صاحب‌خبر - به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز ، قرارداد برجام بین ایران و کشورهای 5+1 منتقدان داخلی زیادی داشته و دارد. بندهای 36 و 37 این قرارداد که از آن تحت عنوان مکانیسم ماشه یاد می‌شود، از مهمترین اشکالاتی است که منتقدان به برجام وارد می‌کنند. طبق این بندها اگر یکی از طرفین قرارداد به تعهدات خود عمل نکند، دیگر کشورها می‌توانند شکایت خود را در این باره مطرح و موضوع مورد شکایت در کمیسیون مشترک برجام بررسی شود و اگر کشوری که به تعهدات خود عمل نکرده، ایران باشد؛ تمامی تحریم‌های شورای امنیت که به موجب قطعنامه 2231 به حالت تعلیق درآمده است، فعال خواهد شد. به نظر می‌رسد، آمریکا با خروج خود از برجام بهترین هدیه را به ایران داده است، چرا که این کشور دیگر عضوی از برجام به حساب نمی‌آید و در عمل نمی‌تواند مکانیسم ماشه برجام را فعال کند. البته آمریکا دست از تلاش برنداشته و از تمام راه‌های ممکن استفاده می‌کند تا تنها عایدی ایران از برجام (تعلیق تحریم‌های شورای امنیت) را برگرداند. ایسکانیوز به منظور بررسی این موضوع با علی امیدی استاد روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان گفت‌وگو کرده است. امیدی معتقد است؛ آمریکا نمی‌تواند در راهبرد خود که فعال‌سازی مکانیسم ماشه است, موفق شود چرا که این کشور به خاطر سیاست‌های ترامپ، دیگر از حمایت‌های همه جانبه کشورهای اروپایی برخوردار نیست. متن این گفت‌وگو به شرح زیر است: با توجه به خروج آمریکا از برجام و رای ممتنع کشورهای اروپایی در شورای امنیت به پیشنهاد آمریکا مبنی بر تمدید زمان تحریم‌های تسلیحاتی ایران، آیا آمریکا می‌تواند مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال کند؟ از نظر انتزاعی و تئوری با توجه به رویه های شورای امنیت، شاید آمریکا بتواند این کار را انجام دهد اما در عمل بنا به دلایل حقوقی دیگر آمریکا نمی‌تواند. به نظر بنده کار به آنجا نمی کشد که آمریکا بتواند از حق وتوی خود در شورای امنیت استفاده کند. اقدام آمریکا را باید بر اساس رویه های شورای امنیت و حقوق بین‌الملل بررسی کرد و بر اساس این رویه‌ها و موازین حقوق بین‌الملل آمریکا موفق نخواهد شد. در حقوق بین الملل اصلی هست که یک کشور متخلف نمی تواند از مزایای یک معاهده استفاده کند، این مسئله درباره آمریکا هم صدق می‌کند. آمریکا اکنون عضو قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام نیست و در عمل حقی ندارد که بتواند مکانیسم ماشه را فعال کند. طبق رویه های شورای امنیت وقتی در مسئله‌ای اختلاف نظر به وجود بیاید، باید رای‌گیری صورت گیرد. در حال حاضر بین آمریکا و سایر کشورها اختلاف نظر وجود دارد و این اختلاف بر سر این است که آیا آمریکا می‌تواند؛ فعال سازی مکانیسم ماشه برجام را به شورای امنیت پیشنهاد دهد یا خیر؟ طبق سوابق شورای امنیت اگر کشورها در مورد یک امر رویه‌ای اختلاف نظر داشته باشند، اعضای دائم شورای امنیت می توانند از حق وتو استفاده کنند. اگر آمریکا از وتو استفاده کند مکانیزم ماشه فعال می شود و تحریم های شورای امنیت علیه ایران بازگردانده میشود. اما سوال این است که آیا دیگر کشورها اجازه می‌دهند که کار به رای گیری بکشد تا آمریکا بتواند از حق وتو استفاده کند؟ پاسخ بنده در این زمینه منفی است. آمریکا گمان می کند که می تواند از قوانین حقوق بین الملل به نفع خود بهره ببرد و می‌خواهد کار را به رای گیری کشانده و بعد از آن تصمیم شورای امنیت را وتو و مکانیسم ماشه را فعال کند اما در عمل چنین چیزی رخ نخواهد داد. برای اینکه آمریکا نتواند از حق وتو استفاده کند چه راهکاری وجود دارد؟ برای جلوگیری از پیشبرد راهبرد آمریکا در مورد فعال کردن مکانیسم ماشه دو راهکار وجود دارد. راهکار اول به تعویق انداختن پیشنهاد آمریکا در شورای امنیت است. پیشنهاد آمریکا باید در دستور کار شورای امنیت قرار گیرد و معمولا این کار توسط رئیس شورا صورت می گیرد. رئیس شورا می تواند به استناد نامه‌های اعضای دائم و غیر دائم شورای امنیت در مخالفت با پیشنهاد آمریکا این موضوع را اصلاً در دستور کار شورا قرار ندهد. از طرف دیگر ممکن است آمریکا بر روی پیشنهاد خود تاکید کند. اینجا یک گفتگو بین طرفین شکل می‌گیرد و باعث می‌شود که آمریکا زمان را از دست بدهد. ترامپ به دنبال کارت برنده برای پیروزی در انتخابات است با تمام شدن ماه آگوست وارد ماه سپتامبر می شویم که اجلاس سالیانه سازمان ملل باید برگزار شود. اوج مناظرات انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا نیز در اواخر سپتامبر و اوایل اکتبر انجام می گیرد. اگر رئیس شورای امنیت بتواند پیشنهاد آمریکا را تا آن زمان به تعویق بیندازد، ترامپ و حزب جمهوری خواه کارت برنده ای را که برای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به دنبال آن هستند از دست خواهند داد. راهکار دوم این است که صلاحیت آمریکا برای ارائه این پیشنهاد به شورای امنیت بررسی شود که آیا آمریکا از نظر حقوقی اجازه چنین کاری را دارد یا خیر؟ چنین چیزی باید توسط شورای امنیت تصمیم‌گیری شود. آمریکا برای اینکه پیشنهادش در دستور شورای امنیت قرار گیرد، باید ۹ رای مثبت کسب کند و اینجا دیگر نمی تواند از حق وتو استفاده کند. ۱۳ عضو از اعضای شورای امنیت به پیشنهاد آمریکا برای تمدید زمان تحریم تسلیحاتی ایران رای ممتنع دادند. طبق رویه شورای امنیت آراء ممتنع هم مثبت تلقی نمی شود. از این جهت می‌توان گفت که آمریکا نمی‌تواند ۹ رای مثبت را کسب کند و پیشنهاد خود را در مورد فعال سازی مکانیزم ماشه در دستور کار شورای امنیت قرار دهد که بعدا بتواند از حق وتو در شورای امنیت استفاده کند. شورای امنیت ۱۵ عضو دارد که شامل پنج عضو دائم و ده عضو غیر دائم می‌شود. در حال حاضر ۱۳ عضو مخالف پیشنهاد آمریکا هستند و تنها کشور دومینیکن با آمریکا همراهی کرده است. در چنین شرایطی عملاً امریکا ۹ رای مثبت را کسب کند. پیش از این آیا سابقه داشته که پیشنهاد آمریکا در دستور کار شورای آمنیت قرار نگیرد و نتواند 9 رای مثبت از دیگر اعضا کسب کند؟ بله، پیش از این، پیشنهادات آمریکا علیه کشورهای کوبا و سوریه در سالهای ۱۹۶۲ و ۲۰۱۸ نتوانست ۹ رای مثبت را کسب کند و در دستور کار شورای امنیت قرار نگرفت. دنیا از ترامپ خسته شده است به نظر شما چرا کشورهای اروپایی به پیشنهاد آمریکا برای تمدید زمان تحریم تسحیلاتی ایران رای ممتنع دادند و در مورد پیشنهاد فعال‌سازی مکانیسم ماشه هم مخالفت ضمنی خود را اعلام کرده‌اند؟ دنیا از ترامپ خسته شده است. دنیا از دولت ترامپ به خاطر زورگویی، مانع تراشی در همکاری بین المللی و به خاطر مخاطراتی که سیاست‌های او برای صلح و امنیت جهانی و مسائل زیست محیطی دارد، خسته شده‌ است. در شورای امنیت فقط کشور دومینیکن که یک جزیره بسیار کوچک است از آمریکا حمایت کرده است و بقیه‌کشورها به نوعی مخالفت کرده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که جهان تحملش تمام شده است و همه انتظار می کشند که در انتخابات بعدی آمریکا ترامپ عوض شود و دنیا بتواند نفس بکشد. پرونده ایران در شورای امنیت نقطه عطفی است که کشورهای جهان می خواهند از آن به عنوان مستمسکی استفاده کنند تا ترامپ نتواند از آن برای پیروزی در انتخابات نوامبر بهره برداری کند و به عنوان کارت برنده استفاده کند. ضمن اینکه فقط کشورهای اروپایی، روسیه و چین نبوده اند که با آمریکا مخالفت کرده اند، علاوه بر اینها دیگر اعضای غیر دائم شورای امنیت مانند ویتنام، اندونزی و تونس هم با آمریکا مخالفت کردند. به رغم رایزنی‌های دیپلماتیکی که مایک پمپئو و پیش از او برایان هوک در پیش گرفته بودند هیچ کشوری به آنها محل نگذاشت. انتهای پیام/∎​