گزارشی از روند برگزاری «جشنواره فیلم ونیز»
در جستوجوی فاتح <شیر طلایی>
صاحبخبر - وصال روحانی ایران هیچ نمایندهای در بخش مسابقه جشنواره فیلم ونیز ندارد اما با فیلم اخیر پرویز شهبازی به نام «مالاریا» از حاضران قسمت افقهای جشنواره است. هفتاد و سومین دوره جشنواره فیلم ونیز ایتالیا که کارش را از چهارشنبه گذشته شروع کرد، روز یکشنبه را نیز با پخش شماری از 20 فیلم بخش مسابقه و آثار پرتعداد از سایر قسمتهای خود سپری کرد و یک بار دیگر در صدر اخبار هنری جهان قرار گرفت. دومین جشنواره بزرگ سینمای جهان (پس از کن فرانسه) که هر ساله در این موقع در شهر محصور در آب و تاریخی ونیز برگزار میشود و آن را «موسترا» هم مینامند، در دوره 2016 خود فقط پذیرای دو فیلم با هنرمندان و نشانههای ایران است. در حالی که خبری از یک فیلم ایرانی در مهمترین بخش جشنواره یعنی قسمت مسابقه نیست و در بخش مورد توجه خارج از مسابقه نیز کشورمان را غایب میبینیم. «مالاریا» کاری از پرویز شهبازی در قسمت موسوم به «افقها» در جشنواره امسال ونیز حضور دارد. این بخشی است که کشورهای متعددی آثار تازه خود را در آن شرکت دادهاند و از آن قبیلاند سایر کشورهای آسیایی همچون ژاپن و هنگکنگ که به ترتیب «گوکوروکو»ساخته کی ایشی کاوا و «Ku Qian» به کارگردانی وانگ بینگ را روانه بخش افقهای ونیز کردهاند. «پسران روی درخت ها» ساخته نیکولاس ورسوی استرالیایی، «شب تاریک” از تیم ساتون امریکایی و «خانه» از فین تروک بلژیکی سایر فیلمهای بارز بخش «افقها» به شمار میآیند ولی یک رسم قدیمی میگوید پیشبینی فیلم برتر این بخش بسیار دشوار است و اسلوب خاص و ثابتی در نوع نگاه و امتیازدهی در این قسمت وجود ندارد. نشانهها و نامهای ایرانی در بخش خارج از مسابقه هم رؤیت میشود اما نه در فیلمی از ایران بلکه در کاری به نام «ماه» (Monte) ساخته جدید امیر نادری که 40 سالی است که در خارج از کشور زندگی میکند و «ماه» را هم با بودجهای از استودیوهای ایتالیایی، فرانسوی و امریکایی ساخته است. نادری که در دهه 1350 حضوری فعال و موفق در سینمای ایران داشت در سالهای بعدی ارتباط فکریاش را با ایران از دست نداده اما فیلم جدیدش مثل سایر کارهای 35 سال اخیر او نشانه مستقیمی از کشورمان ندارد و با دلمشغولیهای دیگری ساخته شده است. امیدهای کشور میزبان «ونیز 2016» که قدیمیترین جشنواره در بین سه جشنواره نخست سینمای جهان (کن، ونیز و برلین) به حساب میآید، پس از پخش فیلم افتتاحیه خود به نام «سرزمین لالا» در چهارشنبه شب گذشته که ساخته دیمی ین چازهله امریکایی است، چهار روز بعدی را با پخش 10 فیلم دیگر بخش مسابقه خود سپری کرد. امسال در میان 20 فیلم این بخش کشور میزبان 3 نماینده عمده دارد. این 3 فیلم هیچ یک کار نامداران سه دهه اخیر ایتالیا مانند چوزپه تورناتوره، پائولو سورن تینو و روبرتو بنینی نیستند ولی ایتالیا امیدوار است با یکی از آنها به سوی جایزه نخست این جشنواره که شیر طلایی نامیده میشود خیز موفقی بردارد. این سه فیلم عبارتند از: «پیوما» ساخته رووان جانسون که هنرمندی امریکایی است اما فیلمش با بودجه ایتالیاییها ساخته شده و بهنام همین کشور نیز به موسترای امسال آمده است. «Questo Giorni» با کارگردانی جوزپه پیکیونی و «اسپیرا میرابیلیس” کار مشترک و تازه ماسیمو دانولفی و مارتینا پارنتی. در انتظار آرای «سممندز» و یارانش هنوز مشخص نیست واکنش و نظر هیأت ژوری هفتاد و سومین جشنواره ونیز در قبال این سه فیلم چیست و اصولاً دو فیلم از این سه فیلم هنوز پخش نشدهاند و برای این مهم باید تا شنبه شب هفته بعد (20 شهریور) صبر کرد. این تاریخی است که جوایز جشنواره امسال در تالار مرکزی مشهور جشنواره به نام لیدو به برگزیدگان اهدا میشود و در این راه به نظرات هیأت ژوریای رجوع میشود که ریاست آن با سممندز، فیلمساز و هنرمند مشهور تئاتر بریتانیا است. آنچه تا این لحظه قطعی میکند، جلوهگری کارهای تازه ویموندرز آلمانی، استفان بریزه فرانسوی و امیر کوشتاریکا صربستانی از منظر کارشناسان و تماشاگران جشنواره است. وندرز یک فیلم فلسفی با حال و هوای کارهای مکاشفهای سالهای اخیر ترنس مالیک را در بخش مسابقه جشنواره شرکت داده که نام آن «روزهای زیبای آران خوئز» است و بیشتر اتفاقات آن در فرانسه روی میدهد و دوربین جستوجوگر وندرز زیباترین مناظر را از اطراف پاریس به شکلی مستندوار شکار کرده است و در میان همهمه کاراکترهای کم شمار خود از فلسفه زندگی سخن میگوید. فیلم استفان بریزه هم که نام آن «زندگی یک زن» است با حال و هوای ملودرام گونه خود بینندگان را جذب کرده و امیر کوشتاریکا پس از 20 سال فیلمسازی مداوم «در راه شیری» را به «ونیز 73» آورده که یک فیلم مکاشفهای دیگر و دربردارنده جهانبینی ویژه او در ماههای پایانی 2016 و در اوج ناامنیهای اروپا است. امتیازات ویژه این سه فیلم و همچنین «سرزمین لالا» که فیلم افتتاحیه جشنواره بود تا این لحظه به جدیدترین دوره موسترا اعتباری را بخشیده که معمولاً سزاوار آن بوده است.∎