و پیوند عضو انجام داده‌اند بیش از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
علائم و نشانه های ابتدایی عفونت قارچ سیاه شامل چه مواردی می‌شود؟ آیا بروز این علائم با نشانه‌های کرونا در بدن متفاوت است؟
علائم اولیه این بیماری شباهت زیادی با نشانه‌های بروز ویروس کرونا در بدن دارد. تب، سرفه، آبریزش بینی، سردرد، بدن درد به ویژه در قسمت‌های قفسه‌سینه و شکم و تنگی نفس از علائم اولیه قارچ سیاه هستند. در صورت عدم درمان بیمار دچار تورم در صورت، لکه‌های سیاه بر روی بینی و در قسمت سینوس ها و داخل دهان، آسیب سیستم عصبی و نابینایی می‌شود. قارچ سیاه در افرادی که دارای نقص ایمنی هستند زودتر به مرگ منجر می شود.
آیا عامل این عفونت قارچی در محیط وجود دارد و می‌تواند مانند ویروس کرونا وارد بدن شود؟
بله؛ عامل بیماری قارچ سیاه در محیط پیرامون ما وجود دارد. این عفونت به بدن حمله می‌کند اما شدت پیشروی آن در همه یکسان نیست. بسیاری از افراد با همان لایه اول دفاعی در بدن که سیستم ایمنی است این بیماری را مهار می‌کنند. اما به طور کلی گروه هدف این بیماری افرادی هستند که سابقه مصرف طولانی مدت داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی را دارند. کورتون از داروهایی است که در دو سال گذشته مصرف آن برای بیماران مبتلا به کرونا افزایش بسیار بالایی داشته است و همین نکته باعث بروز این بیماری شده است. پس تنها ارتباط این بیماری با شیوع کرونا تجویز دز بالای داروی کورتیکو استروئید است.
آیا داروهایی که تجویز آن ها باعث بروز عفونت قارچ سیاه شده است برای تمام مبتلایان به کرونا در بیمارستان‌ها تجویز می‌شود؟
خیر، پزشکان این دارو را برای کسانی تجویز می‌کنند که بیماری در آن ها رو به وخامت است. در همه دنیا این به اثبات رسیده که داروهای ضد التهابی برای روی کاهش مرگ و میر ناشی از کرونا تاثیر دارد. پس نمی توان این نوع از داروها در درمان این بیماری کنار گذاشت. اما هر فردی که مبتلا به این ویروس می شود به این نوع درمان نیاز ندارد. در واقع تجویز این نوع از دارو ها در مراحل ابتدایی بیماری بیش از اثر مثبت تاثیر منفی خواهد داشت. چرا که در مراحل اولیه بروز بیماری کووید سیستم ایمنی هنوز فعال است و می‌تواند بار این بیماری را تحمل کند. اما در مراحل پیشرفته تر برای پزشکان چاره‌ای جز استفاده از داروی کورتون باقی نمی‌ماند. در واقع اینجا ما انتخابی میان بد و بدتر را داریم. اگر این داروها برای بیمار تجویز نشود و اکسیژن به ریه ها نرسد بیمار قطعا فوت خواهد کرد و آمار مرگ و میر ما بیشتر می‌شود. پس بنابراین نمی‌توان در حال حاضر برای بیمارانی که این نوع از درگیری وخیم ریه را دارند در مورد تجویز این نوع از داروها پرهیز شود. به نسبت افرادی که در بخش مراقبت های ویژه بستری هستند و به عنوان بیمار بدحال مبتلا به کرونا در آمار روزانه شناخته می شوند نسبت ابتلا به عفونت قارچ سیاه بسیار کم تعداد بوده است.
آیا عفونت قارچ سیاه در کشور ما درمان‌پذیر است؟
بله، همان‌طور که اشاره شد بیماری موکور مایکوزیس که عامل ایجاد قارچ سیاه در بدن است بیماری ناشناخته‌ای نیست و از قبل وجود داشته است. تشخیص علائم این بیماری به سادگی برای پزشکان امکان‌پذیر است و درمان آن نیز در داخل کشور وجود داشته است. پیش از بروز پاندمی کرونا در کشور برخی از بیماران مبتلا به دیابت‌های پیشرفته، بیمارانی که دوره‌های شیمی درمانی طولانی مدت داشتند، در بدن آن‌ها پیوند عضو انجام شده بود و به دلیل ابتلا به سرطان‌های بدخیم دچار متاستازهای متعدد بودند به این بیماری نیز مبتلا می‌شدند که در بیشتر موارد از پیش روندگی این بیماری پیشگیری می شد.
عفونت قارچ سیاه در صورت پیشروندگی چه عارضه‌هایی را برای بیماران بوجود می‌آورد؟
سردرد، تورم یک طرف صورت همراه با بروز لکه‌های سیاه رنگ بر روی بینی و داخل دهان، نقص شدید در سیستم ایمنی، آسیب‌های جدی به بافت‌های درونی و سیستم عصبی و همین طور آسیب بینایی از عوارض قارچ سیاه پیشرفته هستند.
درمان این بیماری در افرادی که مبتلا به کرونا هم هستند به چه صورت امکان‌پذیر است؟
اگر بیمار وابسته به دستگاه و در بخش مراقبت‌های ویژه بستری باشد ابتدا باید با دزهای کنترل شده داروهای کورتون را دریافت کند. چاره‌ای جز این نداریم که ابتدا علائم کرونا را در این بیماران کاهش دهیم. پس از گذر از این مرحله درمان‌های دارویی و حتی جراحی برای برداشتن بافت های آسیب دیده وجود دارد. مرگ و میر در بیمارانی که پیش از درگیری به این نوع عفونت سال ها دارای بیماری زمینه‌ای بوده‌اند بیشتر اتفاق می‌افتد، اما در موارد دیگر این عفونت قابل درمان است.
آیا تمام مبتلایان به قارچ سیاه مبتلا به کرونا نیز بوده‌اند؟
طبق گزارش‌هایی که از بیمارستان ها داریم تمام موارد شناخته شده مبتلا به کرونای دلتا بوده‌اند. بیشتر این بیماران دارای بیماری قند بد کنترل و دیابت هستند و در مراحل شدید بیماری دلتا به این قارچ نیز مبتلا شده‌اند. در واقع هیچ فردی بدون بیماری زمینه‌ای به این بیماری دچار نشده است. افرادی که به واسطه ضعف سیستم ایمنی سال ها از داروی‌های ضد التهاب استفاده کرده‌اند بیش از دیگر بیماران در معرض این نوع از عفونت هستند.
تا به حال چند درصد از بیماران مبتلا به ویروس دلتا به عفونت قارچ سیاه مبتلا شده‌اند؟
همان‌طور که پیش تر گفته شده است در مورد این بیماری بیشتر نگران افرادی هستیم که در بخش مراقبت‌های ویژه بستری هستند. بسیاری از این افراد بیماری زمینه‌ای دارند و همین مورد نیز باعث ابتلای شدید آن ها به کرونا شده است. برای این افراد کورتون تجویز می‌شود. همان‌طور که می‌دانید نسبت بیماران زمینه‌ای که در بخش مراقبت‌های ویژه بستری هستند بسیار ناچیزتر از تعداد کل مبتلایان به کرونای دلتا است. طبق گزارش‌هایی که داریم تنها یک دهم درصد از بیماران مبتلا به کرونا به این بیماری نیز دچار شده اند.
برای کنترل این بیماری چه راهکارهایی در بیمارستان ها ایجاد شده است؟
در مورد تامین برخی از داروهای این بیماری دچار کمبود بوده‌ایم که در روزهای گذشته تلاش برای در دسترس قرار گرفتن آن ها آغاز شده است. در همه بیمارستان‌ها کمیته کنترل عفونت تشکیل شده است. این بیماری مسری نیست و افراد به صورت تک گیر به آن مبتلا می‌شوند. کادر درمان در بیمارستان ها به طور همزمان درمان این بیماران را که مبتلا به کرونا نیز هستند آغاز کرده‌اند. از افرادی که مبتلا به دیابت و بیماری‌های زمینه هستند و از داروی های ضد التهابی استفاده می‌کنند، تقاضا داریم که بیش از پیش پروتکل های بهداشتی را رعایت کنند تا این بیماری نیز تحت کنترل دربیاید و از شیوع آن در کشور کاسته شود.
∎
آیا بیماری قارچ سیاه مسری است؟
خیر. این دسته از عفونت‌های قارچی مسری نیستند و بیشتر افرادی را درگیر می‌کنند که دارای نقص در سیستم ایمنی هستند.
اگر این بیماری مسری نیست چرا همزمان با پیک‌های کرونا تعداد بیماران و مرگ و میر آن در حال افزایش است؟
همزمان با شیوع گسترده بیماری کرونا افرادی که بیماری دیابت و قند بد کنترل بالا دارند در بیمارستان‌ها و بخش مراقبت‌های ویژه بستری می‌شوند. مبتلایان به دیابت از زمان شیوع کووید یکی از اصلی‌ترین گروه‌های هدف درگیر شونده به این بیماری بودند. برای کاهش درگیری ریه به این ویروس داروهایی مانند کورتون و دگزامتازون با دز بالا تجویز می‌شود. پس از مصرف این داروها اکسیژن‌رسانی دوباره از سر گرفته می‌شود اما همزمان در برخی از این بیماران بروز عفونت قارچ سیاه اتفاق می‌افتد. در واقع شیوع نگران کننده این بیماری ارتباط مستقیم با داروهایی نظیر کورتیکواستروئید دارد که اغلب برای بهبودی وخامت درگیری ریه در بیماران مبتلا به کرونا تجویز می‌شود.
آیا همه افرادی که مبتلا به کرونای دلتا هستند مورد تهدید این نوع از عفونت‌های قارچی نیز قرار می‌گیرند؟
خیر. در بحث کرونای دلتا یک نکته از اهمیت زیادی برخوردار است. واقعیت این است که قدرت سرایت این بیماری، تعداد بیماران، چرخش ویروس در جامعه و همچنین طول دوره درمان بیمار را افزایش داده است. یعنی بیمار مبتلا به کرونای دلتا دیرتر از کسی که مبتلا به نوع کرونای کلاسیک آن بود بهبود می یابد. شدت شیوع ویروس بیش از قبل باعث درگیر شدن ریه در بیماران به ویژه بیمارانی که دچار نقص در سیستم ایمنی و دیابت هستند می‌شود. برای نجات جان این بیماران و اکسیژن‌رسانی به آن ها مجبور به تجویزی داروهایی هستیم که ممکن است عفونت قارچ سیاه را در آن ها بوجود بیاورد. به طور کلی افرادی که دارای قند بالا هستند، سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مبتلا به انواع سرطان های بدخیم هستند و پیوند عضو انجام داده‌اند بیش از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
علائم و نشانه های ابتدایی عفونت قارچ سیاه شامل چه مواردی می‌شود؟ آیا بروز این علائم با نشانه‌های کرونا در بدن متفاوت است؟
علائم اولیه این بیماری شباهت زیادی با نشانه‌های بروز ویروس کرونا در بدن دارد. تب، سرفه، آبریزش بینی، سردرد، بدن درد به ویژه در قسمت‌های قفسه‌سینه و شکم و تنگی نفس از علائم اولیه قارچ سیاه هستند. در صورت عدم درمان بیمار دچار تورم در صورت، لکه‌های سیاه بر روی بینی و در قسمت سینوس ها و داخل دهان، آسیب سیستم عصبی و نابینایی می‌شود. قارچ سیاه در افرادی که دارای نقص ایمنی هستند زودتر به مرگ منجر می شود.
آیا عامل این عفونت قارچی در محیط وجود دارد و می‌تواند مانند ویروس کرونا وارد بدن شود؟
بله؛ عامل بیماری قارچ سیاه در محیط پیرامون ما وجود دارد. این عفونت به بدن حمله می‌کند اما شدت پیشروی آن در همه یکسان نیست. بسیاری از افراد با همان لایه اول دفاعی در بدن که سیستم ایمنی است این بیماری را مهار می‌کنند. اما به طور کلی گروه هدف این بیماری افرادی هستند که سابقه مصرف طولانی مدت داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی را دارند. کورتون از داروهایی است که در دو سال گذشته مصرف آن برای بیماران مبتلا به کرونا افزایش بسیار بالایی داشته است و همین نکته باعث بروز این بیماری شده است. پس تنها ارتباط این بیماری با شیوع کرونا تجویز دز بالای داروی کورتیکو استروئید است.
آیا داروهایی که تجویز آن ها باعث بروز عفونت قارچ سیاه شده است برای تمام مبتلایان به کرونا در بیمارستان‌ها تجویز می‌شود؟
خیر، پزشکان این دارو را برای کسانی تجویز می‌کنند که بیماری در آن ها رو به وخامت است. در همه دنیا این به اثبات رسیده که داروهای ضد التهابی برای روی کاهش مرگ و میر ناشی از کرونا تاثیر دارد. پس نمی توان این نوع از داروها در درمان این بیماری کنار گذاشت. اما هر فردی که مبتلا به این ویروس می شود به این نوع درمان نیاز ندارد. در واقع تجویز این نوع از دارو ها در مراحل ابتدایی بیماری بیش از اثر مثبت تاثیر منفی خواهد داشت. چرا که در مراحل اولیه بروز بیماری کووید سیستم ایمنی هنوز فعال است و می‌تواند بار این بیماری را تحمل کند. اما در مراحل پیشرفته تر برای پزشکان چاره‌ای جز استفاده از داروی کورتون باقی نمی‌ماند. در واقع اینجا ما انتخابی میان بد و بدتر را داریم. اگر این داروها برای بیمار تجویز نشود و اکسیژن به ریه ها نرسد بیمار قطعا فوت خواهد کرد و آمار مرگ و میر ما بیشتر می‌شود. پس بنابراین نمی‌توان در حال حاضر برای بیمارانی که این نوع از درگیری وخیم ریه را دارند در مورد تجویز این نوع از داروها پرهیز شود. به نسبت افرادی که در بخش مراقبت های ویژه بستری هستند و به عنوان بیمار بدحال مبتلا به کرونا در آمار روزانه شناخته می شوند نسبت ابتلا به عفونت قارچ سیاه بسیار کم تعداد بوده است.
آیا عفونت قارچ سیاه در کشور ما درمان‌پذیر است؟
بله، همان‌طور که اشاره شد بیماری موکور مایکوزیس که عامل ایجاد قارچ سیاه در بدن است بیماری ناشناخته‌ای نیست و از قبل وجود داشته است. تشخیص علائم این بیماری به سادگی برای پزشکان امکان‌پذیر است و درمان آن نیز در داخل کشور وجود داشته است. پیش از بروز پاندمی کرونا در کشور برخی از بیماران مبتلا به دیابت‌های پیشرفته، بیمارانی که دوره‌های شیمی درمانی طولانی مدت داشتند، در بدن آن‌ها پیوند عضو انجام شده بود و به دلیل ابتلا به سرطان‌های بدخیم دچار متاستازهای متعدد بودند به این بیماری نیز مبتلا می‌شدند که در بیشتر موارد از پیش روندگی این بیماری پیشگیری می شد.
عفونت قارچ سیاه در صورت پیشروندگی چه عارضه‌هایی را برای بیماران بوجود می‌آورد؟
سردرد، تورم یک طرف صورت همراه با بروز لکه‌های سیاه رنگ بر روی بینی و داخل دهان، نقص شدید در سیستم ایمنی، آسیب‌های جدی به بافت‌های درونی و سیستم عصبی و همین طور آسیب بینایی از عوارض قارچ سیاه پیشرفته هستند.
درمان این بیماری در افرادی که مبتلا به کرونا هم هستند به چه صورت امکان‌پذیر است؟
اگر بیمار وابسته به دستگاه و در بخش مراقبت‌های ویژه بستری باشد ابتدا باید با دزهای کنترل شده داروهای کورتون را دریافت کند. چاره‌ای جز این نداریم که ابتدا علائم کرونا را در این بیماران کاهش دهیم. پس از گذر از این مرحله درمان‌های دارویی و حتی جراحی برای برداشتن بافت های آسیب دیده وجود دارد. مرگ و میر در بیمارانی که پیش از درگیری به این نوع عفونت سال ها دارای بیماری زمینه‌ای بوده‌اند بیشتر اتفاق می‌افتد، اما در موارد دیگر این عفونت قابل درمان است.
آیا تمام مبتلایان به قارچ سیاه مبتلا به کرونا نیز بوده‌اند؟
طبق گزارش‌هایی که از بیمارستان ها داریم تمام موارد شناخته شده مبتلا به کرونای دلتا بوده‌اند. بیشتر این بیماران دارای بیماری قند بد کنترل و دیابت هستند و در مراحل شدید بیماری دلتا به این قارچ نیز مبتلا شده‌اند. در واقع هیچ فردی بدون بیماری زمینه‌ای به این بیماری دچار نشده است. افرادی که به واسطه ضعف سیستم ایمنی سال ها از داروی‌های ضد التهاب استفاده کرده‌اند بیش از دیگر بیماران در معرض این نوع از عفونت هستند.
تا به حال چند درصد از بیماران مبتلا به ویروس دلتا به عفونت قارچ سیاه مبتلا شده‌اند؟
همان‌طور که پیش تر گفته شده است در مورد این بیماری بیشتر نگران افرادی هستیم که در بخش مراقبت‌های ویژه بستری هستند. بسیاری از این افراد بیماری زمینه‌ای دارند و همین مورد نیز باعث ابتلای شدید آن ها به کرونا شده است. برای این افراد کورتون تجویز می‌شود. همان‌طور که می‌دانید نسبت بیماران زمینه‌ای که در بخش مراقبت‌های ویژه بستری هستند بسیار ناچیزتر از تعداد کل مبتلایان به کرونای دلتا است. طبق گزارش‌هایی که داریم تنها یک دهم درصد از بیماران مبتلا به کرونا به این بیماری نیز دچار شده اند.
برای کنترل این بیماری چه راهکارهایی در بیمارستان ها ایجاد شده است؟
در مورد تامین برخی از داروهای این بیماری دچار کمبود بوده‌ایم که در روزهای گذشته تلاش برای در دسترس قرار گرفتن آن ها آغاز شده است. در همه بیمارستان‌ها کمیته کنترل عفونت تشکیل شده است. این بیماری مسری نیست و افراد به صورت تک گیر به آن مبتلا می‌شوند. کادر درمان در بیمارستان ها به طور همزمان درمان این بیماران را که مبتلا به کرونا نیز هستند آغاز کرده‌اند. از افرادی که مبتلا به دیابت و بیماری‌های زمینه هستند و از داروی های ضد التهابی استفاده می‌کنند، تقاضا داریم که بیش از پیش پروتکل های بهداشتی را رعایت کنند تا این بیماری نیز تحت کنترل دربیاید و از شیوع آن در کشور کاسته شود.