سارا معصومي/حاشيه‌ها به جان مذاكرات هسته‌اي ميان ايران و 1+5 افتاده‌اند. مذاكرات هسته‌اي ميان ايران و 1+5 در مونيخ براي دومين روز پياپي ادامه دارد اما اين جزييات رسمي از آنچه پشت درهاي بسته مي‌گذرد نيست كه خبرساز شده است. خبرگزاري رويترز كه به انتشار اخبار سمت و سو‌دار در خصوص برنامه و مذاكرات هسته‌اي ايران شهرت دارد در تازه‌ترين خبر اختصاصي خود به نقل از سه ديپلمات ايراني ادعاهايي درباره گفتوگوهاي محمد جواد ظريف با جان كري مطرح كرده‌است. بر اساس اين گزارش ادعايي رويترز، سه نفر از مقامات ارشد ايراني اعلام كردند كه ظريف در ديدار با «جان كري» در چندين نشستي كه در هفته‌هاي اخير داشته‌اند، نگراني خود را در ميان گذاشته است و اين مقامات همچنين اعلام كردند كه ايران اين مساله را با قدرت‌هاي گروه 1+5 نيز در ميان گذاشته است. رويترز در ادامه گزارش خود نوشته است كه يكي از مقامات ارشد امريكا اين گزارش‌ها مبني بر آنكه مقامات ايراني چنين هشدارهايي را به امريكا داده‌اند رد كرد و در حالي كه خواست نامش فاش نشود به رويترز گفت: « ما ارزيابي سياست ايران را به خود ايراني‌ها واگذار مي‌كنيم اما اين شايعه نادرست است». گزارش رويترز در خصوص مفاد مذاكرات ميان ايران و امريكا در سطح وزرا، واكنش شديد محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان را به دنبال داشت. وي گزارش رسانه‌هاي غربي در خصوص محتواي مذاكرات با همتاي امريكايي را دروغ پراكني توصيف كرد و گفت: در هيچ‌يك از ملاقات‌هاي انجام شده به هيچ‌وجه مباحث داخلي مطرح نشده و مطلب منتشره در اين زمينه كذب محض است. رويترز در حالي اين ادعا را مطرح مي‌كند كه پيش از اين هم در فضاسازي رسانه‌اي مشابه ادعا شده بود كه محمد جواد ظريف، به طرف غربي در خصوص تاثيرات عدم نتيجه مذاكرات بر نتايج انتخابات مجلس هشدار داده است.فضاسازي رسانه‌اي اخير رويترز درحالي انجام مي‌گيرد كه مذاكرات هسته‌اي در دقيقه 90 و با جديت فاحش مذاكره كنندگان ايران و 5+1 براي حل پرونده هسته‌اي ايران بدون مطرح شدن هيچگونه مساله داخلي ديگري درجريان است.به گفته برخي تحليلگران اين خبرسازي رسانه‌هاي غربي همسو با خرابكاري‌هاي برخي مخالفان مذاكرات صورت مي‌گيرد.
وعده ديداري دوباره در آينده نزديك
نخستين ديدار محمدجواد ظريف با جان كري در مونيخ عصر روز جمعه و به مدت دو ساعت طول كشيد. هرچند از جزييات اين مذاكرات خبري در دست نيست اما خبرگزاري فرانسه در تازه‌ترين گزارش خود اعلام كرده است كه جان كري در ديدار با همتاي ايراني خود اعلام كرده است كه امريكا به دنبال به نتيجه رساندن سياسي مذاكرات تا پايان ضرب الاجل ماه مارس است. يك مقام سياسي امريكايي نزديك به مذاكرات در اين خصوص گفته است كه جان كري در اين ديدار تاكيد كرده است امريكا خواهان رسيدن به چارچوب توافق سياسي تا پايان مارس است. جان كري در حالي با محمدجواد ظريف ديدار كرد كه در واپسين ساعات روز پنجشنبه به مونيخ واقع در جنوب آلمان رسيد. وي پيش از مونيخ در كي‌يف پايتخت اوكراين با مقام‌هاي اين كشور در خصوص بحران سياسي و امنيتي كه از يك سال پيش اين كشور را در برگرفته است، ديدار و گفت‌وگو كرده بود. امريكا در حال حاضر در دو پرونده برنامه هسته‌اي ايران و بحران سياسي در اوكراين با روسيه درگير است. در حالي كه دو طرف در خصوص پرونده اوكراين به تقابل كامل رسيده‌اند اما در يك سال و نيم گذشته به نظر مي‌رسد كه در خصوص پرونده هسته‌اي ايران تلاش‌هاي مشتركي را براي رسيدن به توافق جامع هسته‌اي پيش برده‌اند. ايران و 1+5 بر اساس توافقنامه موقت ژنو كه در سال 2013 به امضاي طرفين رسيد پاره‌اي از فعاليت‌هاي هسته‌اي و تحريم‌هاي خود را متوقف كرده‌اند اما به نظر مي‌رسد كه با توجه به جو مخالفي كه تندروهاي امريكايي و مخالفان در ايران ايجاد كرده‌اند دستاوردهاي آن توافق هم در حال زير سوال برده شدن است. در شرايطي كه مذاكرات ميان ايران و 1+5 ادامه دارد سخنان اخير حسن روحاني در تقبيح كشورهايي كه تسليحات هسته‌اي در اختيار دارند، بازتاب گسترده‌اي داشته است. خبرگزاري فرانسه در بخشي از گزارش خود مي‌نويسد: حسن روحاني در تازه‌ترين سخنان خود به كشورهاي دارنده بمب هسته‌اي اعلام كرد كه تسليحات هسته‌اي نمي‌تواند آنها را امن نگه دارد. وي بارديگر تاكيد كرد كه كشورش به دنبال توليد سلاح هسته‌اي نيست. هرچند حسن روحاني اشاره مستقيمي به نام هيچ كشوري نكرد اما در بخش‌هايي از سخنان خود گفت: آنها به ما مي‌گويند كه نمي‌خواهند ايران بمب اتمي داشته باشد. اين جمله از زبان كساني شنيده مي‌شود كه خود تسليحات هسته‌اي در اختيار دارند. جان كري و محمد جواد ظريف در چندماه گذشته عمدتا در اروپا با يكديگر زنجيره‌اي از ديدارهاي دوجانبه را پيش برده‌اند تا شايد بتوانند به توافق برسند. رويترز نيز در بخشي از گزارش اخير خود در خصوص احتمال رسيدن به توافق نوشته است: همان‌طور كه مذاكره‌كنندگان ايران به صورت محرمانه مي‌گويند كه فضا براي توافق در حال كم شدن است، هيات‌هاي امريكايي و اروپايي نيز چنين نظري دارند. در ديدار روز جمعه ظريف و كري دو طرف توافق كردند تا در آينده نزديك دوباره با يكديگر ديدار كنند. در اين ديدار كه با حضور هلگا اشميت، معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا در حاشيه كنفرانس مونيخ در آلمان برگزار شد، معاون‌هاي وزراي امور خارجه ايران و امريكا در مذاكرات هسته‌اي هم حضور داشتند.
ظريف: فاصله ما به پاسخ بسيار نزديك است
در حال حاضر اصلي‌ترين پرسشي كه در محافل خبري انتظار پاسخ را مي‌كشد جزيياتي از مذاكراتي است كه در پشت درهاي بسته در جريان است. محمد جواد ظريف در گفت‌وگو با ايلنا تا حدودي به اين پرسش پاسخي البته در قالب كليات داده است. وي درباره چشم‌انداز مذاكرات هسته‌اي بين ايران و گروه 1+5 گفت: مذاكرات در حال حاضر به جايي رسيده است كه وارد جزييات بحث‌هاي فني هر يك از موضوعات شده‌ايم. در ارتباط با بحث غني‌سازي، در حال گفت‌وگو درباره اين هستيم كه سانتريفيوژها با چه چيدماني مي‌تواند بهترين بازده را براي غني‌سازي با غناي نيروگاهي و نه سلاح هسته‌اي داشته باشد. وي درباره اينكه چه ميزان به پاسخ نزديك شده‌ايم، گفت: فاصله ما با پاسخ بسيار اندك است و آنچه مشكل است، تصميم سياسي است؛ تصميم سياسي درباره اينكه كشورهاي غربي به ويژه امريكا به دنبال حل موضوع هستند يا به دنبال فشار بر ايران. اگر آنها به دنبال حل موضوع هستند، زمينه براي آن كاملا فراهم است. اگر به دنبال فشار بر ايران هستند، ما هرگز با طرحي كه مبتني بر فشار باشد نه تنها موافقت نمي‌كنيم بلكه حتي وارد مذاكره هم نمي‌شويم. ظريف ادامه داد كه به باور وي مشكلي كه امروز كشورهاي غربي با برخي گروه‌هاي فشار داخلي خود پيدا كرده‌اند، اين است كه گروه‌هاي فشار در قالب برخي ادعاها و هراس‌افكني‌هايي كه با آن خو گرفته‌اند و جامعه را تا حد زيادي طي سال‌هاي گذشته به آن عادت داده‌اند، به دنبال مانع‌تراشي در مسير توافق هستند. ظريف در ارتباط با برخي تندروي‌ها در داخل و خارج كشور به ويژه رويكردهايي كه توسط جمهوريخواهان امريكايي اتخاذ مي‌شود، گفت: بين افرادي كه در ايران موضع‌گيري‌هاي تند انجام مي‌دهند و برخي تندروي‌هايي كه در غرب صورت مي‌گيرد، تفاوت ماهوي قايل هستم. مواضع تندي كه توسط برخي افراد در داخل كشور اتخاذ مي‌شود، ناشي از بدبيني به غرب است كه اين بدبيني كاملا طبيعي است و ما هم به همان ميزان نسبت به نيات كشورهاي غربي بدبين هستيم. اين بدبيني ريشه در تاريخ عميق سياست‌هاي نامعقول و ظالمانه غرب دارد. بنابراين بايد بين اين دوگونه مخالفت يعني مخالفتي كه توسط دوستان ما در داخل كشور حتي دلواپسان صورت مي‌گيرد و مخالفت تندروهاي غربي تفاوتي ماهوي قايل شويم. اما اين مخالفت‌ها به هر دليلي كه باشد، مي‌تواند مانعي در مسير توافق به شمار رود. اگر مجلس امريكا تصميمي درباره تحريم‌ها اتخاذ كند، يقينا مجلس ما نيز اقدام مشابهي انجام خواهد داد و معتقدم كه اقدام مجلس امريكا مي‌تواند يك حركت بسيار خطرناك براي آينده مذاكرات باشد.
ظريف در ترافيك ديدارهاي ديپلماتيك
رييس دستگاه ديپلماسي كشورمان در حالي به عنوان رييس تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي در مونيخ به رايزني‌هاي هسته‌اي با اعضاي حاضر در مذاكرات ادامه مي‌دهد كه به شكل طبيعي در حاشيه نشست امنيتي مونيخ بايد با مقام‌هاي كشورهاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي هم ديدارهاي دوجانبه‌اي در خصوص موضوعات غيرهسته‌اي را پيش ببرد. در دو روز گذشته محمدجواد ظريف علاوه بر ديدار با جان كري، همتاي امريكايي خود با وزراي امور خارجه آلمان، انگليس، روسيه هم ديدار داشت. ديدار با فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا هم روز گذشته در مونيخ انجام شد. در اين ديدار، موگريني بر اراده قوي سياسي 1+5 براي رسيدن به توافق با ايران تاكيد كرد و آثار مثبت آن را براي تحولات منطقه مهم توصيف كرد. علاوه بر پرونده هسته‌اي ايران، دوطرف در خصوص تحولات مهم منطقه‌اي به ويژه سوريه، يمن و همچنين چگونگي مبارزه با افراط‌گرايي و تروريسم گفت‌وگو كردند. تا لحظه تنظيم اين خبر، محمد جواد ظريف در حاشيه نشست امنيتي مونيخ با يوسف بن علوي همتاي عماني خود، يوكيا امانو مدير كل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، تمام سلام نخست‌وزير لبنان و همچنين حيدرالعبادي نخست‌وزير عراق ديدار و گفت‌وگو داشت. ديدار با وزير رامورخارجه اتريش نيز دربرنامه كاري روز گذشته محمدجواد ظريف در مونيخ بود.در ديدار ظريف با سرگئي لاوروف وزير امور خارجه روسيه دوطرف بر ضرورت يافتن راه‌حل‌هاي سياسي براي پايان دادن به بحران‌هاي منطقه‌اي از طريق گفت‌وگو تاكيد كردند. از سوي ديگر فيليپ هاموند، وزير خارجه انگليس نيز پس از ديدار با همتاي ايراني خود در حاشيه كنفرانس امنيتي مونيخ تاكيد كرد كه ديداري سازنده با محمدجواد ظريف داشته است. هاموند در صفحه توييتر شخصي خود در اين خصوص نوشت: مذاكرات سازنده‌اي با ظريف داشتم. اگر اراده وجود داشته باشد توافق هسته‌اي همچنان ممكن است. از ايران مي‌خواهم اين فرصت را از دست ندهد. در شرايطي كه جزيياتي از ديدار محمدجواد ظريف با يوكيا آمانو در اختيار رسانه‌ها قرار نگرفته است اظهارنظرهاي روز گذشته مدير كل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در گفت‌وگوهايش با رويترز و راديو رژيم صهيونيستي حكايت از ادامه همسويي‌هاي وي با سنگ‌اندازي در مسير مذاكرات هسته‌اي دارد. در شرايطي كه سازمان انرژي اتمي ايران و وزارت امور خارجه در دولت يازدهم همكاري‌هاي فشرده فني را با آژانس آغاز كرده و اعلام كرده‌اند كه در مسير شفاف‌سازي فني از برنامه هسته‌اي ثابت قدم هستند آمانو در مصاحبه با خبرگزاري رويترز تاكيد كرد كه به وزير خارجه ايران توصيه كرده تا همكاري‌ها با آژانس، افزايش يابد. مدير كل آژانس پيش از اين هم در گفت‌وگو با راديو رژيم صهيونيستي گفته بود كه جمهوري اسلامي ايران تاكنون بخشي از سوالات مطرح‌شده را بي‌پاسخ گذاشته و در عين حال نتوانسته نگراني‌ها در مورد ابعاد نظامي احتمالي برنامه هسته‌اي خود را برطرف كند. وي همچنين گفت بعيد است كه ايران و گروه موسوم به 1+5، تا پيش از ضرب‌الاجلي كه براي پايان ماه مارس (10 فرودين) جهت رسيدن به چارچوب سياسي راهكار نهايي تعيين شده، به توافق برسند. اين اظهارات آمانو در حالي مطرح شده است كه روز گذشته پنج كشور دارنده سلاح هسته‌اي در پايان كنفرانس لندن؛ از فرآيند دپيلماتيك كنوني ميان جمهوري اسلامي ايران و گروه 1+5 حمايت كردند. به گزارش سايت وزارت امور خارجه انگليس، كشورهاي انگليس، فرانسه، چين، روسيه و امريكا (پي۵) كه عضو پيمان منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي (ان‌پي‌تي) هستند؛ در پايان كنفرانس دو روزه خود در لندن ضمن استقبال از فرآيند دپيلماتيك كنوني ميان جمهوري اسلامي ايران و گروه 1+5، ادامه تعهد آنها براي مذاكرات بر سر يك توافق جامع را خاطرنشان كردند. در بيانيه پي ۵ آمده است: با توجه به تعامل ميان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و ايران، آنها بر نياز فوري براي همكاري كامل براي حل همه مسائل باقيمانده تاكيد كردند. در شرايطي كه مذاكرات هسته‌اي و ديدارهاي دوجانبه ميان ايران و كشورهاي حاضر در نشست امنيتي مونيخ امروز هم ادامه خواهد داشت مهم‌ترين مساله‌اي كه مي‌تواند دورنماي واضح‌تري از اراده سياسي شكل گرفته در ايران و 1+5 براي رسيدن به توافق تا ماه مارس را نشان دهد، ميزگردي است كه امروز با حضور لوران فابيوس وزيرخارجه فرانسه، جان كري وزيرخارجه امريكا و فرانك والتر اشتاين ماير وزير خارجه آلمان و محمد جواد ظريف برگزار خواهد شد. موضوع اين ميزگرد برنامه هسته‌اي ايران خواهد بود.
ديدار جان كري با دلواپسان عرب
نشست امنيتي مونيخ فرصت ديداري را براي جان‌كري، وزير امور خارجه امريكا با دلواپسان منطقه‌اي به وجود آورده است. دلواپساني كه نگران توافق هسته‌اي هستند كه مي‌تواند قدرت سياسي را در كنار قدرت استراتژيك نظامي به ايران بازگرداند. توافقي كه مي‌تواند برگ برد در ميز مذاكرات و رويارويي با پنج عضو شوراي امنيت در جايگاهي برابر را در اختيار جمهوري اسلامي ايران قرار دهد. خبرگزاري آسوشيتدپرس در نگاهي به نگراني متحدان عرب امريكا در خصوص توافق هسته‌اي ايران با 1+5 مي‌نويسد: هرچند دولت امريكا اين اطمينان را داده است كه تن به توافق بدي با ايران نخواهد داد كه توانايي هسته‌اي ايران براي رسيدن به بمب را مصون از محدوديت نگه دارد اما دورنماي رسيدن به توافقي با ايران كه در آن تهران در آستانه هسته‌اي شدن باقي بماند هم زنگ خطر را براي متحدان عرب امريكا در منطقه به صدا درآورده است. مخالفان چنين توافقي هم اعراب دوست امريكا در منطقه هستند هم رژيم صهيونيستي و هم كنگره ايالات متحده. جان كري در مدت زمان حضور در مونيخ با مقام‌هاي كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس نظير بحرين، كويت، عمان، قطر، عربستان سعودي و امارات متحده عربي ديدار و به تمام آنها گوشزد كرد كه براي امريكا همچنان هر‌توافقي بهتر از عدم توافق است.
ظريف: فشارها را به خاطر امكان ندادن امتياز به طرف مقابل (غربي) تحمل مي‌كنم
محمد جواد ظريف در حاشيه پنجاه و يكمين كنفرانس امنيتي مونيخ در گفت‌وگو با واحدمركزي خبر از جزيياتي گفت كه در مذاكرات هسته‌اي مي‌گذرد و وضعيت پرونده مذاكرات. سربخش‌هايي از اظهارات وي به شرح زير است:
نه فقط يك راه‌حل بلكه چندين راه‌حل براي حل موضوع هسته‌اي ايران وجود دارد. فقط به يك اراده سياسي قوي براي حصول نتيجه نياز است.
هنوز نياز است كه گفت‌وگوها ادامه داشته باشد و من فكر مي‌كنم يكي دو روز آينده كه وزيران خارجه گروه1+5 البته به غير از چين كه مقام ديگري از اين كشور به مونيخ آمده است، فرصتي است براي مرور اوضاع و اينكه ببينيم چه راه‌حلي براي برون‌رفت وجود دارد.
تلاش مي‌كنيم يك اجماع جهاني را براي مقابله با افراط‌گرايي و برون‌رفت از وضعيت خون‌ريزي در منطقه دنبال كنيم.
ضمن احترام به مخالفانم در داخل، فشارها را به خاطر امكان ندادن امتياز به طرف مقابل (غربي) تحمل مي‌كنم.
پرسش، حق مجلس و نقد هم حق مردم، مطبوعات و رسانه‌هاست؛ اما دو نكته، انصاف و همچنين مهم‌تر از آن مصالح و منافع ملي در ميان است.
فشارها و نقدها را تحمل مي‌كنم؛ اما اين امكان را به رقيب نمي‌دهم كه در مذاكرات سوءاستفاده كند و بخواهد از منافع كشور ما چيزي كم كند يا از ما امتيازي بخواهد در برابر چيزي كه من در داخل كشور به عنوان دستاورد ارايه داده‌ام.
هرگاه برادران و خواهران ما در مجلس سوالي داشته باشند، با كمال افتخار و ارادت در مجلس حاضر و به سوال آنها پاسخ مي‌دهم.
امروز كسي نمي‌تواند درستي سياست‌هاي ما را در سوريه، عراق و افغانستان زير سوال ببرد.
اين مذاكرات هسته‌اي نيست كه ايران را قدرتمند مي‌كند بلكه واقعيت منطقه‌اي اين بوده كه ايران كشوري بسيار قدرتمند و پرنفوذ است، اما ما از نفوذمان براي حذف يا ضربه زدن به ديگران استفاده نمي‌كنيم.
حذف ايران از اين منطقه غيرممكن است و هر تلاش براي حذف ايران فقط به تنش مي‌انجامد.