گروه معارف - رجانیوز:  هیچ غروبی به غمرنگی غروب وجود مردان خدا نیست؛ آن گاه که سر آسوده بر روی خاک می گذارند و شام تیره‌ای برای آدمیان، می‌سازند.

 

هنوز زمین، جان نگرفته باید بی‌تابی کند و غروب خون رنگ خورشید را به نظاره پردازد. ای حجت نهم! افسوس که روزگار، تنها بیست و پنج سال با تو سر سازگاری داشت و بیست و پنج بهار از عمر تو را برتابید. تقدیر آن بود که حتی در خانه ات نیز غریب باشی و با هم دستی «ام الفضل» ـ همسرت ـ زهر بنوشی و مسموم شوی.

 

ولی نه آن غربت دردناکی که برایت درست کرده‌اند و نه آن زهری که به تو داده اند، هیچ کدام نتوانست، امتداد خط سبز تو را که بر صحیفه هستی کشیده ای، پاک کنند. گرچه زمین، حوصله بزرگی تو را نداشت و ظرف روزگار، گنجایش حضور دریا گونه ات را؛ سربردار و ببین عاشقان پاک باخته ات را که دل هاشان، تنها با رسیدن به دریا، آرام می گیرد. کدام جان است که تو را بشناسد و اینک در هوای کاظمین تو نسوزد؟!

 

 

 

 

سخنان رهبر معظم انقلاب 

 

 

 

این بزرگوار نمودار و نشانه‌ی مقاومت است. انسان بزرگی است که تمام دوران کوتاه زندگیش که در سن ۲۵ سالگی به شهادت رسیده است، با قدرت مُزَور و ریاکار خلیفه‌ی عباسی، مأمون مقابله و معارضه کرد و هرگز قدمی عقب‌نشینی نکرد و تمام شرایط دشوار را تحمل کرد و با همه‌ شیوه‌های مبارزه‌ی ممکن، مبارزه کرد

 

امام جواد مانند دیگر ائمه‌ی معصومین برای ما اسوه و مقتدا و نمونه است. زندگی کوتاه این بنده‌ی شایسته‌ی خدا، به جهاد با کفر و طغیان گذشت. در نوجوانی به رهبری امت اسلام منصوب شد و در سالهایی کوتاه، جهادی فشرده، با دشمن خدا کرد به طوری که در سن ۲۵ سالگی یعنی هنوز در جوانی، وجودش برای دشمنان خدا غیر قابل تحمل شد و او را با زهر شهید کردند. همان‌طوری که ائمه‌ی دیگر ما علیهم‌السلام با جهاد خودشان هر کدام برگی بر تاریخ پر افتخار اسلام افزودند، این امام بزرگوار هم گوشه‌ی مهمی از جهاد همه جانبه‌ی اسلام را در عمل خود پیاده کرد و درس بزرگی را به ما آموخت. آن درس بزرگ این است که در هنگامی که در مقابل قدرتهای منافق و ریاکار قرار می‌گیریم، باید همت کنیم که هوشیاری مردم را برای مقابله‌ی با این قدرتها برانگیزیم. اگر دشمن، صریح و آشکار دشمنی بکند و اگر ادعا و ریاکاری نداشته باشد، کار او آسان‌تر است. اما وقتی دشمنی مانند مأمون عباسی چهره‌ای از قداست و طرفداری از اسلام برای خود می‌آراید، شناختن او برای مردم مشکل است. در دوران ما و در همه‌ی دورانهای تاریخ، قدرتمندان همیشه سعی کرده‌اند وقتی از مقابله‌ی رویاروی با مردم عاجز شدند دست به حیله‌ی ریاکاری و نفاق بزنند.

 

امام جواد می‌خواست به مردم بگوید که من طرفدار اسلام و طرفدار خاندان پیغمبرم. امام علی‌بن‌موسی‌الرضا صلواةالله‌علیه و امام جواد صلواةالله‌علیه همت بر این گماشتند که این ماسک تزویر و ریا را از چهره‌ی مأمون کنار بزنند و موفق شدند.( بیانات در تاریخ ۱۳۵۹/۰۷/۱۸)

 

 

تحلیلی بر حیات اجتماعی شیعه در عصر امام نهم

اللَّهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ وَ زِدْ وَ بَارِكْ عَلَى السَّيِّدِ الْعَادِلِ الْعَالِمِ الْعَامِلِ الْفَاضِلِ الْكَامِلِ الْبَاذِلِ الْأَجْوَدِ الْجَوَادِ الْعَارِفِ بِأَسْرَارِ الْمَبْدَإِ وَ الْمَعَادِ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ مَنَاصِ الْمُحِبِّينَ يَوْمَ يُنَادِ الْمُنَادِ الْمَذْكُورِ فِي الْهِدَايَةِ وَ الْإِرْشَادِ الْمَدْفُونِ بِأَرْضِ بَغْدَادَ السَّيِّدِ الْعَرَبِيِّ وَ الْإِمَامِ الْأَحْمَدِيِّ وَ النُّورِ الْمُحَمَّدِيِّ الْمُلَقَّبِ بِالتَّقِيِّ الْإِمَامِ بِالْحَقِّ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ صَلَوَاتُ اللَّهُ وَ سَلَامُهُ عَلَيْهِ الصَّلَاةُ وَ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا أَبَا جَعْفَرٍ يَا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ أَيُّهَا التَّقِيُّ الْجَوَادُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ يَا ابْنَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ يَا حُجَّةَ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ يَا سَيِّدَنَا وَ مَوْلَانَا إِنَّا تَوَجَّهْنَا وَ اسْتَشْفَعْنَا وَ تَوَسَّلْنَا بِكَ إِلَى اللَّهِ وَ قَدَّمْنَاكَ بَيْنَ يَدَيْ حَاجَاتِنَا فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ يَا وَجِيهاً عِنْدَ اللَّهِ اشْفَعْ لَنَا عِنْدَ اللَّهِ. (قُلْ: اللَّهُمَّ لَا تُحْوِجْنِي إِلَى لِئَامِ خَلْقِكَ وَ لَا تَبْتَلِنِي بِالظَّالِمِينَ وَ أَدِّ دَيْنَ كُلِّ مَدِينٍ).

 

***

 

.:اشکال در بارگذاری پخش کننده:.

آیت الله جوادی آملی- توصیه امام جواد(ع) به حیا.mp3 | دانلود فایل

 

" به من خبر رسيده است كه ملازمان تو ، هنگامي كه سوار مي شوي از روي بخل تو را از در كوچك بيرون مي برند تا از تو خيري به كسي نرسد تو را به حق خودم بر تو، سوگند مي دهم كه از درب بزرگ بيرون آيي و به همراه خود زر و سيم داشته باش تا به نيازمندان و محتاجان عطا كني. "

«یحیی‌‌بن اکثم» قاضی‌القضات بصره، خود را فاتح میدانی می‌دید که در سوی دیگر آن نوجوانی نشسته است که هنوز محاسن به صورت ندارد. اما پاسخ‌های مستند و روشن‌گر امام جواد(ع) عیش فاتحانه یحیی را تلخ کرد.

 

شیخ طبرسی در کتاب الاحتجاج خود از امام جواد(ع)مناظرات متعددی نقل کرده که به عنوان نمونه به یکی از آن‏ها که مختصر و مربوط به مسائل اعتقادی است اشاره می‏شود. با تذکر این نکته که امام با حفظ تقیه، این مناظره را انجام داده است. 

 

این مناظره میان امام جواد‌(ع) و «یحی‌بن اکثم» از علمای درباری بنی‌العباس صورت گرفته است. از همین رو شایسته است پیش از نقل این مناظره، نگاهی گذرا به زندگی این عالم درباری داشته باشیم.

 

مختصری درباره یحیی‌بن اکثم 

 

یحیی یکی از دانشمندان نامی زمان مأمون خلیفه عباسی بود که شهرت علمی او در رشته‏های گوناگون علوم آن زمان، زبانزد خاص و عام بود، او در علم فقه تبحر فوق العاده‏ای داشت و با آنکه مأمون خود از نظر علمی وزنه بزرگی بود ولی چنان شیفته‏ مقام علمی یحیی بود که اداره امور مملکت را به عهده او گذاشت و با حفظ سمت، مقام‏ قضاء را نیز به وی واگذار نمود. یحیی علاوه بر اینها دیوان محاسبات و رسیدگی به فقراء را نیز عهده‏دار بود.

 

خلاصه آنکه تمام کارهای کشور زیر نظر او بود و چنان در دربار مأمون تقرب‏ یافته بود که گویی نزدیک‌تر از او به مأمون کسی نبود. اما متاسفانه یحیی با آن مقام بزرگ علمی، از شخصیت معنوی برخوردار نبود. او علم را برای رسیدن به مقام و شهرت و به منظور فخرفروشی و برتری‏جویی فراگرفته‏ بود. هر دانشمندی به دیدار او می‏رفت، از علوم گوناگون از وی سؤال می‏کرد تا طرف‏ به عجز خود در مقابل وی اقرار کند. 

 

یحیی 21 ساله بود که به مقام قضاوت رسید. بزرگان‏ «بصره‏» او را مورد استهزاء قرار دادند و خواستند او را آزمایش کنند، به این منظور از وی پرسیدند: سن‏ قاضی چقدر باید باشد؟ گفت به اندازه سن ‏«عتاب‌بن اسید» که پیغمبر(ص) بعد از فتح مکه او را به‏ اداره امور مکه منصوب کرد. یحیی در روزهای اول قضاوت، شاهد نمی‏پذیرفت تا اینکه قضاوت مختل شد. 

 

یحیی، حق فقرا را پایمال می‏کرد تا اینکه فقرا جمع شدند و حق خودشان را مطالبه‏ کردند، در جواب گفت: آیا مأمون چیزی پیش من گذاشته که شما مطالبه می‏کنید؟ او به حرف‏ آنها گوش نداد و دستور بازداشت آنان را صادر کرد. 

 

دلایل طراحی چنین مناظره‌ای از سوی عباسیان 

 

بعد از آن که مأمون ام‌الفضل ـ دختر خود ـ را به تزویج حضرت جواد‌(ع) در آورد، در نظر داشت مجلس جشنی تشکیل دهد ولی انتشار این خبر میان بنی العباس انفجاری به وجود آورد. بنی عباس اجتماع کردند و با لحن اعتراض‏آمیزی به‏ مأمون گفتند این چه برنامه‏ای است؟! اکنون که علی‌بن موسی از دنیا رفته و خلافت به عباسیان رسیده، باز می‏خواهی‏ خلافت را به آل علی برگردانی؟! بدان که ما نخواهیم گذاشت، آیا عداوت‌های چند ساله ما بین ما را فراموش کرده‏ای؟! 

 

به همین دلیل، بنی‌العباس برای تحقیر شیعیان، مناظره‌ای را میان امام جواد‌(ع) و یحیی‌بن اکثم ترتیب داد تا به قول خودشان برتری علمی خود را بر شیعیان اثبات کنند ولی زهی خیال باطل! چرا که «وَمَکَرُواْ وَمَکَرَ اللّهُ وَاللّهُ خَیْرُ الْمَاکِرِینَ». 

 

گزارشی از مناظره امام جواد با یحیی‌ین اکثم 

 

یحیی بن اکثم با جماعت بسیاری نزد آن حضرت و مأمون آمد و گفت: ای پسر رسول خدا! نظر شما درباره روایتی که [در مدارک اهل سنت] نقل شده است که «خداوند جبرئیل را فرستاد تا از پیامبر(ص) بخواهد که از ابابکر سؤال کند: آیا او از خداوند راضی هست یا نه؟ با این که خداوند از او راضی می‏باشد» چیست؟ 

 

امام جواد(ع) فرمود: من منکر فضیلت ابابکر نیستم، ولی بر ناقل این سطور لازم است که طبق دستور پیامبر (ص) عمل کند. پیامبر اکرم (ص) در حجة‌الوداع فرمود: «بعد از من جاعلان حدیث فراوان می‏شوند، لذا باید احادیث را بر قرآن و احادیث عرضه کنید؛ هر حدیثی که موافق قرآن و سنت من باشد به آن عمل کنید و اگر مخالف آن دو بود، بدان عمل نشود.» 

 

این خبر موافق با قرآن نیست، زیرا خداوند می‏فرماید: «وَلَقَدْ خَلَقْنَا الاِْنْسانَ وَنَعْلَمُ ما تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسَهُ وَنَحْنُ اَقْرَبُ اِلَیهِ مِنْ حَبْلِ الْوَریدِ؛ ما انسان را آفریدیم و وسوسه‏‌های نفس او را می‏دانیم و ما از رگ قلبش به او نزدیک تریم» آن گاه چگونه می‏شود خداوند از رضایت و غضب ابابکر نسبت به خود بی خبر باشد، تا نیاز به سؤال داشته باشد؟ این عقلاً محال است. 

 

یحیی گفت: روایت شده که ابابکر و عمر در زمین مانند جبرئیل و میکائیل در آسمان هستند؟ 

 

امام فرمود: در این حدیث هم باید دقت کرد، چرا که آن دو فرشته از فرشتگان مقرب بوده، لحظه‏‌ای از طاعت خدا جدا نشدند و هرگز خدا را معصیت نکردند، و حال آن که آن دو مشرک بودند، بعد مسلمان شدند و اکثر عمر خود را در شرک به سر بردند. آن گاه چگونه می‏توانند همسان جبرئیل و میکائیل باشند؟ 

 

یحیی گفت: در روایات آمده که آن دو (ابابکر و عمر)، پیر مردان اهل بهشتند، در این زمینه چه می‏‌گویی؟ 

 

امام فرمود: این نیز محال است! چون بهشتی‏ها همه جوانند و در آن جا پیرمردی وجود ندارد. این روایت را بنی‌امیه در مقابله با آن روایتی که می‏گوید: «حسن و حسین آقای جوانان بهشتی‌اند» ساختند. 

 

یحیی گفت: نقل شده که عمربن خطاب چراغ اهل بهشت است. 

 

امام فرمود: این هم محال است، چرا که در بهشت فرشتگان مقرّب، پیامبران، آدم و محمد (ص) حضور دارند. چگونه بهشت با نور آن‏ها روشن نشده که نیاز به نور عمر باشد؟ 

 

یحیی گفت: نقل شده که پیامبر(ص) فرمود: اگر من مبعوث نمی‏شدم، «عمربن خطاب» به جای من مبعوث می‏‌شد. 

 

حضرت فرمود: قرآن راست‌گوتر از این حدیث است، آن جا که می‏فرماید: « وَاِذْ اَخَذْنا مِنَ النَّبیینَ میثاقَهُمْ وَمِنْکَ وَمِنْ نُوحٍ وَاِبْراهیمَ وَمُوسی وَعیسی ابْنِ مَرْیمَ وَاَخَذْنا مِنْهُمْ میثاقا غَلیظا»؛ و هنگامی که از پیامبران پیمان گرفتیم، و از تو و از نوح و ابراهیم و موسی و عیسی‌بن مریم، و ما از همه آنان پیمان محکمی گرفتیم. آن گاه چگونه پیمان خداوند عوض می‏شود؟ از این گذشته، پیامبران به اندازه پلک‌زدنی مشرک نشدند، چگونه کسی به رسالت مبعوث می‏شود در حالی که اکثر عمر خود را در شرک به سر برده است؟ 

 

یحیی گفت: در روایت آمده که پیغمبر (ص) فرمود: اگر عذاب نازل شود، جز عمَر کسی از آن رهایی نمی‏یابد. 

 

حضرت فرمود: این هم محال است، چرا که خداوند می‏فرماید: « وَمَا کَانَ اللّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَأَنتَ فِیهِمْ وَمَا کَانَ اللّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ یَسْتَغْفِرُونَ»؛ خداوند تا تو (پیامبر) در میان آن‏ها باشی، آن‏ها را عذاب نخواهد کرد و مادامی که به درگاه خدا توبه و استغفار کنند، [باز هم] آن‏ها را عذاب نخواهد کرد. 

 

می‏بینید که برای نزول عذاب دو مانع ذکر شده است و لا غیر: وجود مبارک پیامبر (ص) بین مردم و توبه و استغفار مردم. 

 

پیامدهای پیروزی امام جواد(ع) بر یحیی‌بن اکثم در مناظره 

 

انجام چنین مناظره‏ای و پیروزی امام جواد علیه‏السلام چند پیامد مثبت داشت. 

 

نخست این که؛ با توجه به اینکه امام جواد (ع) در خردسالی به امامت رسید، عباسیان فکر می‏کردند او از نظر علمی ناتوان است و از این رو با ترتیب چنین مناظراتی سعی می‏کردند شخصیت او را تحقیر کنند. پیروزی امام در مناظره با پاسخ‏های قاطع و روشنگر، هر گونه شک و تردید را درباره پیشوایی او و نیز اصل امامت از بین برد. 

 

دوم این که؛ این مناظره خط بطلانی بر بسیاری از احادیث جعلی کشید. احادیثی که به دستور حاکمان غاصب و برای تثبیت حکومت غصبی آنان توسط عده‏ای انسان خود فروخته جعل شده است و موجب انحراف در امت اسلامی بود.

 

***

 

صوت