سرویس خارجی: نهادهای سیاسی و حقوقی بین المللی و همچنین دولت ها و مقامات سیاسی کشورهای مختلف جهان در واکنش به خبر احتمال کشته شدن «جمال خاشقجی»، روزنامه نگار برجسته و مخالف رژیم سعودی در کنسولگری عربستان در «استانبول» ترکیه، خواستار روشنگری و پاسخ صریح «ریاض» در این رابطه شدند ؛ این در حالی است که سابقه سعودی ها در حمایت از تروریست ها و انجام چنین اقداماتی، به نگرانی های عمده نهادها و مقامات بین المللی در این رابطه به شدت دامن زده است.

تعداد زیادی از نهادهای سیاسی و حقوقی بین المللی به همراه مقامات کشورهای مختلف جهان و همچنین رسانه های مهم در واکنش به خبر کشته شدن «جمال خاشقجی»، روزنامه نگار مطرح جهان عرب و مخالف رژیم سعودی در کنسولگری عربستان در «استانبول»، با صدور بیانیه هایی جداگانه ضمن ابراز نگرانی شدید خود خواستار توضیح سعودی ها در این رابطه شدند.

در همین راستا، سازمان ملل متحد در اولین واکنش، تحقیق مستقل درباره سرنوشت «جمال خاشقجی» را خواستار شد. «دیوید کی»، گزارشگر ویژه آزادی بیان سازمان ملل متحد در این رابطه گفت: خواستار اجرای تحقیقات مستقل و بین المللی برای روشن شدن سرنوشت «جمال خاشقجی» فعال منتقد سعودی هستیم. وی افزود: اگر قتل خاشقجی تایید شود، کمیته آزادی بیان سازمان ملل متحد از جامعه جهانی خواهد خواست که از طریق برخی مکانیزم های مستقل، برای مجازات و پیگرد عاملان این جنایت، اقداماتی را صورت دهند. گزارشگر ویژه آزادی بیان سازمان ملل متحد در عین حال اظهار داشت: اطمینان دارد جامعه جهانی به آسانی از کنار این موضوع نخواهد گذشت.

همچنین، رئیس دیدبان حقوق بشر با انتشار پیامی به استانداردهای دوگانه آمریکا در خصوص حقوق بشر و برخورد متفاوت با موضوعات مشترک در مورد کشورهای مختلف به شدت انتقاد کرد.

«کنت راث» در پیام خود نوشت: زمانی که ترکیه یک کشیش آمریکایی را بازداشت کرد، ترامپ همه اقدامات خود علیه «آنکارا» را به کار گرفت ، حال که حکومت عربستان یک روزنامه نگار منتقد را در ترکیه به قتل رسانده ترامپ چه کار می کند؟ شاید ثروت عربستان سعودی موجب تفاوت قتل این روزنامه نگار و موضوع کشیش بازداشت شده در ترکیه باشد.

همزمان، سازمان عفو بین‌الملل نیز در پی ناپدیدن شدن «جمال خاشقجی» روزنامه‌نگار و منتقد سیاسی سعودی در کنسولگری عربستان سعودی در استانبول، در بیانیه ای از جامعه جهانی خواست تا به سکوت خود در برابر سرکوب آزادی بیان توسط «ریاض» پایان دهد و از ادامه بی تفاوتی نسبت به نقض فاحش و گسترده قوانین حقوق بشر بین المللی توسط سعودی ها دست بردارد. در بیانیه‌ عفو بین الملل آمده است: کشته شدن خاشقجی چنانچه صحت داشته باشد، جنایت اعدام در خارج از چارچوب قانونی محسوب خواهد شد.

سازمان امنیت و همکاری اروپا نیز اعلام کرد: قتل روزنامه نگار مخالف سعودی در استانبول توسط عربستان به حیثیت جامعه بین المللی لطمه زد و اگر خبر این جنایت تایید شود، جرمی بی سابقه علیه روزنامه نگاران اتفاق افتاده است. کمیسیون اروپا نیز در بیانیه ای اعلام کرد: همانند همه اعضای جامعه بین الملل از عربستان میخواهیم درباره سرنوشت خاشقجی توضیح دهد.

وزارتخانه های خارجه انگلیس و فرانسه نیز در بیانیه هایی جداگانه، ضمن ابراز نگرانی شدید از این خبر اعلام کردند :همچنان این موضوع نگران کننده را از طُرق مختلف و با اشراف کامل پیگیری می کنند. پلیس انگلیس نیز اعلام کرد : از مقامات عربستان می خواهیم ثابت کنند که هیچ شکنجه ای علیه این روزنامه نگار انجام نداده اند و اگر مدرکی دارند ارائه کنند. کمیته بین المللی حمایت از روزنامه نگاران نیز ضمن ابراز نگرانی شدید نسبت به کشته شدن «جمال خاشقجی» اعلام کردند : عربستان باید توضیح کامل و متقن درباره مرگ خاشقجی ارائه دهد.دولت آمریکا نیز هر چند دیرهنگام، اما سرانجام به خبر قتل این روزنامه نگار مخالف رژیم سعودی توسط همپیمان عرب خود واکنش نشان داد و یکی از سخنگویان وزارت خارجه آمریکا در واکنش به اخبار منتشره شده درباره قتل «جمال خاشقجی» اعلام کرد: واشنگتن هم اکنون نمی تواند این خبر را مورد تأئید قرار دهد. از طرفی، شماری ازنمایندگان مجلس سنا و مجلس نمایندگان آمریکا نیز ضمن ابراز نگرانی نسبت به سرنوشت «جمال خاشقجی»، خواستار پاسخ روشن عربستان شدند.

«باب کروکر»، سناتور جمهوریخواه و رئیس کمیته روابط خارجه مجلس سنای آمریکا، «کریس کونز»، سناتور دموکرات و از اعضای این کمیته و «کریس مورفی»، از دیگر اعضای کمیته روابط خارجه به همراه «جری کانلی»، نماینده کمیته روابط خارجه کنگره آمریکا در بیانیه‌ای، پاسخ فوری مسؤلان عربستانی درباره سرنوشت خاشقجی را خواستار شدند.

سناتور «باب کورکر» گفت: شخصا با سفیر عربستان سعودی در آمریکا موضوع خاشقجی را در میان گذاشتم و از کنسولگری عربستان سعودی در استانبول خواستم تصاویر ثبت شده را ارائه دهد. «مورفی» و «کونز»، از اعضای کمیته روابط خارجه مجلس سنای آمریکا نیز با انتشار توییت‌هایی برای دولت عربستان سعودی، از ریاض خواستند محل خاشقجی را اعلام کند.مورفی در توئیت خود ضمن درج حساب کاربری سفارت عربستان در واشنگتن نوشت، اکنون عربستان باید درباره اینکه چه اتفاقی برای روزنامه‌نگار روزنامه واشنگتن پست افتاده است و اینکه کسی او را از روز سه شنبه که وارد ساختمان سفارت عربستان در استانبول شد، ندیده است، پاسخ بدهد.

«الیوت آبرامز»، مشاور امنیت ملی «جورج بوش»، رئیس جمهوری پیشین آمریکا نیز به گروه بزرگی از چهره‌های سیاسی و رسانه‌ای و کارشناسان سیاست خارجی این کشور پیوست که ضمن ابراز نگرانی نسبت به مساله ناپدید شدن خاشقجی، این اقدام را با تاکتیک‌های شوروی سابق مقایسه می‌کنند ، این مقامات آمریکایی بر این باورند که عربستان هنوز تحت حاکمیتی استبدادی است. آبرامز در مقاله‌ای در وبلاگ شورای روابط خارجه نوشت: خاشقجی باید آزاد شود، در غیر این صورت آوازه و اعتبار کنونی عربستان آسیبی غیرقابل جبران خواهد دید.

از سویی، وزارت خارجه کانادا نیز اعلام کرد: «ادعاها» درباره سرنوشت روزنامه‌نگار منتقد سعودی نگران‌کننده است. «آدم اوستن» سخنگوی «کریستیا فریلند» وزیر خارجه کانادا گفت: ما از این ادعاهای نگران‌کننده مطلع هستیم و مسئولان کانادایی فعالانه برای دستیابی به اطلاعات بیشتر در این‌باره اقدام می‌کنند.

همچنین یکی از فعالان رسانه‌ای ترکیه اعلام کرد: «جمال خاشقجی» نویسنده منتقد عربستان سعودی در کنسولگری این کشور در ترکیه کشته شده است.«توران قشلانچی» فعال رسانه‌ای ترکیه و از دوستان نزدیک «جمال خاشقجی» گفت : این نویسنده منتقد نظام سیاسی عربستان سعودی در ساختمان کنسولگری عربستان در استانبول کشته شده است.

«هشام بن عبدالله» ،شاهزاده مغربی و پسر عموی پادشاه این کشور نیز از مقامات سعودی خواست عاملان ربودن و قتل نویسنده منتقد سعودی را محاکمه کنند در غیر این‌ صورت در این اقدام «وحشیانه» شریک‌اند. او گفت: از تاریخ دوم اکتبر دیگر خبری از شهروند سعودی، نویسنده و دوست عزیزم نیست و اطلاعات اولیه از شکنجه و ربودن وی توسط کارکنان کنسولگری عربستان در استانبول حکایت دارد. هشام بن عبدالله افزود: اگر این اخبار صحت داشته باشد، ما در مقابل یک جنایت سیاسی قرار داریم که در خاک عربستان (کنسولگری) روی داده و نقض قوانین بین‌المللی و بشری و اصول دین اسلام است.

همزمان، «خالد بن فرحان آل سعود» شاهزاده جدا شده از خاندان آل سعود نیز در صفحه خود در توئیتر نوشت: اگر واقعا ثابت شود که «جمال خاشقجی»، ترور شده است، من از همه مردم عربستان می خواهم در روند تغییر سیاسی در این کشور از طریق نافرمانی مدنی شرکت کنند تا قدرت به شاهزاده «احمد بن عبدالعزیز» منتقل شود.

در چنین شرایطی، دولت ترکیه ضمن احضار مجدد سفیر ریاض در این کشور، خواستار تفتیش کنسولگری عربستان سعودی در استانبول شد.به گفته منابع خبری، وزارت خارجه ترکیه برای دومین بار طی هفته اخیر، سفیر عربستان سعودی را برای توضیح درباره ناپدید شدن «جمال خاشقجی» فعال رسانه‌ای ضد سعودی، احضار کرد. دولت ترکیه همچنین از دیپلمات‌های سعودی خواستند که نهایت همکاری را با نیروهای امنیتی در تحقیقات برای مشخص شدن عاقبت خاشقجی انجام دهند.

رئیس جمهوری ترکیه نیز در سخنانی تاکید کرد: باید منتظر نتیجه تحقیقات ماند که در زمان خود منتشر خواهد شد. اردوغان، «جمال خاشقجی»، روزنامه‌نگار مفقود شده سعودی را «دوست» خود خطاب کرد و گفت: شخصا پرونده وی را دنبال می‌کند.وی ادامه داد:سعودی ها باید ثابت کنند که خاشقجی از کنسولگری عربستان خارج شده است.

در همین حال، منابع آگاه ترکیه اعلام کردند: سعودی هایی که در زمان حضور «جمال خاشقجی» در کنسولگری عربستان در استانبول وارد این ساختمان شدند، از نیروهای پلیس سعودی بودند.

واکنش رسانه های مطرح جهان

رسانه های مطرح جهان نیز ضمن ابراز نگرانی از خبر مفقودی و قتل روزنامه نگار مخالف سعودی ، در گزارش هایی به این اقدام احتمالی عربستان واکنش نشان دادند. روزنامه «واشنگتن پست» درباره ناپدید شدن خاشقجی که در این روزنامه نیز فعالیت می کرد ، در سرمقاله ای تند نوشت: بازدید ساختگی خبرنگاران از داخل کنسولگری عربستان، نگرانی‌ها را اصلا رفع نمی‌کند. این روزنامه مطرح آمریکایی در سرمقاله‌ای با هشدار درباره مواضع نرم دولت «دونالد ترامپ» در قبال ولیعهد عربستان سعودی در پرونده ناپدید شدن منتقد عربستانی در ترکیه نوشت: ما درباره سرنوشت «جمال خاشقجی» به پاسخ نیاز داریم.«نیویورک تایمز» نیز نوشت، مرگ خاشقجی بر وجهه «بن سلمان» اثر منفی می گذارد .همچنین «نیویورکر» نیز نوشت: خاشقجی پیشتر گفته بود که «بن سلمان» قصد ترور او را دارد.

از طرفی، روزنامه واشنگتن پست در گزارشی، خاشقجی را یک روزنامه نگار شجاع و متعهد توصیف کرد و نوشت: او با عشق به کشورش و باور قوی به شان و آزادی انسان قلم می زد و حقیقت را می گفت به همین دلیل فردی محبوب است.روزنامه آمریکایی «واشنگتن تایمز» نیز پیشبینی کرد که اختلافات بر سر ناپدیدشدن این روزنامه نگار تهدید بروز تنشی تازه بین آنکارا و ریاض را در پی دارد.

به نوشته این روزنامه، ترکیه در تحریم طولانی قطر توسط بحرین، مصر، عربستان و امارات بر سر اختلافات سیاسی، از «دوحه» حمایت کرد و با طرفداری از گروه های اسلام گرایی همچون اخوان المسلمین، خشم مقامات ریاض و ابوظبی را برانگیخته است.«وال استریت ژورنال» نیز نوشت که این اقدام، به تشدید تنش در روابط عربستان و ترکیه منجر می شود. این روزنامه با تایید امکان بروز تنش در روابط عربستان و ترکیه نوشت: اتهامات درباره ناپدید شدن خاشقجی در بحبوحه روابط پرتنش بین آنکارا و ریاض بروز کرده که به دنبال حمایت اردوغان از قطر در اختلاف سال گذشته با عربستان حاصل شد.

«المانیتور» نیز در گزارشی نوشت: ممکن است هرگز نفهمیم چه بر سر «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد حکومت عربستان آمده است ، اما در این میان اشک «محمد بن سلمان» برای او از سر دروغ و فریب است.روزنامه «الاخبار» لبنان نیز در گزارش نخست شماره خود نوشت : سخنان مقام های عربستان و ترکیه درباره وضعیت «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد سعودی، ابهام ها درباره سرنوشت او را افزایش داده است.این روزنامه لبنانی به طور مشخص اظهارامیدواری اردوغان را با تاکید «یاسین آختای» مشاور وی در به قتل رسیدن خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول در تناقض دانست.

روزنامه «گاردین» اما در گزارشی، ابعاد تازه‌ای از جزئیات پرونده روزنامه‌نگار سعودی را فاش کرد.این روزنامه به نقل از منابع امنیتی ترکیه ای نوشت: قتل« جمال خاشقجی» روزنامه‌نگار برجسته عربستانی در ساختمان کنسولگری این کشور در استانبول به دست تیمی ویژه که از ریاض آمده بودند، انجام شده است.

روزنامه گاردین در این رابطه افزود: مسؤلان دولت ترکیه به ویدئوهایی دست یافته‌اند که نشان می‌دهند صندوق‌هایی مشکی از داخل ساختمان کنسولگری به داخل خودروهایی با شیشه‌های دودی منتقل شده و این اقدام در ساعاتی پس از ناپدید شدن خاشقجی روی داده است. در همین حال، روزنامه‌ «واشنگتن پست » آمریکا نوشت: واشنگتن باید از عربستان سعودی درباره ناپدید شدن و همچنین کشته شدن جمال خاشقجی، خبرنگار منتقد نظام عربستان پاسخ بخواهد.خبرگزاری فرانسه نیز نوشت، کشته شدن «خاشقجی» به تنش در روابط آنکارا و ریاض منجر می‌شود.

در چنین شرایطی، بعد از آنکه پرونده «جمال خاشقجی» موجب خدشه‌دار شدن وجهه ریاض و سیاست خارجه عربستان در دوره ولیعهدی «محمد بن سلمان» شد، رسانه‌های سعودی به کمک آل سعود شتافته و در مصاحبه‌ای با پسر خاشقجی سعی کردند ریاض را از اتهامات مطرح شده مبرا کنند؛ اتهاماتی که ممکن است به تیره شدن روابط عربستان و ترکیه منجر شود.