گرچه توجه به مواد غذایی حاوی کلسیم و ویتامین‌های D و K در دوران میانسالی به بعد بسیار مهم است؛ اما این موارد باید از کودکی مورد توجه قرار گیرند. سالمندان سالم افرادی هستند که تا قبل از ۲۱ سالگی به اوج تراکم استخوانی رسیده‌اند. پوکی استخوان یکی از مهمترین دلایل ناتوانی و خانه‌نشینی سالمندان است که علاوه بر عوارض جسمی، روح سالمندان را نیز بیمار می‌کند.
در پوکی استخوان اصطلاحا استخوان‌ها متخلخل می‌شوند. ساختار میکروسکوپی استخوان‌ها به صورت لانه زنبوری است، منافذ و خانه‌های استخوان پوک بسیار بزرگتر از استخوان سالم است. در این حالت استخوان‌ها به تدریج جرم و تراکم خود را از دست می‌دهند و بسیار حساس و شکننده می‌شوند، استخوان‌ها از فیبرهای کلاژن و مواد معدنی تشکیل شده‌اند، از بدو تولد تا اوایل ۲۰ سالگی، سلول‌های استخوانی با جذب مواد مغذی و معدنی رشد می‌کنند و متراکم می‌شوند، معمولا اوج تراکم استخوان‌ها در ۲۰ سالگی است.
رشد و توسعه استخوان‌ها تا حدود ۲۵ سالگی ادامه دارد و پس از آن به ندرت کاهش می‌یابد. پس از ۴۵ سالگی و با افزایش سن، تراکم استخوان‌ها به تدریج کاهش می‌یابد و کلسیم لازم برای بدن از ذخیره استخوان‌ها تامین می‌شود.
با توجه به اهمیت موضوع ۲۰ اکتبر (۲۸ مهرماه) روز جهانی پوکی استخوان نامیده شده است. هدف از نامگذاری این روز افزایش آگاهی جهانی در مورد پیشگیری، تشخیص و درمان پوکی استخوان و بیماری های متابولیک استخوان است. ایده اصلی روز جهانی پوکی استخوان برای اولین بار با کمپینی توسط انجمن ملی پوکی استخوان انگلیس در سال ۱۹۹۷ میلادی آغاز شد و کمیسیون اروپا با حمایت از این کمپین روز ۲۰ اکتبر را روز جهانی پوکی استخوان نامگذاری کرد.
علائم پوکی استخوان
متاسفانه این بیماری هیچ علامت اولیه‌ای ندارد و زمانی بروز می‌کند که یکی از استخوان‌ها ( معمولا استخوان لگن و مچ) می‌شکند؛ ولی کمردرد به دلیل شکستگی یا تخریب مهره‌ها، کاهش قد در طول زمان، قوز و خمیده شدن ستون فقرات و نرم شدن و شکستن استخوان‌ها از جمله مهمترین علائم این عارضه هستند.
پنج قدم برای مبارزه با پوکی استخوان / قدم اول ورزش منظم
اولین قدم برای شکست پوکی استخوان ورزش منظم است. تمریناتی که روی تقویت عضلات، تعادل و وزنه برداری تمرکز دارند بهترین گزینه هستند.
تبعیت از رژیم غذایی حاوی مواد مغذی
استخوان‌ها حداقل به هزار تا هزار و دویست میلی‌گرم کلسیم در روز نیاز دارند. این میزان با افزایش سن و در زنان یائسگی افزایش می یابد، یک لیوان شیر ، ۵۰ گرم پنیر و یک کاسه ماست تقریبا معادل تمام نیاز بدن به کلسیم در روز است. سویا، بادام، اسفناج، انواع کلم، برگه زردآلو و انجیر خشک منبع کلسیم هستند.
بدن برای جذب کلسیم به ویتامین D نیاز دارد. ویتامین D مورد نیاز از طریق خورشید، مواد غذایی حاوی ویتامین D و مکمل‌ها تامین می‌شود. شیر، حبوبات، ماهی و روغن ماهی، تخم مرغ، آب پرتقال، قارچ، انواع پنیر و خاویار حاوی ویتامین D هستند.
سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج، کلم کالی و بروکلی و برخی از محصولات لبنی منابع غنی ویتامین K محسوب می‌شوند که برای سلامت استخوان‌ها ضروری است.
اجتناب از شیوه زندگی ناسالم
کاهش وزن، اجتناب از سیگار و الکل برای سلامت استخوان‌ها و جلوگیری از پوکی استخوان ضروری است.
بررسی فاکتورهای ریسک
کاهش تراکم استخوان‌ها با افزایش سن کاملا طبیعی است؛ اما برخی عوامل این فرآیند را تسریع می‌کنند. کم تحرکی، کاهش ویتامین D در بدن، ابتلا به بیماری‌های خاص مانند سرطان، یائسگی زودرس (کمتر از ۴۵ سال)، کاهش استروژن در بدن و شرایط پزشکی خاص مانند پرکاری تیرویید، بیماری سلیاک، نارسایی مزمن کلیه، آرتریت روماتویید، بیماری‌های مزمن کبدی و دیابت نوع ۱ از مهمترین فاکتورهای خطر بیماری هستند. استفاده از داروهای خاص مانند داروهای استروییدی، هورمونی، ضد تشنج و ضد افسردگی، از مهمترین داروهای کاهش دهنده تراکم استخوان‌ها هستند. سابقه خانوادگی پوکی استخوان، استخوان بندی متوسط و کوچک و سابقه زمین خوردن و شکستگی استخوان نیز جزو عوامل خطر هستند. بنابراین فرد با ارزیابی ساده و در صورت داشتن یک یا چند مورد از این موارد پرخطر محسوب می‌شود و باید در مورد بیماری کاملا هوشیار باشد.
آزمایش دهید و در صورت نیاز درمان کنید
قدم بعدی آزمایش و تشخیص بیماری است که با سنجش تراکم استخوان و مشاوره با پزشک انجام می‌شود و در صورت تشخیص درمان بیماری آغاز می‌شود.
بیستم اکتبر (۲۸ مهرماه) روز جهانی پوکی استخوان نامیده شده است. هدف از نامگذاری این روز افزایش آگاهی جهانی در مورد پیشگیری، تشخیص و درمان پوکی استخوان و بیماری های متابولیک استخوان است. ایده اصلی روز جهانی پوکی استخوان برای اولین بار با کمپینی توسط انجمن ملی پوکی استخوان انگلیس در سال ۱۹۹۷ میلادی آغاز شد و کمیسیون اروپا با حمایت از این کمپین روز ۲۰ اکتبر را روز جهانی پوکی استخوان نامگذاری کرد.