صاحب‌خبر - آفتاب اقتصادی – نجمه حمزه نیا : چشم و بینایی یکی از مهم ترین ابزارهای شناختی انسان به شمار می رود که به وسیله آن می تواند درک درست و شناختی ژرف و واقع بینانه از هستی داشته باشد. با بالا رفتن سن، یکی از بیماری‌هایی که سراغ افراد می‌آید دژنراسیون ماکولا (لکه زرد شبکیه) است. بیماری دژنراسیون ماکولا یکی از بیماری های بصری است که می تواند بر کیفیت زندگی افراد تاثیر منفی بگذارد. چون این بیماری در افراد مسن دیده می‌شود اغلب به‌عنوان دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (ARMD) یا (Age Related Macular Degeneration) از آن نام‌برده می‌شود. با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در این باره با دکتر بهرام آزادی ، جراح و چشم‌پزشک به گفتگو نشسته که در ادامه می‌خوانید.
وی در ابتدا گفت: "دژنراسیون ماکولا" یا تباهی لکه زرد، شایع‌ترین علت کوری در افراد مسن است. در این بیماری ماکولا یا لکه زرد تخریب می‌شود. ماکولا قسمت حساس به نور شبکیه و مسئول دید مستقیم و واضح است که برای کارهای دقیق مثل خواندن و رانندگی لازم است.
دکتر آزادی افزود: دژنراسیون ماکولا بر دو نوع است: خشک و تَر. نوع خشک شایع تر بوده و حدود ۹۰ درصد بیماران به این نوع مبتلا می‌شوند. نوع تَر معمولاً با کاهش دید شدیدتر و جدی تری همراه است.
این جراح و چشم‌پزشک در پاسخ به این پرسش که علائم و نشانه های بیماری دژنراسیون ماکولا چیست ، خاطرنشان کرد: دژنراسیون ماکولا می‌تواند سبب کاهش دید تدریجی یا ناگهانی شود. اگر خطوط مستقیم را موج‌دار می‌بینید، دیدتان تار است، یا اگر لکه‌های تیره در مرکز دید خود می‌بینید احتمال دارد که دچار علائم اولیه دژنراسیون ماکولا شده باشید. در بسیاری موارد قبل از اینکه بیمار دچار علائم شود چشم‌پزشک علائم اولیه بیماری را در معاینه تشخیص می‌دهد. این کار معمولاً از طریق تست میدان بینایی صورت می‌گیرد. در دژنراسیون ماکولا دید مرکزی مختل شده و بیمار در مرکز دید خود لکه‌ای سیاه می‌بیند.
وی علل و عوامل خطرساز بیماری دژنراسیون ماکولا را این گونه تشریح کرد : شانس ابتلا به این بیماری در صورت داشتن سابقه خانوادگی، مصرف سیگار، فشار خون بالا، دوربینی و چاقی افزایش می‌یابد. بعضی از مواد غذایی نظیر روی، لوتئین، گزانتین و ویتامین‌های A، C و E به کاهش خطر ابتلا به بیماری کمک کرده و یا پیشرفت AMD خشک را کند می‌کنند. چربی‌ها نیز ممکن است در این میان نقش داشته باشند. مصرف اسیدهای چرب امگا-۳ که در ماهی به میزان فراوانی یافت می‌شود اثر حفاظتی در مقابل دژنراسیون ماکولا دارد. مصرف اسیدهای چرب امگا-۶ که در روغن‌های نباتی و داروهای ضد مالاریا یا فنوتیازین‌ها خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
وی در پاسخ به این پرسش که راه درمان بیماری دژنراسیون ماکولا چیست ، اظهار کرد : این بیماری درمان قطعی ندارد ولی درمان‌هایی برای جلوگیری از پیشرفت بیمار و یا حتی بهبود دید وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از :
ویتامین‌ها و مواد معدنی: ویتامین‌های آنتی‌اکسیدان نظیر ویتامین A و ویتامین‌های C و E ممکن است ماکولا را در برابر تخریب محافظت کنند. نشان داده شده‌است که مصرف ویتامین‌های C و E، ویتامین A و روی، خطر پیشرفت بیماری را در بعضی بیماران تا ۲۸ درصد کاهش می‌دهد.
درمان دارویی با ویزودین: ویزودین اولین دارویی است که برای نوع تَر به کار می‌رود. در این روش درمانی، دارو به دست بیمار تزریق شده و سپس با استفاده از یک لیزر غیر حرارتی فعال می‌شود. فعال شدن دارو سبب ایجاد واکنشی شیمیایی می‌شود که عروق خونی غیر طبیعی را از بین می‌برد. از هر ۶ بیمار درمان شده یک نفر دید بهتری پیدا می‌کند و این دو برابر بیمارانی است که از این دارو استفاده نمی‌کنند.
درمان با لیزر: فوتوکوآگولاسیون با لیزر که با تخریب و عایق‌بندی عروق خونی جدید و جلوگیری از نشت خون و مایع باعث بهبود بیماران مبتلا به نوع تَر می‌شود. در این روش جای لیزر مانند زخمی بر روی شبکیه باقی می‌ماند و باعث به وجود آمدن نقاط کور در دید بیمار می‌شود.
فیلتراسیون خونی: در این روش که حدود دو دهه پیش توسط ژاپنی‌ها ابداع شد جریان متفاوت خون در غشاء سبب کاهش مقدار بعضی از پروتئین‌ها و اسیدهای چرب که مقدارشان زیاد و ممکن است مضر باشند می‌شود. این تکنیک در بیماری‌های مختلفی به کار گرفته شده‌است ولی نوع جدیدی از آن بنام رئوفرزیس برای درمان نوع خشک AMD تست شده‌است.
تلسکوپ قابل جاگذاری: این وسیله تلسکوپی کوچک است که تصویر را بزرگ کرده و بر روی شبکیه می‌اندازد. بزرگ شدن تصویر سبب می‌شود که نسبت قسمت تخریب شده ماکولا به اندازه تصویر کم شود و در نتیجه لکه‌هایی که در دید مرکزی دیده می‌شوند کوچک‌تر شوند. تلسکوپ مینیاتوری قابل جاگذاری در اواخر دهه ۹۰ اختراع شد.
وسایلی که برای کاهش بینایی استفاده می‌شوند: هر چند اخیراً پیشرفت‌های زیادی در درمان AMD صورت گرفته است ولی دید از دست رفته قابل بازگشت نیست. برای بیمارانی که دیدشان را از دست داده‌اند وسایلی وجود دارد که با استفاده از لنزهای بزرگ‌کننده و نور زیاد به بهبود بینایی کمک می‌کنند. بعضی از این وسایل تصویر را به قسمت‌های محیطی تر شبکیه و خارج از محدوده ماکولا منتقل می‌کنند.
وی در پایان گفت: به بیماران در خطر ابتلا به AMD پیشرفته توصیه کنند آنتی‌اکسیدان و روی به مقادیر زیر مصرف کنند. مقادیر توصیه شده به شرح زیرند:۵۰۰ میلی گرم ویتامین C ۴۰۰، واحد ویتامین E ، 15میلی گرم بتا-کاروتن و ۸۰ میلی گرم اکسید روی وکسانی که سیگار می‌کشند نباید از قرص‌های بتا-کاروتن (ویتامین آ)استفاده کنند، زیرا ریسک ابتلا به سرطان ریه در این افراد و کسانی که تازه سیگار را ترک کرده‌اند با مصرف بتاکاروتن افزایش می‌یابد. کنترل فشار خون ،ترک سیگار و کاهش وزن در افراد چاق نیز از عوامل پیشگیری‌کننده این بیماری هستند.∎