به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، سعد الحریری دیروز (سیزدهم آبان ماه) در جریان دومین سفر خود به ریاض طی هفته گذشته، استعفای خود را اعلام کرد. حریری در بیانیه کناره گیری از نخست وزیری اعلام کرد شرایط کشورش شبیه به اوضاع سال 2005 و زمان ترور پدرش «رفیق الحریری» است و بیم آن می رود که به سرنوشت وی گرفتار آید.
سعد الحریری همچنین عنوان کرد که نمی خواهد تحولات لبنان بنیانی برای تهدید منطقه باشد. وی به صورت مستقیم و صریح جمهوری اسلامی ایران را دلیل نابسامانی اوضاع لبنان و چالش های منطقه دانست و مدعی شد سیاست های تنش زای تهران در منطقه در نهایت گریبانگیر ایران خواهد شد.
اقدام یکباره و بدون هماهنگی الحریری در کناره گیری از نخست وزیری آن هم در خاک کشوری دیگر در شبانه روز گذشته واکنش و انتقادهای گوناگونی را به دنبال داشته است. الحریری یک سال پیش در چنین روزهایی بر اساس توافقی سیاسی بین گروه های لبنانی در جهت پایان دادن به دو سال و نیم بحران سیاسی به نخست وزیری رسید و به نظر می رسد استعفای وی باز هم این کشور را به سمت بحرانی تازه پیش خواهد برد.
در سوی مقابل و در برابر انتقادها از استعفای الحریری، مقامات سعودی حمایت خود را از نخست وزیر مستعفی لبنان آشکار ساخته و از دید ناظران خود را به عنوان بازیگر برتر تحولات این کشور معرفی کرده اند. در تکمیل رایزنی های فشرده حریری با سعودی ها و اعلام استعفا از ریاض، «ثامر السبهان» وزیر سعودی در امور کشورهای عربی خلیج فارس بار دیگر با تکرار اتهامات پیشین ریاض علیه جمهوری اسلامی ایران و حزب الله لبنان، تصمیم الحریری برای استعفا را مورد حمایت عربستان دانست.

در زمینه دلایل و انگیزه های الحریری برای استعفا باید به چند نکته اشاره کرد؛
1- فرایند و نحوه استعفا همچنان که اشاره شد با هدف قدرت نمایی سعودی ها و نمایش تاثیرگذاری در تحولات کشورهای منطقه طراحی شد و به اجرا در آمد. برای برخی این پرسش مطرح است که انگیزه رهبران ریاض از تنش آفرینی مکرر در منطقه چیست؟ نگاهی به تحولات میدانی منطقه این ایده را تقویت می کند که سعودی ها قصد ندارند در موقعیت ضعف وارد فرایند تنش زایی و تعامل با اصلی ترین رقیب منطقه ای خود یعنی جمهوری اسلامی ایران شوند.
در روزهای گذشته نیروهای دولتی عراق و سوریه با غلبه بر تروریست های تکفیری گام های موثری برای پاکسازی قلمرو دو کشور برداشتند؛ تحولاتی که به معنای تقویت متحدان منطقه ای جمهوری اسلامی ایران و محور مقاومت و نیز شکست برنامه ریزی و سرمایه گذاری هایی است که سال ها برای ضربه زدن به این محور صورت گرفت.
در جریان درگیری های یمن نیز سعودی ها به رغم حملات مکرر و بسیج امکانات نظامی و دیپلماتیک خود و متحدانشان، گرفتار بحرانی خودساخته شده اند و ادامه درگیری های یمن، روز به روز ناکامی رهبران ریاض را در حصول اهداف جنگ افروزی در خاک همسایه جنوبی آشکارتر می سازد. دیروز رسانه ها از موفقیت نیروهای یمنی در هدف قرار دادن فرودگاه بین المللی «ملک خالد» ریاض با موشک بالستیک خبر دادند.
حمله دیروز بار دیگر این پرسش را مطرح ساخت که حملات گسترده ائتلاف سعودی طی بیش از دو سال و نیم گذشته در جهت نابودی توان رزمی انصارالله یمن و مخالفان رییس جمهوری متواری تحت حمایت ریاض، چه بار آورده است؟

2- سعودی ها در شرایط کنونی منطقه برای تحت فشار قرار دادن حزب الله و به تبع آن کاهش اقتدار منطقه ای جمهوری اسلامی ایران به دنبال بهره جویی از معدود فرصت های موجودند. از دید رهبران ریاض فشار سیاسی و تبلیغاتی آمریکا و رژیم صهیونیستی برای تحریم و تحدید عرصه عمل حزب الله موقعیتی است که همراهی عربستان می تواند آن را به نتایج مطلوب ریاض نزدیک سازد.
«دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریکا در ماه های اخیر بارها بر لزوم افزایش فشار و تحریم علیه حزب الله لبنان تاکید کرده و علاوه بر دولت، در کنگره آمریکا نیز طرح های گوناگونی برای مقابله با این گروه مقاومت مردمی در حال تکمیل است.
از دید تحلیلگران منطقه ای، مهمترین دلایل چاره اندیشی واشنگتن و متحدان منطقه ای آمریکا را می توان در پیروزی های حزب الله در عرصه میدانیِ مقابله با گروه های تروریستی و تقویت توان رزمی و جایگاه سیاسی این گروه جست وجو کرد.

3- کشیده شدن دامنه درگیری با گروه های تروریستی به مرزهای لبنان و به طور ویژه نبردهای منطقه «عرسال» بین ارتش و حزب الله لبنان از یک سو و جبهه «فتح الشام» (النصره سابق) و «داعش» تحولی بود که از نگاه رقبا و دشمنان حزب الله می توانست علاوه بر تقسیم و تحلیل بردن توان نظامی این گروه، واکنش های منفی را در جامعه لبنان برانگیزد.
این در حالی است که پیروزی های حزب الله و جلوگیری از بروز تجربیات شرورانه و هولناک داعش در لبنان تاثیری معکوس بر جای گذاشت؛ وضعیتی که نگرانی های بسیاری را نزد جریان موسوم به «چهارده مارس» نزدیک به سعودی و غرب از افزایش اقبال مردمی به جریان «هشت مارس» یعنی حزب الله و متحدانش ایجاد کرد و چشم انداز شکست در انتخابات اردیبهشت ماه سال آتی را پیش روی آنان آشکار کرد.
با توجه به آنچه گفته شد و از نگاه بسیاری از صاحبنظران مسائل منطقه ای، سعودی ها برای جلوگیری از یک شکست منطقه ای دیگر در برابر ایران، الحریری را وادار به اقدامی شبیه به زدن زیر میز توافق های سیاسی سال گذشته کردند تا با فشار سیاسی و تبلیغاتی علیه جریان هشت مارس و تکمیل اقدامات آمریکایی ها علیه حزب الله، موقعیت مطلوب خود را در لبنانِ بحران خیز پایه ریزی کنند.

پژوهشم**9279**1601**خبرنگار: سید محمد موسی کاظمی **انتشار: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.