هشتم شهریور 1360 خورشیدی یادآور یکی از فجیع ترین اقدام های تروریستی در تاریخ معاصر ایران است که موجب انفجار دفتر نخست وزیری شد و محمدعلی رجایی رییس جمهوری و محمدجواد باهنر نخست وزیر به همراه چند تن از مقام های نظامی و امنیتی کشور به شهادت رسیدند.
پس از آن که فاجعه انفجار هفتم تیر در دفتر حزب جمهوری اسلامی به وقوع پیوست و به شهادت مظلومانه آیت الله سید محمد حسینی بهشتی و بیش از 70 تن از چهره های سیاسی و اجرایی عضو این حزب منجر شد حضور گسترده مردم در حمایت از رهبری و نظام جمهوری اسلامی، گروهک منافقان را بر آن داشت تا در تداوم اقدام های تروریستی خود، هنگامی که امکان بمب گذاری در بیت امام خمینی(ره) را پیدا نکردند، رییس جمهوری و نخست وزیر را هدف قرار دهند.
یک شاهد عینی درباره نحوه وقوع حادثه انفجار دفتر نخست وزیری که به شهادت دوتن از یاران دیرین انقلاب منجر شد، می گوید: «پس از انفجار ناگهان دود غلیظی توام با آتش از طبقه اول و دوم ساختمان نخست وزیری به چشم خورد و پس از مدتی ماموران و عده ای از مردم که در نزدیکی ساختمان نخست وزیری بودند با فریاد «الله اکبر» به طرف نخست وزیری دویدند. از طرف دیگر ماموران آتش نشانی و سپاه و کمیته ها و شهربانی نیز در محل حاضر شدند و برای نجات مجروحان به تلاش پرداختند.»
محمدعلی رجایی از مبارزان پیش از انقلاب به شمار می رود که به همراه دیگر هموطنانش در برابر رژیم استبدادی پهلوی ایستاد و با وجود شکنجه های بسیار، دست از مبارزه نکشید و با پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی از تمام ظرفیت و توانایی خویش برای اعتلای آرمان های نظام جمهوری اسلامی بهره برد. او نخست سمت وزارت آموزش و پرورش را برعهده گرفت و پس از آن در 1359 خورشیدی به نمایندگی مردم تهران وارد مجلس شورای اسلامی شد و در 20 مرداد همان سال به نخست وزیری و پس از عزل ابوالحسن بنی صدر از مقام رییس جمهوری، در انتخابات دوم مرداد 1360 خورشیدی با کسب بیش از 13 میلیون رای مردم به عنوان دومین رییس جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد و محمدجواد باهنر را به عنوان نخست وزیر برگزید.
محمدجواد باهنر پس از پیروزی انقلاب اسلامی مسوولیت هایی از جمله عضویت در شورای انقلاب، نمایندگی مردم کرمان در مجلس خبرگان، نمایندگی مردم تهران در مجلس شورای اسلامی و دبیرکلی حزب جمهوری اسلامی پس از شهادت آیت الله بهشتی را برعهده داشت.
پس از شهادت محمدعلی رجایی و محمدجواد باهنر، برپایه اصل 130 قانون اساسی شورای موقت رییس جمهوری تشکیل شد تا امور کشور به وسیله این شورا اداره شود.
به این ترتیب شورای موقت رییس جمهوری پس از استقرار در نخستین گام در ارتباط با واقعه بمب گذاری در دفتر نخست وزیری اطلاعیه ای صادر و نهم شهریور را تعطیل و در سراسر کشور پنج روز عزای عمومی اعلام کرد و در نامه ای به مجلس شورای اسلامی، حجت الاسلام محمدرضا مهدوی کنی را به عنوان نخست وزیر پیشنهاد داد.
در جلسه همان روز مجلس، آیت الله مهدوی کنی از 196 رای ماخوذه با 178 رای موافق، 10 رای مخالف و هشت رای ممتنع به عنوان نخست وزیر رای اعتماد گرفت. دولت موقت با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و تشکیل دولت آیت الله علی خامنه ای در هفتم آبان ۱۳۶۰ خورشیدی به فعالیت خود پایان داد.
شورای عالی انقلاب فرهنگی هشتم شهریور همزمان با سالروز شهادت مظلومانه شهیدان محمدعلی رجایی و محمد جواد باهنر را «روز مبارزه با تروریسم» نام نهاد تا با یادآوری این رویداد بار دیگر جهان نظاره گر این حقیقت باشد که ایران خود یکی از بزرگ ترین قربانیان ترور و تروریسم محسوب می شود و در این ارتباط بزرگان و فرهیختگان بسیاری را از دست داده است.
ترور و تروریسم یک اقدام سیاسی برای از میان برداشتن رقیب به منظور رسیدن به هدف های سیاسی محسوب می شود. دشمنان این مرزوبوم در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی بارها از ابزار ترور، علیه نیروهای نظام استفاده کردند. آنها با شیوه قهرآمیز و قتل سیاسی به ترور نیروهای کارآمد و طراحان فکری کشورمان پرداختند تا با ایجاد شکاف های جدی در ارکان حساس، در حرکت نظام اخلال ایجاد کنند. یکی از این اقدام های دهشتناک انفجار دفتر نخست وزیری بود که به شهادت مظلومانه رجایی و باهنر انجامید به مناسبت سالروز این رویداد و هفته دولت پژوهشگر گروه اطلاع رسانی با «جواد منصوری» نخستین فرمانده کل سپاه پاسداران و سفیر پیشین ایران در چین به گفت و گو پرداخته است.

- در ادامه متن این گفت و گو را می خوانیم:
**ایرنا: چه عواملی سبب شد تا گروهک منافقان پس از پیروزی انقلاب اسلامی در دستگاه های اداری کشور نفوذ کنند و دست به عملیات های تخریبی بزنند و آنان چه اهدافی را در این زمینه دنبال می کردند؟
***منصوری: از روزهای نخست پیروزی انقلاب اسلامی گروهک منافقان برای این که بتوانند در امور کشور نفوذ بیشتری داشته باشند دست به اقدام های متعددی زدند. یکی از این کارها ایجاد یک شبکه نفوذ در نهادها و اداره های مختلف جامعه بود. به همین دلیل تشکیلاتی را در داخل سازمان خود به وجود آوردند و افرادی را برای رخنه در درون نهادها و اداره های مختلف مهیا کردند که آنها علاوه بر جمع آوری اطلاعات، افراد جدیدی را نیز از درون این نهادهای دولتی برای هدف های خود جذب می کردند و از امکانات این نهادها برای رسیدن به خواسته های خود سود می بردند.
گروهک منافقان در1360 خورشیدی برای براندازی نظام جمهوری اسلامی از روش مبارزه مسلحانه بهره بردند و به همین منظور تصمیم گرفتند با استفاده از شبکه نفوذ که در درون نهادهای دولتی داشتند، دستگاه های اداری کشور را به لحاظ نیرو و امکانات تخریب کنند که این هدف خود را با انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی در هفتم تیر 1360 خورشیدی جامه عمل پوشاندند و پس از آن انفجارهای متعدد دیگری را در دستگاه های اداری کشور به وجود آوردند که به شهادت شماری از مقام ها و مسوولان کشور انجامید که از جمله این کارهای تروریستی انفجار دفتر نخست وزیری در هشتم شهریور 1360 خورشیدی به وسیله یکی از عوامل نفوذی به نام مسعود کشمیری بود.
هدف اصلی این گروهک از انفجار دفتر نخست وزیری این بود که تصور می کردند با این ترورها نظام جمهوری اسلامی را با مشکل روبه رو خواهند کرد و مردم به حمایت از آنها قیام می کنند. این گروهک در تحلیل های خود ادعا می کردند که مردم از مسوولان رضایت ندارند و با قیام از حمایت مردمی برخوردار خواهند شد در صورتی که حوادث سال های نخست دهه 60 خورشیدی نشان داد که هیچ کدام از این تحلیل ها به واقعیت منجر نشد. البته ناگفته نماند که خود این گروهک هم بر این امر واقف بودند اما برای این که توجیهی برای اقدام ها خود داشته باشند این مطالب را بیان می کردند.
**ایرنا: انفجار دفتر نخست وزیری چگونه رخ داد و عوامل و وابستگان گروهک منافقان به چه صورتی این اقدام تروریستی را انجام دادند؟
***منصوری: در هشتم شهریور 1360 خورشیدی جلسه ای در دفتر نخست وزیری برای بررسی اوضاع و مسایل امنیتی کشور تشکیل شد تا در این جلسه علاوه بر مسایل داخلی به وضعیت جنگ و ورود نیروهای بعث به خاک ایران بپردازند که عامل نفوذی با قرار دادن یک بمب هدایت شونده از فاصله دور در این جلسه، چند تن از مقام های بلند پایه نظام جمهوری اسلامی را به شهادت رساند و خود وی با همکاری بیگانگان از کشور فرار کرد.
**ایرنا: بمب گذاری در دفتر نخست وزیری چه تاثیری در اراده و روحیه ملت ایران داشت و نتیجه آن چه بود؟
***منصوری: شهیدان رجایی، باهنر و دیگر شهدای این فاجعه در میان مردم ایران محبوبیت بسیاری داشتند و همگان می دیدند که این اشخاص با وجود شرایط سخت سال های نخست پیروزی انقلاب اسلامی چگونه برای برطرف کردن مشکل های آنان تلاش می کنند. بنابراین انفجار دفتر نخست وزیری سبب تداوم نفرت مردم از این گروهک شد و هیچ گونه استقبالی از آنها به عمل نیامد. البته با شهادت رجایی و باهنر به صورت طبیعی توقف کوتاهی در کارهای اجرایی کشور ایجاد شد اما خیلی زود دولت جدید به ریاست آیت الله محمدرضا مهدوی کنی شروع به کار کرد و مسوولان دیگر کشور با قدرت به ساماندهی امور پرداختند.
اگر چنین اتفاق هایی در کشورهای دیگر به وقوع می پیوست حفظ دولت به راحتی ممکن نبود اما در ایران به دلیل حمایت کامل مردم و رهبری و هدایت امام خمینی(ره) و همچنین ایمان و اعتقاد مسوولان نظام، حاکمیت توانست با وجود تخریب هایی که در سال های نخست پیروزی انقلاب اسلامی صورت گرفت پایه های خود را مستحکم تر کند.
**ایرنا: دلیل آنکه گروهک منافقان دفتر نخست وزیری را برای بمب گذاری انتخاب کردند چه بود؟
***منصوری: گروهک منافقان برای این که قدرت نمایی کنند و به افراد خود و عوامل خارجی که از آنها حمایت می کردند بگویند که ما توانستیم جلسه امنیت ملی را که بالاترین جلسه برای حفظ امنیت کشور است، منفجر کنیم، دست به انفجار دفتر نخست وزیری زدند. همچنین آنها با این انفجار تروریستی می خواستند که به مردم تلقین کنند که این دولت قادر نیست کشور را حفظ کند. البته عملکرد مردم در آن سال ها نشان داد که تصمیم و برداشت آنها چیز دیگری بود و آنها گروهک منافقان را که به وسیله عوامل خارجی حمایت و هدایت می شد به عنوان یک گروه دشمن با نظام جمهوری اسلامی که مانع از ثبات ایران شده است و افراد بی گناه را به شهادت می رساند، می شناسند.
**ایرنا: شهیدان رجایی و باهنر چه ویژگی های علمی و اخلاقی داشتند که از آنها شخصیتی ممتاز و برجسته می ساخت؟
***منصوری: محمدعلی رجایی و محمدجواد باهنر دو اسوه از مدیران یک نظام اسلامی بودند. این افراد در دوره خدمت صادقانه نشان دادند که به دنبال به دست آوردن امتیازهای ویژه برای خود نیستند و تمام توان خود را برای خدمت به مردم متمرکز کردند. همچنین این دو فرد هیچ گونه نرمش و سازشی با دشمنان نظام جمهوری اسلامی نداشتند و اطاعت کامل از دستورهای امام خمینی(ره) یکی از مهمترین ویژگی های این افراد بود که اگر امام نظر یا توصیه ای داشتند آنها به بهترین نحو از آن پیروی می کردند.
محمدعلی رجایی به عنوان رییس جمهوری ایران به دورترین روستاها می رفت و با ضعیف ترین و محروم ترین قشرهای جامعه همدردی و از نزدیک به مشکل های این افراد رسیدگی می کرد. طرح تحت تکفل قرار دادن روستاییان بالای 60 سال در کمیته امداد امام خمینی(ره) که به وسیله او در کشور اجرا شد به بسیاری از بخش های محروم و دورافتاده کشور کمک های فراوانی رساند که نظیر آن در ایران به وجود نیامده است.
**ایرنا: دولت و دیگر نهادهای مسوول در ارتباط با پیروی از شخصیت شهیدان رجایی و باهنر چه وظیفه ای بر عهده دارند؟
***منصوری: درباره الگو بودن و خصلت های مثبت شهیدان رجایی و باهنر صحبت بسیاری شده است که باید در عمل نیز آنها را مدنظر قرار داد. یکی از کارهای مهم دولت رجایی این بود که در نخستین جلسه هیات دولت وی تصویب شد که نخست وزیر، وزیران و معاون ها و استانداران باید حقوق کمتر از متوسط در آن سال ها داشته باشند در حالی که بر پایه مقررات حقوق آنها بیشتر بود. به عبارتی در این جلسه رجایی تمام حقوق های دولت خود را به یک سوم حقوق اصلی کاهش داد.
**ایرنا: تاریخ نگاری انقلاب اسلامی در ارتباط با انفجار دفتر نخست وزیری چگونه بوده است؟
***منصوری: درباره انفجار دفتر نخست وزیری در هشتم شهریور 1360 خورشیدی مقاله و کتاب هایی به رشته تحریر در آمده اما بنابر دلیل هایی تاریخ نگاری این حادثه ضعیف عمل کرده است. وجود برخی از ابهام در این قضیه به عنوان یکی از این عوامل به شمار می رود. البته تنها گفتن و نوشتن درباره این شهیدان کافی نیست و باید بر پایه مشی، راه و روش این افراد هم در جامعه عمل کرد. برای نمونه شهید رجایی در یکی از ماموریت هایش به یکی از شهرها، به صورت سر زده به یکی از نهادهای انقلابی رفت و غذای همان نهاد را بدون ذره ای تغییر خورد. در صورتی که امروز تا حدودی از این راه و روش دور شده ایم.
شهیدان هفتم تیر و هشتم شهریور 1360 خورشیدی برای تمام مسوولان در نظام جمهوری اسلامی یک حجت و الگو هستند. به این ترتیب مسوولیت مدیران در پاسخ گویی به موقعیت های خود بسیار حساس است و اگر مسوولان همین نکته را مدنظر قرار دهند میزان خدماتی که ارایه می دهند خیلی بیشتر از این می شود.
**ایرنا: با توجه به اینکه هشتم شهریور به مناسبت سالروز انفجار دفتر نخست وزیری روز مبارزه با تروریسم نامگذاری شده، چرا دشمنان دست به این عمل غیرانسانی می زنند و نظام جمهوری اسلامی باید چگونه با آنها مبارزه کند؟
***منصوری: هرگاه دشمنان نتوانند با راهکارهایی چون تعامل و جنگ به هدف های خود برسند به شکل غیرمستقیم و ناعادلانه یعنی «ترور» دست می زنند و سپس هم به دروغ تمام اقدام های تروریستی خود را به نظام اسلامی نسبت می دهند. از این رو دستگاه های مسوول در نظام جمهوری اسلامی باید با توجه حساسیت مساله و شناختی که از آنها به دست می آورند، راهکارهای مناسبی را برای مبارزه با تروریسم ارایه دهند و به کار ببندند.
*گروه اطلاع رسانی
**پژوهشم**9370**2059**9131