حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی صادقی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنک اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با تسلیت سالروز شهادت امام جواد(ع) گفت: دوره امامت امام جواد(ع) فضایی شروع شد که کم کم دولت عباسی از شکوفایی اولیه خود خارج می‌شد. چون در تقسیم‌بندی دوره‌های خلافت عباسی، تا مأمون اقتدار بیشتری حاکم است.
وی با بیان اینکه در دوره معتصم درگیری‌های مذهبی و درون دینی میان اهل سنت نیز رواج گرفته بود افزود: یکی از این درگیری‌ها که درگیری علمی بود بر سر موضوع«خلق قرآن» صورت گرفت و معتزله قایل به مخلوق بودن قرآن و اشاعره قدیم بودن را قایل بودند.
وی اظهار کرد: این درگیری بر سر مسایل کوچک علمی گاهی انقدر بالا می‌گرفت که سبب می‌شد تا حکومت برخی افراد را به زندان بیندازد و عده‌ای نیز به مخالفت با حکومت بر می‌خاستند و همین امور نیز موجب ضعف حکومت شده بود.
صادقی با بیان اینکه شیعه قایل به مخلوق بودن قرآن است تصریح کرد: شیعه معتقد است که هیچ چیزی همانند ذات الهی نیست و قرآن نیز از این جهت مخلوق است ولی با این وجود روایتی از معصوم(ع) داریم که فرمودند که خطاب به شیعیان فرمودند شما وارد این بازی کلامی نشوید لذا درگیری بین اهل سنت بود.
وی با بیان اینکه ورود ترکان ماوراءالنهر به خلافت سبب مشکلاتی شده بود و این هم از عوامل تضعیف حکومت وی بود گفت: مهمترین مسئله در دوره این امام بحث اثبات امامت بود زیرا امام از طرفی سن کمی داشتند و از طرف دیگر امام رضا(ع) در بزرگسالی فرزنددار شده و در دوره اواخر عمر آن حضرت تردیدهایی در اصحاب ایشان ایجاد شده بود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اظهار کرد: بحث سلسله امامت برای برخی اصحاب هم روشن نبود و همین تردیدها مشکلاتی را ایجاد می‌کرد به همین دلیل بحث اثبات امامت پیش آمد و براساس گفته‌ها، هزاران مسئله اصلی و فرعی به امام ارایه و علم امام سنجیده شد.
وی اظهار کرد: شیعه برای اثبات امامت دو راه داشته است اول؛ نص امام قبل و دوم؛ علم امام است که برتر از همه افراد است به همین دلیل وقتی امام را امتحان کردند و دیدند احاطه علمی عجیبی دارند این تردیدها حداقل برای اصحاب برطرف شد و امامت امام محرز شد اگرچه صحابه خاص امام رضا(ع) این مسئله برایشان روشن بود.
این محقق حوزوی عنوان کرد: در روایتی از امام رضا(ع) نقل شده است که با تولد امام جواد(ع) فرمودند مولودی به برکت تو خلق نشده است و این سخن بیانگر آن است که امام خواستند با این حرف تودهنی به افرادی بزنند که امام رضا(ع) را مقطوع النسل جلوه می دادند زیرا امام در سن بالا فرزنددار شدند.
وی افزود: امام جواد در سن 25 سالگی به شهادت رسیدند به همین دلیل هم روایات رسیده از ایشان بسیار معدود است البته شرایط سیاسی آن دوره هم در نقل این روایات بی تاثیر نبوده و راویان فضایی چون دوره صادقین(ع) نداشته‌اند.
صادقی در پاسخ به این سؤال که رسالت حوزه در شناساندن بیشتر این ائمه(ع) و روایاتشان چیست؟ ادامه داد: محققان حوزه تلاش کرده‌اند تا این روایات و سیره و زندگی این امام را معرفی کنند و چند سال قبل همایشی با عنوان سیره و زمانه امام جواد(ع) نیز از سوی انجمن تاریخ حوزه برگزار شد و ماحصل آن در سه جلد انتشار یافت.
وی افزود: آثار خوب و زیادی در مورد این امام از سوی محققان حوزه تولید شده است ولی مشکل ما ایرانی ها پائین بودن سرانه مطالعه حتی در مورد اعتقادات دینی و شناخت سیره و زندگی امامان(ع) است.
صادقی ادامه داد: حتی در فضای مجازی نیز که بیشترین حضور در دنیا را داریم ولی کمتر به آموزش در این زمینه پرداخته می‌شود و یا کاربران علاقه نشان می‌دهند و همین مسئله هم باعث ضربه زدن به فضای اجتماعی جامعه می شود زیرا امامان مظهر همه خوبی ها و پاکی‌ها هستند و امام جواد (ع) نیز در عین اینکه واجد همه صفات پسندیده هستند ولی در جود و کرم کم نظیرند و کافی است از زندگی ایشان همین جود را درس بگیریم.
وی تاکید کرد: البته بخشی از کار هم بر دوش روحانیون و منبری‌هاست تا امامان را بیشتر بشناسانند ولی منبر هم مخاطب محدود دارد و متاسفانه بیشتر وقت جوانان و مردم ما با تلویزیون و سرگرمی‌های این گونه سپری می‌شود و حتی تحصیلکردگان ما هم با مسایل اعتقادی آشنایی زیادی ندارند.
∎
وی با بیان اینکه در دوره معتصم درگیری‌های مذهبی و درون دینی میان اهل سنت نیز رواج گرفته بود افزود: یکی از این درگیری‌ها که درگیری علمی بود بر سر موضوع«خلق قرآن» صورت گرفت و معتزله قایل به مخلوق بودن قرآن و اشاعره قدیم بودن را قایل بودند.
وی اظهار کرد: این درگیری بر سر مسایل کوچک علمی گاهی انقدر بالا می‌گرفت که سبب می‌شد تا حکومت برخی افراد را به زندان بیندازد و عده‌ای نیز به مخالفت با حکومت بر می‌خاستند و همین امور نیز موجب ضعف حکومت شده بود.
صادقی با بیان اینکه شیعه قایل به مخلوق بودن قرآن است تصریح کرد: شیعه معتقد است که هیچ چیزی همانند ذات الهی نیست و قرآن نیز از این جهت مخلوق است ولی با این وجود روایتی از معصوم(ع) داریم که فرمودند که خطاب به شیعیان فرمودند شما وارد این بازی کلامی نشوید لذا درگیری بین اهل سنت بود.
وی با بیان اینکه ورود ترکان ماوراءالنهر به خلافت سبب مشکلاتی شده بود و این هم از عوامل تضعیف حکومت وی بود گفت: مهمترین مسئله در دوره این امام بحث اثبات امامت بود زیرا امام از طرفی سن کمی داشتند و از طرف دیگر امام رضا(ع) در بزرگسالی فرزنددار شده و در دوره اواخر عمر آن حضرت تردیدهایی در اصحاب ایشان ایجاد شده بود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اظهار کرد: بحث سلسله امامت برای برخی اصحاب هم روشن نبود و همین تردیدها مشکلاتی را ایجاد می‌کرد به همین دلیل بحث اثبات امامت پیش آمد و براساس گفته‌ها، هزاران مسئله اصلی و فرعی به امام ارایه و علم امام سنجیده شد.
وی اظهار کرد: شیعه برای اثبات امامت دو راه داشته است اول؛ نص امام قبل و دوم؛ علم امام است که برتر از همه افراد است به همین دلیل وقتی امام را امتحان کردند و دیدند احاطه علمی عجیبی دارند این تردیدها حداقل برای اصحاب برطرف شد و امامت امام محرز شد اگرچه صحابه خاص امام رضا(ع) این مسئله برایشان روشن بود.
این محقق حوزوی عنوان کرد: در روایتی از امام رضا(ع) نقل شده است که با تولد امام جواد(ع) فرمودند مولودی به برکت تو خلق نشده است و این سخن بیانگر آن است که امام خواستند با این حرف تودهنی به افرادی بزنند که امام رضا(ع) را مقطوع النسل جلوه می دادند زیرا امام در سن بالا فرزنددار شدند.
وی افزود: امام جواد در سن 25 سالگی به شهادت رسیدند به همین دلیل هم روایات رسیده از ایشان بسیار معدود است البته شرایط سیاسی آن دوره هم در نقل این روایات بی تاثیر نبوده و راویان فضایی چون دوره صادقین(ع) نداشته‌اند.
صادقی در پاسخ به این سؤال که رسالت حوزه در شناساندن بیشتر این ائمه(ع) و روایاتشان چیست؟ ادامه داد: محققان حوزه تلاش کرده‌اند تا این روایات و سیره و زندگی این امام را معرفی کنند و چند سال قبل همایشی با عنوان سیره و زمانه امام جواد(ع) نیز از سوی انجمن تاریخ حوزه برگزار شد و ماحصل آن در سه جلد انتشار یافت.
وی افزود: آثار خوب و زیادی در مورد این امام از سوی محققان حوزه تولید شده است ولی مشکل ما ایرانی ها پائین بودن سرانه مطالعه حتی در مورد اعتقادات دینی و شناخت سیره و زندگی امامان(ع) است.
صادقی ادامه داد: حتی در فضای مجازی نیز که بیشترین حضور در دنیا را داریم ولی کمتر به آموزش در این زمینه پرداخته می‌شود و یا کاربران علاقه نشان می‌دهند و همین مسئله هم باعث ضربه زدن به فضای اجتماعی جامعه می شود زیرا امامان مظهر همه خوبی ها و پاکی‌ها هستند و امام جواد (ع) نیز در عین اینکه واجد همه صفات پسندیده هستند ولی در جود و کرم کم نظیرند و کافی است از زندگی ایشان همین جود را درس بگیریم.
وی تاکید کرد: البته بخشی از کار هم بر دوش روحانیون و منبری‌هاست تا امامان را بیشتر بشناسانند ولی منبر هم مخاطب محدود دارد و متاسفانه بیشتر وقت جوانان و مردم ما با تلویزیون و سرگرمی‌های این گونه سپری می‌شود و حتی تحصیلکردگان ما هم با مسایل اعتقادی آشنایی زیادی ندارند.