به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از همدان و به نقل از روابط عمومی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان، همزمان با هفته پژوهش، کتاب «همدان در عصر صفویه» نوشته مجید فروتن رونمایی شد.
فروتن در این کتاب با رویکرد اجتماعی و تاریخی، اوضاع و شرایط همدان در این دوره از تاریخ ایران را بررسی کرده است، این کتاب در چهار بخش تألیف شده و در بخش اول اوضاع اجتماعی و سیاسی همدان قبل از آمدن صفویان بررسی شده و مباحثی چون همدان قبل از صفویه، قلمرو علیشکر، حاکمان همدان و سیمای شهر از منظر سیاحان و مبلغان مذهبی و خارجی بیان شده است.
بخش دوم کتاب شرایط اجتماعی و اقتصادی و مذهبی این دوره همدان مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است و ساختار شهری، روستایی، زندگی شبانکاره، اوضاع اقتصادی و تجاری، سیر تدریجی گسترش تشیع در همدان، نهاد دین و امور قضا و اقلیت‌های مذهبی ذکر شده است.
در بخش سوم، همدان دوره صفویان در سه منحنی زمانی استقرار و تثبیت، دوران اوج و عظمت و زمان پایانی و فروپاشی آن بازگو شده و در بخش چهارم اوضاع فرهنگی فعالیت‌های ادبی و هنری، شاعران و آثار و ابنیه به جا مانده از این سلسله در منطقه همدان ذکر شده است، این بخش آورده عینی دوران صفویه برای همدان محسوب می‌شود.
آنگونه که در این کتاب ذکر شده، در دوره شاهان صفویه با وجود تحولات زیاد در ساختارهای سیاسی و اجتماعی و مذهبی این روند تحولی و توسعه ای بسیار به کندی و شاید به ندرت در همدان شکل گرفت و این منطقه از دایره تحول و توسعه عصر نوزایی صفویان بدور ماند، علت این موضوع مربوط به دو عرصه داخلی(ملی) و بیرونی (جهانی) می‌شد.
در حوزه داخلی توجه کم شاهان صفوی به این شهر و منطقه و بیشتر توجه به مراکز قدرت و بودباش‌های آنها باعث گردید که برخورداری از آبادانی و عمران در ولایات و ایالات بطور گسترده و همه جانبه نباشد.
استقرار جغرافیایی همدان که بر سر راه قوای عثمانی و نزدیکی به مرزهای عثمانی نیز یکی از دلایل عمده بحث در این کتاب است که در این دوران محل رفت و آمد قوا و عساکر دشمن و قوای ایرانی در رقابت دو کشور ایران و عثمانی بود و دست به دست شدن همدان بین این دو سپاه و در اختیار قرار گرفتن زمان زیادی در دست عثمانی علتی بر عدم توسعه یافته گردید.
در بعد خارجی و خارج از مرزها اقدامات عثمانی‌ها در همدان و دور شدن مدت زیادی از راه تجاری و زیارتی غرب و شرق و اماکن مقدسه عراق بود. به نظر می‌رسد اگر موقعیت جغرافیایی همدان گونه دیگری بود و سیاست شاهان صفوی شکل دیگری را رقم می‌زد؛ همدان نیز می‌توانست در مسیر حرکت و توسعه در این زمان قرار گیرد. در کل شرایط نوزایی و خیزش تحولی در زمینه­های مذهبی، اجتماعی و سیاسی دوران صفویه به یک میزان با توجه به شرایط متفاوت و علل مختلف به همه ولایات و ایالات قلمرو صفویان نرسید و هر یک از این ایالات و ولایات به دریافتی مشترک همراه با شرایط حکومت و بودباش آن نرسیدند.
«همدان در عصر صفویه» در ٣٠٠ صفحه توسط انتشارات آکسایا منتشر شده است.