اکالیپتوس یک درخت همیشه سبز با رشد سریع و بومی استرالیا است. این درخت به علت خواص دارویی بسیاری که دارد، بسیار پرکاربرد است. پوست تنه، برگ‌ها و ساقه‌های بلند این گیاه، در صورت مصرف خوراکی به سختی هضم می‌شوند، با این حال، مصرف دم‌کرده‌ برگ‌های اکالیپتوس بی‌خطر است و عمدتا مشکلی را به وجود نمی‌آورد. علاوه بر این، از روغن برگ اکالیپتوس نیز برای استفاده‌ موضعی یا استنشاق استفاده می‌شود. اگر شما هم به خواص این گیاه علاقه‌مند شدید، با ما همراه باشید. در این مطلب به بررسی خواص اکالیپتوس، نحوه مصرف و مضرات آن می‌پرداز

اعتقاد بر این است که اکالیپتوس دارای خواص دارویی بسیاری است، اگرچه همه این خواص توسط تحقیقات علمی تائید نشده‌اند. در ادامه به برخی از این خواص می‌پردازیم.

 

جالب اینجاست که در اواخر قرن نوزدهم، روغن اکالیپتوس در اکثر بیمارستان‌های انگلیس برای تمیزکردن کاتر‌های ادراری استفاده می‌شد. در فوریه سال ۲۰۱۶ میلادی، محققان صربستانی شواهدی یافتند که عملکرد ضد میکروبی اکالیپتوس را تائید می‌کرد. آن‌ها نتیجه گرفتند که اثر متقابل اکالیپتوس کامالدول (یک درخت از خانواده‌ اکالیپتوس) و آنتی‌بیوتیک‌های موجود می‌توانند منجر به ایجاد روش‌های درمانی جدید برای برخی عفونت‌ها شود. آن‌ها امیدوارند که در نهایت این خاصیت بتواند نیاز به آنتی‌بیوتیک‌ها را کاهش دهد. همچنین مطالعه‌ دیگری نشان می‌دهد که روغن اکالیپتوس می‌تواند در باکتری‌های ایجاد کننده‌ عفونت در دستگاه تنفسی فوقانی را از بین ببرد.

 

 

یکی از خواص اکالیپتوس که بسیاری نیز با آن آشنا هستند، رفع گرفتگی بینی و به طور کلی مجاری تنفسی است. از اکالیپتوس در صنعت داروسازی برای تولید دارو‌های  ضد سرفه و سرماخوردگی استفاده می‌شود. تحقیات نشان داده‌اند که این داروی گیاهی می‌تواند خلط را کاهش داده و همچنین «برونش» و «برونشیول» ریه‌ها را افزایش دهد. به علاوه اینکه اکالیپتوس یک ماده‌ ضد التهاب نیز محسوب می‌شود.

عصاره برگ اکالیپتوس (اکالیپتول) ممکن است به تقویت سلامت دندان‌ها کمک کند. برگ‌های اکالیپتوس حاوی مقادیر زیادی اتانول و نوعی پلی‌فنوال است، ترکیباتی که می‌توانند با برخی باکتری‌های ایجاد کننده حفره در دندان و برخی بیماری‌های لثه مقابله کنند. به همین دلیل است که در تولید بسیاری از دهانشویه‌ها از اکالیپتوس استفاده می‌شود.

 

 

 

مرکز پزشکی دانشگاه مریلند توضیح می‌دهد که در طب سنتی بومی در کشور‌های مختلف، از اکالیپتوس برای درمان عفونت‌های قارچی و زخم‌های پوستی استفاده می‌شده است.

 

کالیپتوس یک ماده دافع حشرات و حشره‌کش محسوب می‌شود. در سال ۱۹۴۸ میلادی، روغن اکالیپتوس به عنوان یک حشره کش و دافع آن‌ها در ایالات متحده آمریکا رسما به ثبت رسید. روغن اکالیپتوس و لیمو توسط برخی افراد به عنوان دافع حشرات استفاده می‌شود و در دور نگه‌داشتن آن‌ها موثر است.

در سال ۲۰۱۲ میلادی، محققان در دهلی نو هند، دریافتند که روغن اکالیپتوس نیلی برای دور نگه داشتن کرم حشرات و شفیره‌ها کاربردی است. آن‌ها پیشنهاد کردند که این گیاه و روغن آن می‌تواند گزینه‌ای بسیار خوب و سازگار با محیط زیست برای دفع آفات و حشرات موذی است.

 

استنشاق اسانس اکالیپتوس می‌تواند باعث کاهش درد شود. اکالیپتوس حاوی ترکیبات ضد التهابی بسیاری، مقل سینول و لیمونن، است که می‌تواند به عنوان مسکن در بدن عمل کنند. در یک مطالعه مشخص شد که استنشاق روغن رقیق‌شده‌ اکالیپتوس به مدت ۳۰ دقیقه در روز، به طور قابل توجهی درد و فشار خون را کاهش می‌دهد. البته با توجه به آنکه برخی تحقیقات هیچ اثر تسکین‌دهنده‌ای از این روغن را نشان نداده‌اند، هنوز نمی‌توان با قاطعیت این خاصیت اکالیپتوس را تائید کرد.

 

بر اساس یافته‌ها، یکی دیگر از خواص اکالیپتوس آن است که روغن این گیاه می‌تواند پاسخ سیستم ایمنی بدن را تحریک کند. به طور خاص، این تحقیقات نشان می‌دهند که روغن اکالیپتوس «پاسخ فاگوسیتیک» سیستم ایمنی بدن را نسبت به یک پاتوژن تحریک می‌کند. این پاسخ، فرآیندی است که سیستم ایمنی ذرات خارجی موجود در بدن را از بین می‌برد.

 

 

اگرچه برگ تازه اکالیپتوس خوراکی نیست، اما برگ‌های خشک این درخت را می‌توانید به صورت دمنوش مصرف کنید. مراقب باشید که چای اکالیپتوس را با روغن اکالیپتوس اشتباه نگیرید، چرا که در صورت مصرف می‌تواند سمی باشد! بنابراین تنها باید برگ خشک شده‌ اکالیپتوس را دم کنید و آب آن را بنوشید، نه آنکه روغن آن را به چای خود اضافه کنید. برگ‌های اکالیپتوس منبع غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها، به خصوص فلاونوئید‌ها هستند که بدن شما را از استرس اکسیداتیو و آسیب رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند.

 

 

یکی از خواص اکالیپتوس درمان خشکی پوست، با افزایش محتوای سرامید در آن است. سرامید‌ها نوعی اسید چرب در پوست انسان هستند که وظیفه‌ حفظ رطوبت پوست را بر عهده دارند. افرادی که پوستی خشک، شوره سر، یا اختلالات پوستی مانند درماتیت و پسوریازیس دارند، معمولا سطح سرامید کمتری دارند.

استفاده‌ موضعی از عصاره‌ برگ‌های اکالیپتوس برای افزایش سرامید پوست و حفظ رطوبت آن بسیار مفید است. اکالیپتوس حاوی ترکیبی است که به نظر تولید سرامید را تحریک می‌کند. در یک تحقیق استفاده از لوسیون پوست سر حاوی عصاره برگ اکالیپتوس، و سرامید مصنوعی به طرز چشمگیری قرمزی پوست، خارش و خشکی پوست را کاهش داد. از این رو بسیاری از محصولات مو و پوست از عصاره‌ اکالیپتوس تولید می‌شوند.

 

 

اعتقاد بر این است که اکالیپتوس برخی علائم اضطراب را کاهش می‌دهد. در یک مطالعه، ۶۲ نفر بعد از استنشاق روغن اکالیپتوس قبل از عمل، کاهش زیادی در استرس پیش از عمل تجربه کردند. همانطور که پیشتر نیز ذکر شد، اکالیپتوس حاوی اکالیپتول است که همچنین دارای خواص ضد اضطرابی است.
افزون بر این، استنشاق روغن اکالیپتوس به مدت ۳۰ دقیقه در هر روز، فشار خون برخی بیماران را کاهش داده است. این موضوع، خاصیت اکالیپتوس در کاهش استرس را تائید می‌نماید. محققان معتقدند که استنشاق روغن اکالیپتوس باعث کاهش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک انسان (سیستم پاسخ به استرس) می‌شود و در عوض فعالیت سیستم عصبی پاراسمپاتیک را افزایش می‌دهد و در نهایت منجر به آرامش می‌گردد.

 

برخی ترکیبات موجود در روغن اکالیپتوس، مانند اکالیپتول و سیترونلال، دارای اثرات ضد التهابی و تعدیل کننده‌ فعالیت سیستم ایمنی بدن هستند. به همین دلیل از این روغن می‌توان برای تسکین علائم آلرژی فصلی استفاده نمود. از آنجا که مبارزه با عفونت، التهاب و میکروب‌ها از دیگر خواص اکالیپتوس است، استفاده از روغن آن می‌تواند به تغییر پاسخ سیستم ایمنی هنگام تماس بدن با یک آلرژن، کمک کند.

 

 

از آنجا که روغن اکالیپتوس به عنوان یک خلط آور عمل می‌کند می‌تواند علاوه بر رفع انسداد مجاری تنفسی، باعث ایجاد مایعات درکانال گوش شما شود و علائم عفونت گوش و سردرد را بهبود بخشد. از این‌رو، روغن اکالیپتوس برای بهبود درد گوش ناشی از سرماخوردگی یا آلرژی استفاده می‌شود.

 

 

برگ‌های اکالیپتوس را می‌توانید از عطاری‌ها خریداری کنید و به روش‌های مختلفی از خواص آن‌ها بهره‌مند شوید. این روش‌ها عبارتند از:

۱. دمنوش: شما می‌توانید برگ‌های خشک شده‌ اکالیپتوس را به یک فنجان آب جوش یا یک قوری آب جوش اضافه کنید و منتظر بمانید تا دم بکشد.
۲. رایحه درمانی یا آروماتراپی: چند قطره روغن اکالیپتوس را به یک ظرف دیفیوزر یا آب جوش اضافه کنید و اجازه دهید رایحه‌ آن در هوا پخش شود.

۳. برگ‌های کامل: برگ‌های اکالیپتوس را در حمام خود آویزان کنید یا آ‌نها را به آب گرم داخل وان اضافه نمایید.
۴. دستگاه‌های دافع حشرات: از روغن یا عصاره‌ اکالیپتوس و لیمو در این دستگاه‌ها برای دفع حشرات استفاده نمایید.
۵. موضعی: چند قطره روغن اکالیپتوس را به روغن حامل، مانند روغن نارگیل، اضافه نمایید و آن را برای بهبود احتقان روی قفسه سینه اعمال کنید.
شما همچنین می‌توانید از بسیاری از محصولات حاوی اکالیپتوس، مثل آدامس‌ها، دهانشویه‌ها و بخور‌ها استفاده نمایید.

 

 

براساس اعلام انجمن ملی آروماتراپی هالیستی، برخی از روغن‌های اسانس می‌توانند خطرآفرین باشند، اما آن‌هایی که از به صورت تجاری در دسترس هستند و از برند‌های معتبرند، در صورت استفاده‌ی درست بی‌خطر هستند؛ بنابراین به طور کلی می‌توان از محصولات اکالیپتوس با خیال راحت به صورت موضعی استفاده کرد. اما روغن اکالیپتوس هرگز نباید به صورت مستفیم و قبل از رقیق شدن، بر روی پوست استفاده گردد. برای رقیق سازی روغن اکالیپتوس باید بین ۱ تا ۵ درصد از این روغن را با ۹۵ تا ۹۹ درصد روغن حامل ترکیب کنید. این معادل تقریبا یک تا پنج قطره روغن اسانس به ازای هر اونس روغن حامل است.
اکالیپتوس می‌تواند باعث تحریک پوست و احساس سوزش شود. همچنین از آن نباید در نزدیکی چشم استفاده کرد. بسیار مهم است که قبل از استفاده از اکالیپتوس یک تست حساسیت انجام دهید. برای این کار، مقداری از روغن رقیق شده را روی نقطه‌ای از بازو بمالید و اگر بعد از ۲۴ ساعت علائمی مشاهده نکردید، استفاده‌ آن را بی‌خطر در نظر بگیرید. آلرژی ممکن است به مرور زمان ایجاد شود؛ بنابراین اگر قبلا به روغن اکالیپتوس حساسیت نداشته‌اید، اما اکنون علائم آلرژیک مشاهده می‌کنید، مصرف آن را قطع نمایید.

 

هشدار: هرگز روغن اکالیپتوس را به صورت خوراکی مصرف نکنید، چراکه سمی است.

عوارض جانبی این گیاه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

علائم مسموسیت با اکالیپتوس عبارتند از:

تذکر: توجه به این نکته مهم است که اکالیپتوس با برخی دارو‌ها نیز تداخل دارد و ممکن است بر کبد اثر بگذارد. همچنین استفاده از روغن‌های اسانس اکالیپتوس برای کودکان و مادران باردار بدون مشورت با پزشک نباید انجام شود.