این گیاه به صورت درختی بزرگ و زیبا در طبیعت وجود دارد. ارتفاع آن در نواحی مساعد به ۳۰ متر هم می رسد. برگ های این درخت لوزی شکل و نوک تیز هستند. پوست تنه آن سفید رنگ و صاف است و در ضمن در ۲۰ سالگی به شکل نوارهای نازک، شبیه ورق های کاغذ از آن جدا می‌شود. قسمت مورد استفاده این درخت برگ، پوست تنه و نیز قطران حاصل از آن است. از پوست این درخت در برخی از کشورها مانند روسیه نوعی قطران گیاهی تهیه می شود. این قطران اگر تحت اثر تقطیر جزء به جزء قرار بگیرد، اسانسی به نام اسانس «بولو» یا «روغن روسی» می دهد که رنگ زرد و چسبندگی ملایم دارد. بوی آن مطبوع و مرکب از نوعی الکل به نام «بتولول» است. از این اسانس در صنعت تهیه پوست استفاده می‌شود. درخت توس یا غان با نام علمی Betula pendula درختی است زیبا و برگ ریز از خانواده بتولاسی که بومی نیمکره شمالی، اروپا و آمریکای شمالی و تا ارمنستان و قفقاز و ایران نیز پیش رفته است.این درخت در جنگل های چالوس به صورت خودرو می روید.
قسمت های مختلف درخت غان اثرات درمانی مدر، تصفیه کننده خون و معالجه کننده سودا و رماتیسم است. همچنین برگ این درخت کرم کش، تب بر و التیام دهنده زخم ها است. به عنوان مدر بیشتر از برگ و جوانه های آن استفاده می شود زیرا از مدرهای بی خطر است و هیچ گونه اثر تحریک کنندگی ندارد. از جوشانده ۲۵۰ گرم جوانه درخت غان که بر اثر جوشیدن به نصف حجم اولیه کاهش پیدا می کند برای درمان خیز اندام ها، آب آوردن ماهیچه دل یا کلیه، قولنج های نفریتی، آلبومینوری، تنگی نفس، نقرس، رماتیسم ماهیچه ای و سلولیت استفاده می شود.
فرآورده های درخت غان برای درمان سردرد، سرگیجه و درد های عصبی به کار می رود. برگ درخت غان در کاهش کلسترول خون، درمان تصلب شرایین و پایین آوردن فشار خون اثرات مفیدی دارد.میوه توس به صورت شاتوت دراز است که نر آن در پائیز و ماده آن در بهار ظاهر می ‌شود.
پزشکان قدیم برای شیره درخت غان ارزش زیادی قائل بودند. به طوری که مردم دوران کهن آن را داروی هر دردی می دانستند. چه فقیر و چه ثروتمند همه از فرآورده های درخت غان استفاده می‌کردند و نیز آن را برای درمان بیماری های پوستی مانند سوداء، بروز لکه های قرمز در پوست و غیره به کار می بردند. شیره درخت غان داروی مؤثری برای رفع عوارض رماتیسمی، نقرسی، ناراحتی های ناشی از التهاب مثانه و غیره است.
پوست ساقه درخت غان اثر تصفیه کنند خون و درمان سوداء دارد. همچنین عمل هضم را تقویت می‌کند و اثر ضد تب دارد. تمامی اندام های درخت غان معرق هستند و از آن ها برای درمان گریپ می‌توان استفاده کرد. برای این کار ترکیب برگ درخت غان، گل بنفشه و گل زیرفون به صورت دم کرده و گرم هر شب موقع خواب استفاده شود.
برای درمان های خارجی، جوشانده برگ درخت غان به صورت شستشو و کمپرس برای ضد عفونی کردن و التیام زخم ها به کار می رود. همچنین از آن برای درمان بیماری های پوستی و رفع پوسته های شیری رنگ که در پوست بدن اطفال به علت ابتلای به اگزما ظاهر می شود، می‌توان استفاده کرد. اگر برگ های خشک این درخت را به حالت گرم در داخل رختخواب جای دهند باعث ایجاد عرق فراوان در بیماران می شود به طوری که با این عمل نه فقط دردهای رماتیسمی را در آن‌ها تسکین می دهد بلکه در معالجه این بیماری هم مؤثر واقع می شود و خیز اندام ها را هم کاهش می دهد. شیره درخت غان لکه های پوستی بدن را از بین می برد و آن را شفاف می کند. جوشانده پوست این درخت در رفع عرق پا یا به صورت قرار دادن پاها در داخل ظرف محتوی این جوشانده و به طور کلی در رفع بیماری های پوستی مختلف اثر مفیدی دارد.
اشخاصی که دارای پوست چرب هستند می‌توانند یک مشت برگ درخت غان را در نیم لیتر آب جوش قرار دهند و حدود نیم ساعت به حال خود بگذارند تا سرد شود سپس لوسیون به دست آمده را بعد از صاف کردن برای شستشوی صورت مورد استفاده قرار دهند.
برگ ‌های درخت غان حاوی ترکیبات ضد التهابی و مُسکنی مانند آسپرین هستند و از همین‌رو می ‌تواند سبب تسکین دردهای روماتیسم شود.استفاده از جوشانده‌ گل ‌های غان سبب برطرف شدن شوره‌ سر می‌ شود.شیره‌ گیاه غان سرشار از آنتی ‌اکسیدان‌ ها است و سبب دفع توکسین‌ ها می‌ شود. جوشانده برگ این درخت در شستشوی زخم ها به کار رفته و اگزما را برطرف می ‌کند. ماده موجود در برگ این درخت خاصیت ادرارآور، ضد مسمومیت و ضدعفونی کنندگی دارد و غنچه آن در نقش یک آنتی بیوتیک عمل می‌ کند. چای برگ گیاه توس در درمان نوعی سرطان پوست که ملانوما نام دارد مؤثر است.این گیاه کلسترول خون را از بین ‌برده و بدن را ضدعفونی می‌ کند. جوشانده برگ این گیاه در برابر بیماری ‌های کبدی، اسهال، یبوست و انگل‌ های روده ‌ای مؤثر است. حمام کردن با آب حاوی برگ درخت توس ریشه ‌های مو را قوی و از شوره سر جلوگیری می ‌کند.مصرف منظم روغن این گیاه با دوزهای پایین، چین و چروک، افتادگی پوست و عضلات را به شکل قابل توجهی کاهش می‌ دهد و به علت خاصیت منقبض کنندگی در تقویت لثه، مو و عضلات مؤثر است.
در کتب علمی برای درخت غان اسامی مختلفی ذکر شده است از آن جمله قان، سندر، غوش، غوشه و توس را می توان نام برد.
برای پرورش درخت توس دمایی بین منهای ۸ درجه تا ۱۶ درجه مناسب است. خاک لومی، شنی یا ماسه ای مرطوب و خوب زهکشی شده را ترجیح می دهد. این درخت در سایه رشد نمی کند و در آفتاب کامل بهترین رشد را دارد. از آن جا که این درخت دارای ریشه هایی کم عمق است به آبیاری مداوم نیاز دارد. این درخت می تواند بادهای قوی را تحمل کند.

*عکس ها از: Prof. Dr. Otto Wilhelm Thomé Flora von Deutschland

code