ترامپ، سازمان ملل و اروپاییها یک هفته پس از ناپدید شدن روزنامه نگار منتقد محمد بن سلمان ابراز نگرانی کردند
روابط خارجی ریاض لب پرتگاه خاشقجی
صاحبخبر - ندا آکیش خبرنگار یک هفته از ناپدید شدن و احتمالاً کشته شدن روزنامه نگار سعودی گذشت و حالا عربستان با یکی از جدیترین چالشهای سیاست خارجی خود در سالهای اخیر مواجه شده زیرا نگرانیها درباره ماجرای مرموز روزنامه نگار سعودی که برای انجام روال اداری مربوط به ازدواجش وارد کنسولگری عربستان در استانبول شد و دیگر از این ساختمان دیپلماتیک خارج نشد؛ به واشنگتن، پاریس، لندن، اوتاوا، نیویورک، مقر سازمان ملل و آنکارا رسیده است. دوشنبه شب دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا اعلام کرد، با نگرانی پیگیر این پرونده است. رئیس جمهوری امریکا درباره ناپدید شدن جمال خاشقجی و احتمال کشته شدنش در ساختمان کنسولگری عربستان در استانبول گفت: «من نگرانم. چیزهایی را که در این باره میشنوم، دوست ندارم. امیدوارم همه چیز روشن شود. در حال حاضر هیچ کس هیچ چیز نمیداند. برخی روایتهای بسیار بد منتشر میشود. این روایتها را دوست ندارم.» مایک پنس، معاون رئیس جمهوری امریکا هم با انتشار یک پیام توئیتری تند، واکنش نشان داد و نوشت: «از شنیدن گزارشهای مربوط به جمال خاشقجی، روزنامه نگار عربستان سعودی عمیقاً آزرده شدم. اگر درست باشد، یک روز تراژیک است. خشونت علیه روزنامه نگاران سراسر جهان یک تهدید برای آزادی بیان و حقوق بشر است. جهان آزاد سزاوار پاسخگویی است.» مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا نیز خواستار تحقیقات همه جانبه و شفاف در این زمینه توسط عربستان سعودی شد و گفت: «ما از دولت عربستان سعودی میخواهیم از تحقیقات همه جانبه درباره ناپدید شدن آقای خاشقجی حمایت کند و درباره نتایج تحقیقات شفاف عمل کند.» بیل اشنایدر، تحلیلگر سیاسی مستقر در امریکا در گفتوگو با شبکه خبری الجزیره گفت، پیامهایی که روز سهشنبه از واشنگتن منتشر شد و همگی حاوی نگرانیهای جدی درباره سرنوشت خاشقجی بود، روابط نزدیک ترامپ و رهبران سعودی را تحت تأثیر قرار میدهد اما میزان این تأثیرگذاری را زمان مشخص خواهد کرد. دولت ترامپ از سوی اعضای کنگره و رسانههای امریکایی تحت فشار است که این مسأله را پیگیری کند. یوئل گوزانسکی، محقق ارشد اندیشکده مطالعات امنیت ملی در این باره به الجزیره گفت: «به نظر من سعودیها [با این کار] خط (قرمز) را رد کردند. این کار امریکا را دچار مخمصه کرد. آیا امریکا از متحد خود دفاع خواهد کرد یا در کنار حقوق بشر و آزادی بیان و آزادی روزنامه نگاری میایستد؟» علاوه بر به خطر افتادن روابط امریکا - عربستان، روابط ریاض - آنکارا نیز که البته در حال حاضر هم سرد است، پرتنش خواهد شد البته به عقیده «اوزگور اونلوحیسارجیکلی»، تحلیلگر ترکیهای ساکن آلمان، آنکارا احتمالاً قبل از هر اقدامی علیه عربستان، منتظر میماند که ببیند واشنگتن چه واکنشی به ناپدید شدن خاشقجی نشان میدهد. تشدید واکنشهای بینالمللی استفان دوجاریک، سخنگوی دبیرکل سازمان ملل نیز گفت: ما بشدت نگران افزایش خشونت علیه خبرنگاران از جمله ربوده شدن جمال خاشقجی، روزنامهنگار منتقد عربستانی هستیم. آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل همواره مسائل خشونت علیه روزنامهنگاران را مطرح میکند و خواهان پایبندی به آزادی مطبوعات و لزوم اجرای اصل مجازات عاملان است. ما از نزدیک این مسائل را پیگیری میکنیم و زمانی که تحقیقات به پایان برسد واکنش نشان خواهیم داد. دولتهای فرانسه و انگلیس نیز با انتشار بیانیههای جداگانه نگرانی خود را از ناپدید شدن این روزنامه نگار ابراز کردند. در بیانیه وزارت خارجه انگلیس آمده است: ما در جریان تازه ترین گزارشها هستیم و بهصورت اضطراری برای برملا شدن واقعیتها با دولت عربستان سعودی در ارتباطیم. ادعاهای بشدت جدیای وجود دارد. وزارت امور خارجه فرانسه نیز در بیانیه خود آورد: ما میخواهیم وضعیت او [خاشقجی] هرچه سریع تر مشخص شود. آدام آستون، سخنگوی وزارت خارجه کانادا نیز ابراز نگرانی کرد. روابط کانادا - عربستان در ماههای اخیر به خاطر انتقادهای اوتاوا به مسائل حقوق بشری و بازداشتهای غیرقانونی که در عربستان رخ میدهد، پرتنش شده است. ترکیه در انتظار دریافت مجوز تفتیش از کنسولگری اردوغان که روز یکشنبه اعلام کرده بود، شخصاً پیگیر پرونده خاشقجی است، روز دوشنبه نیز در اظهارنظری جدید گفت، مقامات سعودی باید ثابت کنند که خاشقجی از کنسولگری خارج شده است. او تصریح کرد: ما باید هرچه سریع تر به یک نتیجه در این تحقیقات برسیم. مقامات کنسولگری نمیتوانند تنها با گفتن این جمله که «او از کنسولگری خارج شد» خودشان را مبرا کنند و نجات دهند. دولت ترکیه دوشنبه شب با فراخواندن سفیر عربستان در آنکارا برای سومین بار، خواستار آن شد که کنسولگری این کشور در استانبول مورد تفتیش قرار بگیرد. در روزهای اخیر نیز کنسولگری عربستان در استانبول برای مبرا کردن خود از اتهامها به اصحاب رسانه اجازه سرک کشیدن محدود به داخل کنسولگری داد و تصاویر آن را هم پخش کرد که البته به شبههها بیش از پیش دامن زد زیرا مقامات کنسولگری کشوها را باز میکردند و به خبرنگاران نشان میدادند. در حالی که اگر ترور و قتلی اتفاق افتاده باشد، گشتن کشوها چه چیزی را ثابت خواهد کرد. روزنامه حریت ترکیه نیز دیروز سهشنبه جزئیات جدیدی درباره دو هواپیمای سعودی که در روز گم شدن خاشقجی وارد استانبول شدند، خبر داد و نوشت، این دو هواپیما متعلق به شرکت هواپیمایی خصوصی «ویای پی» بودند که دفتر اصلیاش در ریاض است. این دو هواپیما در فرودگاه آتاتورک استانبول به زمین نشستند و بین نشستن و برخاستن هواپیماها چند ساعت فاصله وجود داشت یعنی به فاصله زمان ورود خاشقجی به ساختمان کنسولگری تا اعلام مفقودی وی. هواپیمای اول یک ساعت بعد از نشستن در استانبول به عربستان بازگشت و هواپیمای دوم عصر همان روز استانبول را ترک کرد. اظهارات عجیب حامی بن سلمان در چنین شرایطی که انگشت اتهامها آشکارا به سوی عربستان است و مقامات سعودی در یک هفته گذشته از پاسخ دادن به این اتهامها طفره رفتهاند، سلطان السعد القحطانی، سردبیر وب سایت «ریاض پست» که یک سایت سعودی حامی ولیعهد عربستان است، ماجرای خاشقجی را به «سناریوی فیلمهای هالیوودی» تشبیه کرد و در اظهارنظری عجیب انگشت اتهام را به سوی ترکیه گرفت و گفت: هیچ کشوری نیست که مخالفان سیاستهای خود را در یک ساختمان دولتی در یک کشور خارجی بکشد. مسئولیت حفاظت از جان خاشقجی برعهده دولت ترکیه است.∎