فرحناز دهقی
خبرنگار
درست یک سال پس از آنکه با رأی مردم روی کرسی ریاستجمهوری نشست تا از پس تحولاتی که در کشورش روی داده بود، سکاندار سیاسی آن باشد و بتواند آن را به ثبات و آرامش برساند، ارتش علیه او وارد عمل شد و پس از انجام کودتا، او را روانه زندان کرد. 6 سال بعد محمد مرسی که نخستین رئیسجمهوری بود که از طریق صندوقهای رأی، پس از 30 سال دیکتاتوری حسنی مبارک، راه به کاخ ریاستجمهوری پیدا کرده بود در تراژیکترین وضعیت ممکن، با تنی که به سختی در برابر دادگاه نگه داشته بود، تسلیم مرگ شد. محمد مرسی که دیروز بی‌سر و صدا و در میان جمع کوچکی به خاک سپرده شد، تنها یک سال فرصت داشت به‌عنوان رئیسجمهوری در مصر فعالیت کند، از همان ابتدا در مرکز مناقشات بسیاری قرار داشت. او پیش از آنکه نامزد ریاستجمهوری شود ریاست اخوان المسلمین، گروه اسلامگرایی را که در بحبوحه سرنگونی مبارک در سودای قدرت و ایجاد الگوی حکومت برای تصرف جهان عرب بود، برعهده داشت. اخوان از ابتدای حیات خود توانسته بود در میان کشورهای اسلامی بویژه ترکیه و قطر محبوبیت پیدا کند. اما شاید به جرأت بتوان گفت اوج روابط اخوان و ترکیه در ایام ریاست جمهوری محمد مرسی در مصر و نخست‌وزیری رجب طیب اردوغان در ترکیه بود. رجب طیب اردوغان، ریاستجمهوری ترکیه، بارها حمایت خود را از این گروه اعلام کرد و تنها ساعتی پس از انتشار خبر مرگ مرسی، با تاختن بر دولت مصر، او را «شهید» نامید. او حتی زمانی که امریکا تلاش میکرد هویت این گروه را تروریستی اعلام کند، این اقدام را «اسلامستیزی» دانست. به گزارش روزنامه عرب تایمز، رابطه میان حزب عدالت و توسعه و اخوان آنچنان قوی است که پیروزی این حزب در انتخابات پیشین ترکیه جانی دوباره در کالبد نیمهجان اخوان دمید. این گروه پس از زندانی شدن مرسی و روند کشدار محاکمه او با فقدان تأثیر و نفوذ در منطقه مواجه شد، به طوری که حضور آن در سوریه به حاشیه رفته بود، در تونس قدرت را واگذار کرده بود، در لیبی هم که با چالشهای متعددی روبهرو است. در این شرایط حمایت محکم اردوغان از اخوان به اعضای آن قوت قلب میبخشید. اما رابطه میان حزب حاکم ترکیه و اخوان همیشه هم به این اندازه مثبت نبوده است. در ماه مارس سال‌جاری میلادی، ترکیه اعلام کرد 12 نفر از اعضای این حزب را که در ترکیه زندگی میکنند، بازداشت کرده و احتمال دارد تحویل دولت مصر بدهد. اگرچه ترکیه اعلام کرد که این افراد قوانین اقامت در این کشور را نقض کردهاند و این عامل اخراج شدنشان از ترکیه است اما ناظران میگویند تنها علت اخراج این افراد این است که آنها در وفاداری به حزب حاکم ترکیه تردید کردهاند و دیگر به اطاعت کردن از نظام حاکم ترکیه التزام ندارند. اعضای اخوان مستقر در ترکیه که این اخراج را به مثابه هشدار در نظر گرفتند تلاش کردند با توسل به شبکههای اجتماعی، از سران گروه خود که واکنشی مناسب به این اقدام ترکیه نشان دادند، انتقاد کنند؛ در نتیجه این اقدامات شکافی نسبتاً عمیق بر پیکره اخوان ایجاد شد و این گروه قدمی در راه ضعیفتر شدن خود برداشت. از سوی دیگر، برخی دیگر از تحلیلگران اعتقاد دارند، اردوغان همواره رابطه خوب خود با بدنه اصلی اخوان را حفظ کرده است. حسنو محلی، روزنامهنگار سوری مقیم ترکیه در یادداشتی در وبسایت «گیتاستون» در این باره نوشته است: «اگرچه در مواقعی رابطه ترکیه با برخی اعضای اخوان تیره و تار شد اما به طور کلی اتمسفری مثبت میان این دو وجود داشته است. فراموش نکنیم که مؤثرترین اعضای اخوان در ترکیه حضور دارند. 2 هزار نفر از اعضای رسانهای این گروه در ترکیه زندگی میکنند، 10 ایستگاه تلویزیونی و چندین ایستگاه رادیویی متعلق به آنها در ترکیه فعال است و هماکنون با کمک ترکیه و قطر، بیش از 5 هزار نفر از اعضای اخوان المسلمین در ترکیه زندگی میکنند.
به گزارش پایگاه احوال نیوز، قطر دومین کشوری است که ضمن ابراز حمایت از اخوانیها، همواره به این گروه کمک مالی نیز کرده است. قطر میهماننوازترین کشور برای اسلامگرایان اخوان است. پس از سقوط این گروه در عرصه سیاست، بسیاری از آنها راهی قطر شدند تا همراه امیر این کشور پایههای ایدئولوژی و مکتب خود را حفظ کنند. به گزار ش الجزیره، نه تنها با مرگ محمد مرسی زنجیره اخوان‌المسلمین در میان کشورهای منطقه حلقه مهمی را از دست داد، بلکه موقعیت این گروه و اتحاد و انسجام داخلیاش هم با تهدید نسبتاً بزرگی روبهرو شده است.
∎
خبرنگار
درست یک سال پس از آنکه با رأی مردم روی کرسی ریاستجمهوری نشست تا از پس تحولاتی که در کشورش روی داده بود، سکاندار سیاسی آن باشد و بتواند آن را به ثبات و آرامش برساند، ارتش علیه او وارد عمل شد و پس از انجام کودتا، او را روانه زندان کرد. 6 سال بعد محمد مرسی که نخستین رئیسجمهوری بود که از طریق صندوقهای رأی، پس از 30 سال دیکتاتوری حسنی مبارک، راه به کاخ ریاستجمهوری پیدا کرده بود در تراژیکترین وضعیت ممکن، با تنی که به سختی در برابر دادگاه نگه داشته بود، تسلیم مرگ شد. محمد مرسی که دیروز بی‌سر و صدا و در میان جمع کوچکی به خاک سپرده شد، تنها یک سال فرصت داشت به‌عنوان رئیسجمهوری در مصر فعالیت کند، از همان ابتدا در مرکز مناقشات بسیاری قرار داشت. او پیش از آنکه نامزد ریاستجمهوری شود ریاست اخوان المسلمین، گروه اسلامگرایی را که در بحبوحه سرنگونی مبارک در سودای قدرت و ایجاد الگوی حکومت برای تصرف جهان عرب بود، برعهده داشت. اخوان از ابتدای حیات خود توانسته بود در میان کشورهای اسلامی بویژه ترکیه و قطر محبوبیت پیدا کند. اما شاید به جرأت بتوان گفت اوج روابط اخوان و ترکیه در ایام ریاست جمهوری محمد مرسی در مصر و نخست‌وزیری رجب طیب اردوغان در ترکیه بود. رجب طیب اردوغان، ریاستجمهوری ترکیه، بارها حمایت خود را از این گروه اعلام کرد و تنها ساعتی پس از انتشار خبر مرگ مرسی، با تاختن بر دولت مصر، او را «شهید» نامید. او حتی زمانی که امریکا تلاش میکرد هویت این گروه را تروریستی اعلام کند، این اقدام را «اسلامستیزی» دانست. به گزارش روزنامه عرب تایمز، رابطه میان حزب عدالت و توسعه و اخوان آنچنان قوی است که پیروزی این حزب در انتخابات پیشین ترکیه جانی دوباره در کالبد نیمهجان اخوان دمید. این گروه پس از زندانی شدن مرسی و روند کشدار محاکمه او با فقدان تأثیر و نفوذ در منطقه مواجه شد، به طوری که حضور آن در سوریه به حاشیه رفته بود، در تونس قدرت را واگذار کرده بود، در لیبی هم که با چالشهای متعددی روبهرو است. در این شرایط حمایت محکم اردوغان از اخوان به اعضای آن قوت قلب میبخشید. اما رابطه میان حزب حاکم ترکیه و اخوان همیشه هم به این اندازه مثبت نبوده است. در ماه مارس سال‌جاری میلادی، ترکیه اعلام کرد 12 نفر از اعضای این حزب را که در ترکیه زندگی میکنند، بازداشت کرده و احتمال دارد تحویل دولت مصر بدهد. اگرچه ترکیه اعلام کرد که این افراد قوانین اقامت در این کشور را نقض کردهاند و این عامل اخراج شدنشان از ترکیه است اما ناظران میگویند تنها علت اخراج این افراد این است که آنها در وفاداری به حزب حاکم ترکیه تردید کردهاند و دیگر به اطاعت کردن از نظام حاکم ترکیه التزام ندارند. اعضای اخوان مستقر در ترکیه که این اخراج را به مثابه هشدار در نظر گرفتند تلاش کردند با توسل به شبکههای اجتماعی، از سران گروه خود که واکنشی مناسب به این اقدام ترکیه نشان دادند، انتقاد کنند؛ در نتیجه این اقدامات شکافی نسبتاً عمیق بر پیکره اخوان ایجاد شد و این گروه قدمی در راه ضعیفتر شدن خود برداشت. از سوی دیگر، برخی دیگر از تحلیلگران اعتقاد دارند، اردوغان همواره رابطه خوب خود با بدنه اصلی اخوان را حفظ کرده است. حسنو محلی، روزنامهنگار سوری مقیم ترکیه در یادداشتی در وبسایت «گیتاستون» در این باره نوشته است: «اگرچه در مواقعی رابطه ترکیه با برخی اعضای اخوان تیره و تار شد اما به طور کلی اتمسفری مثبت میان این دو وجود داشته است. فراموش نکنیم که مؤثرترین اعضای اخوان در ترکیه حضور دارند. 2 هزار نفر از اعضای رسانهای این گروه در ترکیه زندگی میکنند، 10 ایستگاه تلویزیونی و چندین ایستگاه رادیویی متعلق به آنها در ترکیه فعال است و هماکنون با کمک ترکیه و قطر، بیش از 5 هزار نفر از اعضای اخوان المسلمین در ترکیه زندگی میکنند.
به گزارش پایگاه احوال نیوز، قطر دومین کشوری است که ضمن ابراز حمایت از اخوانیها، همواره به این گروه کمک مالی نیز کرده است. قطر میهماننوازترین کشور برای اسلامگرایان اخوان است. پس از سقوط این گروه در عرصه سیاست، بسیاری از آنها راهی قطر شدند تا همراه امیر این کشور پایههای ایدئولوژی و مکتب خود را حفظ کنند. به گزار ش الجزیره، نه تنها با مرگ محمد مرسی زنجیره اخوان‌المسلمین در میان کشورهای منطقه حلقه مهمی را از دست داد، بلکه موقعیت این گروه و اتحاد و انسجام داخلیاش هم با تهدید نسبتاً بزرگی روبهرو شده است.