در پی نگرانی چند روز اخیر سازمانهای مردم نهاد و دوستداران محیط زیست از روند فعالیتهای استخراج سنگ از تعدادی معدن در مجاورت منطقه کمرمقبولا که به گفته آنان منجر به تخریب شماری از سنگ نوشته های تاریخی با قدمت 3500 سال شد، این منطقه در رسانه ها خبرساز گردید.
این در حالی است که این منطقه به رغم وجود هزاران سنگ نگاره هنوز در فهرست آثار ملی به ثبت نرسیده است.
آثار و سنگ نگاره های این منطقه که با معادن طلا و گرانیت همسایگی دارد سالهای گذشته خسارتهایی دید اما روند آسیب رسانی به آن با تلاش و پیگیری دوستداران میراث فرهنگی متوقف شد.
کمرمقبولا در سه کیلومتری شمال طرقبه، یک ‌کیلومتری دره داغستان و در مجاورت منطقه تاریخی شترسنگ واقع است که این یکی در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
کمرمقبولا با وسعت حدود پنج کیلومتر مملو از تخته‌ سنگ‌های آتش‌ فشانی بکر، آثار سنگی، سنگ‌ نوشته ‌ها و نگاره ‌های باستانی ارزشمند است که هویت دیرین این بخش از ایران را بر دل سنگها حفظ کرده است.
این سنگ‌ نگاره ‌ها مضامین یکسانی را با طرحها و اندازه‌ های مختلف به نمایش گذاشته‌ اند.
نقشهایی شامل اشکال ابتدایی انسانهای آن دوران که امروز به آثاری ارزشمند و گرانبها بدل شده که پاسداری و حفاظت از آن وظیفه حتمی و قطعی است.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: حفاظت و حراست این منطقه ارزشمند تاریخی وظیفه همگان است.
محمد رکنی افزود: با توجه به وسعت کمرمقبولا و تعدد سنگ نگاره ها و سنگ نوشته های موجود در آن تشخیص و تعیین میزان خسارت احتمالی در پی فعالیتهای معدنی اخیر در این منطقه هنوز انجام نشده است.
وی روند فعالیتهای معدنی را در منطقه همانند گذشته ذکر و بیان کرد: آسیب احتمالی به سنگ نگاره های 3500 ساله در منطقه کمرمقبولای شهرستان طرقبه شاندیز نیازمند کار کارشناسی دقیق است که هم اکنون در حال بررسی و ارزیابی می باشد.
وی با بیان اینکه این منطقه هنوز در فهرست آثار ملی به ثبت نرسیده گفت: قدمت و ارزش تاریخی منطقه به حدی است که ثبت ملی این اثر قطعی است اما وسعت و پراکندگی سنگ نگاره ها همچنان نیازمند بررسی و شناسایی است.

* بررسی تخریب احتمالی سنگ نگاره ها ادامه دارد
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی گفت: تاکنون هیچ گونه تخریب مشخصی به سنگ نگاره ها مشاهده نشده است هر چند در برخی موارد افراد عادی اقدام به خراشها و نقوشی بر روی سنگ ها کرده اند که آن هم ناشی از ناآگاهی این افراد نسبت به ارزش آثار تاریخی آنها بوده است.
وی افزود: سازمانهای مردم نهاد در این زمینه یاریگران موثر در حفاظت از آثار و عرصه های طبیعی و تاریخی هستند و به حفظ محوطه های تاریخی و جلوگیری از تجاوز غارتگران کمک می کنند.
وی اظهار کرد: طبق قانون تمام فعالیت های معدنی، استخراج و فرآوری سنگ در مناطق و محوطه های تاریخی باید با استعلام و کسب نظر مساعد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری انجام شود.
رکنی گفت: حفظ بسترهای طبیعی و تاریخی در شهرستان طرقبه - شاندیز بسیار مهم است زیرا تغییر بسترهای طبیعی می تواند در ماندگاری و عمر آثار و پدیده های تاریخی و میراث کهن تاثیر منفی و جبران ناپذیر بر جای گذارد.
وی افزود: باید بسترهای تاریخی و طبیعی برای آیندگان نگه داشته شوند زیرا هویت و تاریخ کهن این مرز و بوم در همین آثار و بسترهای تاریخی نهفته است.

* سازمانهای مردم نهاد، بازوی صیانت از میراث فرهنگی
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی نیز در این زمینه با اشاره به اهمیت و سابقه تاریخی این منطقه و سنگ نگاره های موجود در آن گفت: انجمن های میراث فرهنگ، سمن ها و تشکل های مردمی باید بیش از پیش در حوزه حفاظت، صیانت و مراقبت از میراث تاریخی و به ویژه سنگ نگاره های منطقه فعال شوند.
حسین زارع صفت افزود: نه تنها هیچگونه تخریبی در سنگ نگاره ها و محیط آنها قابل پذیرش نیست بلکه هیچگونه تخریبی به محیط زیست منطقه به دلیل تحمیل شدن تغییرات زیست محیطی در منطقه مورد پذیرش نمی باشد.
وی با اشاره به جایگاه قانونی و اثرگذاری مفید سازمان های مردم نهاد، اظهار کرد: سازمان های مردم نهاد می توانند طبق قانون در صورت مشاهده هر گونه تخریب زیست محیطی و میراث فرهنگی اقدام به شکایت علیه افراد حقیقی و حقوقی نمایند.
وی گفت: با کمک و همکاری سازمان های مردم نهاد می توان کمبود و محدودیت نیروی انسانی در یگان های حفاظت این استان را جبران کرد و بیش از گذشته نسبت به حفاظت از میراث فرهنگی اقدام نمود.

* فعالیت معدنی در طرقبه آسیبی به سنگ نگاره های باستانی نمی زند
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: فعالیت معدنی در دره داغستان طرقبه آسیبی به سنگ نگاره های باستانی این محل نمی زند.
راضیه علیرضایی افزود: سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی با دستگاههای اجرایی مرتبط با این طرح در تعامل است و هیچ تعارضی وجود ندارد و آثار تاریخی این منطقه نیز به صورت کامل حفظ می شود.
وی اظهار کرد: مجوزهای معدن گرانیت موجود در این منطقه قبل از به راه افتادن مباحث گردشگری در این منطقه صادر شده و تمام استعلام های لازم نیز از دستگاههای مرتبط گرفته شده است.
وی گفت: مطالعات معدن طلا در این منطقه نیز توسط دولت انجام شده و با مزایده رسمی واگذار شده و سازمان صنعت، معدن و تجارت نیز اعلام آمادگی کرده است این طرح را به صورت ژئو توریسم اجرا کند.
علیرضایی افزود: ژئوتوریسم کار مشترک بین حوزه معدن و توریسم است که در آن فعالیت معدنی و روشهای استخراج و کانه های داخل سیستم به عنوان بخشی از مزیتهای گردشگری در نظر گرفته شده و مورد بازدید قرار می گیرد.
وی ادامه داد: در ژئوتوریسم فعالیت معدن به گونه ای برنامه ریزی می شود که علاوه بر اینکه هیچ آسیبی به آثار تاریخی وارد نمی شود، فعالیت معدن نیز مورد بازدید گردشگران قرار می گیرد و به جاذبه توریستی تبدیل می شود.
وی اظهار کرد: معدن طلای این منطقه یک نعمت خدادادی است و استخراج آن برای ما ایجاد شغل می کند.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: از سال گذشته تاکنون 900 کیلو گرم طلا از استان خراسان رضوی صادر شده و بهره برداری از این معدن برای تعداد قابل توجهی شغل ایجاد کرده است.
وی با بیان اینکه هم اکنون از صادرات این معدن طلا ارز قابل توجهی متوجه درآمدهای کشور می شود افزود: جهت گیری رسانه ها در سال اقتصاد مقاومتی باید کمک به فرایندهای اشتغالزا باشد.
وی اظهار کرد: این سازمان در استخراج معدن مزبور با منابع طبیعی و محیط زیست همراهی کرده و نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را هم در نظر گرفته است.
استان خراسان رضوی دارای 1530 اثر تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی است و پیش بینی می شود بیش از 10 هزار اثر، محوطه و بنای تاریخی دیگر در این استان نیز ظرفیت و ارزش تاریخی و فرهنگی ثبت در فهرست آثار ملی را داشته باشند.
وجود مناطق و عرصه های طبیعی و تاریخی همچون 'کمرمقبولا' شاهدی بر این مدعاست و توجه و روی خوش متولیان عرصه میراث فرهنگی در ثبت ملی این منطقه و دقت بیشتر در حفاظت و صیانت از آن را می طلبد.
7496 / 1922 / 6053