ولی سوالاتی که مطرح است این که آیا واقعا چنین عینک‌هایی در افزایش دید در شب موثرند؟ آیا این عینک‌ها برای دید در شب بویژه رانندگی ضروری هستند؟

نور مرئی تقریبا از طول موج 400 نانومتر‌ شروع می‌شود و تا طول موج 750 نانومتر ادامه می‌یابد و به ترتیب رنگ‌های بنفش، نیلی، آبی، سبز، زرد، نارنجی و قرمز را برای ما انسان‌ها قابل رویت می‌کنند. چشم انسان حداکثر حساسیت را در طول موج 555 نانومتر نشان می‌دهد که رنگی زرد ـ سبز ایجاد می‌کند. گاهی بعضی افراد احساس می‌کنند با یک فیلتر یا عدسی زرد رنگ هنگام شب دید بهتری دارند. تحقیقاتی در این زمینه انجام شده و اثر فیلتر یا عدسی زرد رنگ روی دید در شب مورد بررسی قرار گرفته است. تست‌هایی ازجمله تست حساسیت کانتراست، وجود دارد که به کمک آنها می‌توان کیفیت بینایی را در شرایط مختلف ازجمله هنگام تاریکی نسبی و دید در شب مورد ارزیابی قرار داد. مطالعاتی در زمینه تاثیر عدسی‌های زرد رنگ روی بهبود بینایی در شب انجام شده که غالب این مطالعات نقش فیلترها و عدسی‌های زرد رنگ را برای بهبود پاسخ‌های بینایی افراد در تست‌های مختلف ارزیابی دید موثر ندانسته‌اند، ولی موضوع مهم این است در بیشتر مطالعات حس خود فرد در استفاده از این گونه فیلتر‌ها در بهبود بینایی هنگام شب مثبت بوده است؛ یعنی به رغم این که نتیجه تست‌ها با و بدون فیلتر زرد رنگ با هم تفاوت معنی داری نداشته، ولی نظر خود فرد این بوده که درمجموع با فیلتر زرد احساس بینایی راحت‌تری دارد. براساس همین نتایج استفاده از فیلتر‌های زرد رنگ برای بهبود بینایی در شب مرسوم شده و البته تاثیر این گونه فیلترفقط در همین حد دارای پشتوانه علمی و تحقیقاتی است و هنوز هیچ مطالعه‌ای به طور قطعی تاثیر این عدسی‌ها را در بهبود بینایی هنگام دید در شب اثبات نکرده است.

با توجه به توضیحات بالا، بیماران خاصی که به رغم رسیدگی‌های معمول هنوز احساس می‌کنند هنگام شب اشکالاتی در بینایی خود دارند، استفاده از فیلتر‌های زرد رنگ توسط اپتومتریست‌ها و چشم پزشکان پس از ارزیابی‌های لازم ممکن است توصیه شود و تجربیات کلینیکی موردی نیز حاکی از نتایج مثبت و رفع مشکلات بینایی بیماران بر اساس احساس خود بیمار بوده است. سوال دیگری که در این مورد مطرح شد ضرورت استفاده از این فیلتر‌ها بود که در پاسخ باید گفت استفاده از این فیلتر‌ها به طور معمول ضرورتی ندارد و تنها در مورد بیمارانی که دچار اشکالات بینایی هنگام شب و بویژه حین رانندگی در شب هستند براساس تست‌های تخصصی سنجش بینایی ممکن است این فیلترها تجویز و برای بیماران فیت شود.

گفتنی است تعیین طیفی از رنگ زرد در عدسی عینک برای استفاده بیماران باید براساس معاینات و سنجش بینایی فرد انجام شود و دقیقا رنگ فیلتر با رعایت استاندارد‌های لازم برای بیمار در نظر گرفته شود.

متاسفانه استفاده از این فیلتر‌ها و توصیه استفاده از آن به بیماران توسط افراد غیر اپتومتریست و غیر چشم پزشک بسیار بیشتر از ضرورت استفاده از این عینک‌هاست و حتی در بازار گاهی، بسیاری از این عینک‌ها با فیلتر‌های نامرغوب و غیراستاندارد به چشم می‌خورد که نه‌تنها کمکی به بینایی فرد نخواهد کرد، بلکه در مواردی مضر و موجبات سر درد می‌شود؛ لذا توصیه می‌شود حتما قبل از استفاده فیلتر‌های زرد با اپتومتریست خود مشورت و در صورت نیاز، این گونه عینک‌ها را از موسسات عینک طبی با مجوز از وزارت بهداشت تهیه کنید.

دکتر علی میرزاجانی

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران