صاحب‌خبر - طاهری- دیروز دیوان بین‌المللی دادگستری یک قرار تاریخی صادر کرد، قراری در محکومیت تحریم های ایالات متحده علیه ایران. تحریم هایی که در حکم دیوان لاهه تصریح شده است که «علیه مردم» ایران است. دیروز دیوان لاهه در رای خود که یک پیروزی حقوقی برای جمهوری اسلامی ایران مقابل آمریکا بود از واشنگتن خواست که اجرای تحریم ها علیه ایران را متوقف کند و از طرفین خواست از اقداماتی که می‌تواند به تشدید مناقشه منجر شود، اجتناب کنند.دیوان ضمن صالح دانستن خود برای رسیدگی به دعوی و صدور این قرار ورود ماهوی به شکایت ایران را آغاز می کند که احتمالا رای نهایی در فرایندی چند ماهه و حتی چند ساله صادر خواهد شد . این قرار قاطع لاهه درحالی است که پیش از این مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا در بیانیه ای درباره شکایت ایران در دادگاه لاهه گفته بود در این دادگاه به شدت از خود دفاع خواهیم کرد، دفاعی که رای دیروز نشان داد که پذیرفته نشده است. نکته جالب توجه این که از ۱۶ قاضی این پرونده یک قاضی (چارلز براور) قاضی اختصاصی آمریکا در دیوان لاهه بود که با توجه به رای اجماعی صادر شده این قاضی هم به نفع استدلال حقوقی ایران رای داده و گفته ایالات متحده هم باید موانع اقلامی را که بشردوستانه توصیف شده برای صدور به ایران بردارد. این رای موقت از جنبه بین المللی شکستی تمام عیار برای آمریکا و دستاویز حقوقی بسیار مهمی برای ایران در مقابل تحریم های آمریکاست. گزارش خبری خراسان را بخوانید. اعلام صلاحیت دادگاه برای بررسی پرونده «عبدالقوی یوسف» رئیس دیوان لاهه در جلسه روز گذشته به این موضوع پرداخت که آیا بر اساس پیمان مودت ۱۹۵۵ میان ایران و آمریکا، دیوان لاهه از صلاحیت برای صدور رأی برخوردار است یا نه؟ وی گفت: بر اساس مفاد این پیمان، در صورتی که بین طرفین اختلاف نظری وجود داشته باشد و این مناقشه از طریق دیپلماتیک حل نشود، طرفین می‌توانند به دیوان لاهه مراجعه کنند. وی با بیان این که دو شرط مراجعه به این نهاد بر اساس پیمان مودت برقرار است، افزود: دیوان معتقد است که صلاحیت رسیدگی به این پرونده را داراست. یوسف در ادامه گفت: بر اساس چند بند پیمان، طرفین از اعمال محدودیت تجاری و مالی بر یکدیگر منع شده‌اند و برخی از اقدامات ایالات متحده از جمله لغو مجوز مبادلات تجاری با ایران و اعمال محدودیت بر انتقال اقلام به ایران، می‌تواند در تناقض برخی از مفاد پیمان باشد. وی گفت: تصمیم ایالات متحده برای خروج از توافق هسته‌ای و احیای بخشی از محدودیت‌ها از جمله لغو مجوز واردات از ایران و مبادلات مالی با این کشور، می‌تواند برخی از حقوق ایران در پیمان مودت را محدود کند. به گفته یوسف، دیوان معتقد است که میان بخشی از حقوق مورد درخواست ایران بر اساس پیمان مودت و اقدامات موقت درخواستی ایران از ایالات متحده، به خصوص آزادی تجارت و اقلام انسانی و هوانوردی، ارتباط وجود دارد. رئیس دیوان در بررسی این که آیا آن طور که ایران استدلال کرده تحریم ها می تواند به «خسارت غیرقابل جبران» منجر شود و باید اقدامات موقتی را در دستور کار قرار داد؟ گفت: دیوان معتقد است که این تحریم‌ها در بخش اقلام دارویی، غذایی و هوانوردی و کشاورزی می‌تواند به خسارت غیرقابل جبرانی منجر شود. یوسف اظهارات شفاهی آمریکا را مبنی بر این که واشنگتن تلاش می‌کند تحریم‌ها آثار منفی انسانی بر ایران نداشته باشد «ناکافی» دانست و گفت: به عقیده دیوان همچنان چنین ریسکی وجود دارد. وی در ادامه گفت: «دیوان معتقد است که بر اساس تعهدات مصرح در پیمان مودت، ایالات متحده باید به نحو مقتضی محدودیت‌های اعمال‌شده در زمینه اقلام دارویی، بشردوستانه، هوانوردی و کشاورزی بر اساس تصمیم ۸ می ۲۰۱۸ علیه ایران را رفع کند.» 3 دستور دادگاه برای رفع محدودیت های دارو، موادغذایی، قطعات یدکی و تجهیزات هوایی در نهایت یوسف گفت: قضات دیوان به اتفاق آرا به سه تصمیم موقت رسیده‌اند که تا زمان صدور رأی نهایی برای دو طرف الزام‌آور است: 1.ایالات متحده آمریکا، منطبق با تعهداتش ذیل پیمان ۱۹۵۵ مودت، روابط اقتصادی و حقوق کنسولی، باید به نحو مورد انتخاب خود، هر مانع برآمده از تدابیر اعلامی ۸ می ۲۰۱۸ بر صادرات آزاد این اقلام به اراضی جمهوری اسلامی ایران را رفع کند: دارو و تجهیزات پزشکی؛ مواد غذایی و اقلام کشاورزی؛ قطعات یدکی، تجهیزات، خدمات مورد نیاز ایمنی هوانوردی مسافری. 2.ایالات متحده آمریکا باید اطمینان یابد که درخصوص اقلام و خدمات فوق‌الذکر، مجوزها و تاییدیه‌های مورد نیاز صادر شده و پرداخت‌ها و دیگر انتقال‌های منابع تحت هیچ محدودیتی نباشند؛ 3. هر دو طرف باید از هر اقدامی که ممکن است مناقشه ارائه‌شده در دیوان را تشدید کرده یا ابعاد آن را گسترش دهد و حل آن را دشوارتر کند، خودداری کنند. واکنش آمریکا به رأی لاهه دیوان بین‌المللی دادگستری رکن قضایی سازمان ملل متحد و عالی‌ترین مرجع حل اختلاف میان دولت‌هاست. این نهاد مستقر در لاهه هلند، برای اجرای تصمیماتش از پشتیبانی شورای امنیت سازمان ملل متحد برخوردار است و تمام اعضای سازمان ملل متحد به اجرای تصمیمات دیوان ملزم هستند. با وجود این، از آن جا که آمریکا خود یکی از اعضای دایم شورای امنیت سازمان ملل است و از حق وتو برخوردار است، پیش از این در مواردی از اجرای تصمیمات دیوان خودداری کرده است. در همین زمینه «پت هوکسترا» سفیر آمریکا در هلند بار دیگر دادگاه لاهه را فاقد صلاحیت برای بررسی این پرونده خواند. وی در توئیتی نوشت: «الان تصمیم ۲۹ صفحه‌ای دیوان لاهه را که روز ۳ اکتبر (۱۱ مهر) صادر شده، دیدم. این یک پرونده فاقد وجاهت است و این دیوان صلاحیتی درباره آن ندارد. با این حال، لازم است ذکر شود که دیوان از تایید خواسته‌های فراگیر ایران خودداری و رأیی محدود درباره گستره بسیار کوچکی از بخش‌ها صادر کرد.»با این حال روزنامه آمریکایی واشنگتن پست با اشاره به این رأی نوشت: حکم دادگاه لاهه الزام‌آور است و یک پیروزی دیپلماتیک برای تهران به شمار می‌آید. این روزنامه افزود: حکم دیوان بین‌المللی دادگستری در حالی صادر شد که آمریکا به دنبال افزایش فشار بر ایران است به دلیل آن چه که فعالیت‌های مخرب ایران در خاورمیانه می‌خواند. استقبال ایران از حکم دادگاه وزارت امور خارجه کشورمان هم در فکت شیت خود درباره این قرار تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران از تصمیم دیوان بین المللی دادگستری به عنوان رکن قضایی اصلی سازمان ملل متحد و صدور قرار موقت آن علیه اقدام غیرقانونی دولت آمریکا در بازگرداندن تحریم های یک جانبه که با خروج این کشوراز برجام صورت گرفته است، استقبال می کند و قویا انتظار دارد که دولت آمریکا با تجدید نظر در سیاست های غلط و دیرینه خود در نقض مقررات و تعهدات بین المللی، عضوی مسئولیت پذیر و عادی در عرصه جامعه بین المللی باشد. ممتاز: دیوان باید آمریکا را ملزم به پرهیز از اقدامات بازدارنده در روابط تجاری ایران می‌کرد ممتاز استاد حقوق بین‌الملل و قاضی اختصاصی ایران در دیوان بین‌المللی دادگستری طی بیانیه ای ضمن اشاره به این که به قرار صادره دیوان رای مثبت داده است، تاکید کرده که ضرورت داشت دیوان به دیگر حوزه‌های مهم از جمله فروش هواپیما و اجرای سفارش‌هایی می پرداخت که تاکنون صورت پذیرفته است.وی افزود: همچنین مناسب بود دیوان بین المللی آمریکا را ملزم می کرد از اقداماتی که شرکت‌ها و اتباع کشورهای ثالث را از داشتن روابط تجاری با ایران باز می‌دارد، خودداری کند. ظریف: رأی دیوان لاهه شکست دیگری برای آمریکایِ معتاد به تحریم است ظریف وزیر خارجه در واکنش به صدور این رأی نوشت: دادگاه عالی سازمان ملل حکم داد که آمریکا باید به تعهداتی که با بازگردانی تحریم‌ها علیه مردم ایران با خروج از برجام نقض کرده، عمل کند. شکست دیگری برای دولت آمریکایِ معتاد به تحریم و پیروزی برای حاکمیت قانون. فلاحت پیشه: آمریکایی ها فکر نمی کردند لاهه صلاحیت خود را احراز کند فلاحت پیشه رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس هم در گفت و گو با ایسنا گفت: این که در مجامع حقوق بین‌الملل و حتی مجامع رسمی رای به سود ایران صادر شود یک موضوع مثبت محسوب می شود به خصوص درباره دادگاه لاهه که آمریکایی‌ها از همان ابتدا شکایت ایران را به استهزا گرفته بودند. وی درباره این که آیا ممکن است این موضوع در نهایت به نفع ایران ختم شود؟ گفت: تمام تلاش آمریکایی‌ها این بود که لاهه صلاحیت شکایت به ایران را تایید نکند به همین دلیل طرف آمریکایی وارد موضوع محتوا نشد، چون فکر می‌کرد لاهه صلاحیت را احراز نمی‌کند. اکنون با رای دیوان ما می‌توانیم به آینده امیدوار باشیم که در لاهه رای نهایی به نفع خود بگیریم. نصری: آمریکا باید از وضع تحریم نفتی خودداری کند آشنا مشاور رئیس جمهور هم در توئیتی نوشت: خیلی پیش از این باید توان حقوقی بین المللی ایران افزایش می یافت.بسیاری خسارت‌ های گذشته دور و نزدیک ناشی از ضعف ملی در حوزه حقوق بین الملل بوده است.رضا نصری حقوقدان بین‌الملل در توئیت خود اعلام کرد که مهم ترین بخش حکم دادگاه لاهه این است که از طرفین خواست از مبادرت به هر اقدامی که ممکن است تا صدور رای نهایی مناقشه بین دو کشور را تشدید کند، خودداری کند. در عمل یعنی دولت آمریکا باید از وضع تحریم‌های نفتی و تحریم‌هایی که برای ماه آینده علیه ایران پیش بینی شده خودداری کند. وی در توئیت دیگری هم نوشت: تمرکز بیش از حد بر این گزاره که «حکم دیوان لاهه ضمانت اجرایی ندارد» نشانه تنگ‌نظری است. اگر رای دادگاه برای آمریکا اهمیت نداشت و تمکین نکردن از آن هزینه‌ساز نبود، دولت ایالات متحده هرگز به خود زحمت نمی‌داد در دادگاه حضور یابد و (به قول پمپئو) با تمام قدرت از عملکرد خود دفاع کند! وی همچنین در توئیت دیگری نوشت: «اگر سازوکارهای مالی مستقل از ‎دلار با همکاری ایران و اروپا تحکیم و تثبیت شود، ایران و جهان در آینده از پدیده «تحریم‌های ثانویه» آمریکا در امان خواهند بود. این تحول عظیم در نظام بین‌المللی نیز به نام ایران ثبت خواهد شد. اگر ظرفیت‌های دیپلماسی را باور کنیم آینده روشنی در پیش است.»∎​