صاحب‌خبر - مریم سالاری وزیر امور خارجه ایران برای دیدار مقامات کشورهای کوبا، نیکاراگوئه، اکوادور، شیلی، بولیوی و ونزوئلا بامداد یکشنبه بار سفر بست. 6 کشور امریکای لاتین که محمدجواد ظریف برای سفر به آنها هیأت پر و پیمانی از فعالان اقتصادی را با خود همراه کرده است، در زمره مقاصدی است که در اهداف توسعه همه‌جانبه ایران بعد از اجرای توافق هسته‌ای جای گرفته‌اند. این کشورها که در امریکای جنوبی، مرکزی و حوزه دریای کارائیب قرار گرفته‌اند علاوه بر بهره‌مندی از ظرفیت‌های اقتصادی، مالی و انرژی، وزن قابل اعتنایی از منظر سیاسی برای کشورهایی دارند که گسترش رابطه متوازن با کشورهای تأثیرگذار پنج قاره جهان را جست‌وجو می‌کنند. ظریف در آغاز سفرش طی پیامی در توئیتر با اعلام خبر همراهی گروه‌های اقتصادی از بخش‌های خصوصی و دولتی ایران بر این هدف ایران صحه گذاشت و گفت که برای گسترش و تقویت روابط سیاسی و اقتصادی به امریکای لاتین می‌رود. کشورهای این حوزه که از دیر زمان حیاط خلوت امریکا نامیده می‌شدند، در حالی به مقصد مهم ایران در دوره پسابرجام تبدیل شده‌اند که دست دوستی و اتحاد به قدرت‌هایی داده‌اند که واشنگتن پیش از این حضور ‌آنها در مجاورت مرزهایش را خطری جدی برای خود دانسته است. ایران، روسیه و چین سه کشوری بودند که زمانی هیلاری کلینتون، وزیر خارجه وقت امریکا حضور آنها در کشورهای امریکای لاتین را برای امریکا آزاردهنده توصیف کرده بود. اگرچه بازار این رقابت طی سال‌های گذشته میان قدرت‌های بزرگ آسیا برای عمق بخشیدن به ابعاد رابطه با کشورهای این قاره گرم‌تر شد اما نام کشورهای امریکای لاتین برای ایران به واسطه گستره تنش بر سر پرونده هسته‌ای و تحریم‌های فشرده، با همراهی برای تسهیل دور زدن تحریم‌های اقتصادی معنادار شد. رویکردی که به ایجاد زنجیره ای از اقدام‌های پیدا و پنهان برای کاستن از فشار تحریم‌های اقتصادی غرب، سرمایه‌گذاری‌های کم بازده برای ایران در حوزه‌های نفتی و برقراری روابطی پیچیده از سوی کشورمان با قریب به اکثریت این کشورها انجامید. یعنی در حالی که امریکای لاتین به عنوان یکی از مهم‌ترین اولویت‌های سیاست خارجی دولت‌های نهم و دهم بر سر زبان‌ها افتاد اما به گواه صاحبنظران بین‌الملل، روابط با کشورهای این حوزه دستاوردهای اقتصادی و حتی سیاسی چشمگیری برای ایران به دنبال نداشت. سفرهای پی در پی رئیس جمهوری دولت‌های نهم و دهم به کشورهای مختلف این قاره و فشردن دست دوستی با مقام‌های این کشورها، بیش از آنکه پایه‌ریز یک سیاست اصولی و درازمدت برای بهره‌مندی متقابل طرفین بویژه در زمینه اقتصادی باشد، به اتحادی مقطعی با بسیاری از این کشورها و صرف هزینه‌های مادی انجامید که عمدتاً متکی بر انگاره‌های ذهنی در مقابله با استکبار بود. این سیاست‌های کج‌دار و مریز در حالی بود که دولت روحانی برخلاف احمدی‌نژاد درصدد برقراری مناسبات تنگاتنگ با کشورهای چپگرای امریکای جنوبی برنیامد و کمتر هم تلاش کرد تا در حیاط خلوت دشمن یعنی امریکا جای پا باز کند. وزیر خارجه روحانی پیرو نگاه جدید دولت به حوزه امریکای لاتین به جای اتکای صرف بر مصلحت‌های سیاسی، گروه‌های کارشناسی وزارت خارجه را فعال کرد تا طرح‌ها و راهکارهای گسترش روابط با کشورهای امریکای لاتین را مورد مطالعه قرار داده و زمینه را برای گسترش هدفمند و نه مقطعی و هیجانی مهیا کنند. مراودات هدفمند اقتصادی سیاست دولت روحانی در پایه‌ریزی رابطه ایران با کشورهای امریکای لاتین علاوه بر پیگیری معقول و قابل اجرای اهداف سیاسی، مهیا کردن زمینه مراودات جدی اقتصادی با این دسته از کشورها بود. خاصه آنکه دیپلماسی ایران در این دوره به سمت بهره‌برداری اقتصادی از طریق افزایش همکاری‌های تجاری با همه کشورها در پنج قاره جهان سوق پیدا کرد. به گفته مجید تخت روانچی، معاون وزیر امور خارجه ایران حوزه وسیع امریکای لاتین با بیش از 600 میلیون نفر جمعیت، فرصتی بالقوه را برای کارآفرینان و شرکت‌های ایرانی فراهم کرده است تا از حداکثر ظرفیت‌های فنی، مهندسی، مالی، تجاری و تولیدی خود در خارج کشور استفاده کنند. همراهی بیش از ده‌ها شرکت ایرانی و فعال بخش اقتصادی ایران در سفر وزیر امور خارجه با هدف به ثمر رساندن همکاری در حوزه نفت و گاز، صدور خدمات فنی - مهندسی و ترویج صادرات غیر نفتی به عنوان اهداف اقتصاد مقاومتی صورت گرفته است. این در حالی است که مراودات سه کشور از این کشورها از جمله کوبا، نیکاراگوئه و اکوادور که ظریف قرار است به آنها سفر کند، طی سال‌های ٩٠ تا ٩٣ در پایین‌ترین سطح خود قرار گرفته و در سال ٩٤ تراز‌های صادراتی و وارداتی کمی با ایران داشتند. همین مسأله باعث شده تا ضرورت برقراری مناسبات سیاسی به منظور گشودن درهای تجارت با این کشورها مورد توجه دولت یازدهم قرار گیرد. این در حالی است که مسئولان دولت یازدهم از اهمیت قرابت سیاسی و فرهنگی و بهره‌گیری از همسویی این کشورها در سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی نیز غافل نشده و تلاش می‌کنند تا دوستان سیاسی و شرکای تجاری خود را بر مبنای سود و زیان دو طرفه در زمین سیاست و اقتصاد برگزینند. کوبا؛ نخستین مقصد ظریف کوبا نخستین مقصد سفر دوره‌ای وزیر امور خارجه ایران به امریکای لاتین است. کشوری که سال گذشته با از سرگیری رابطه با واشنگتن، به دوره ۵۴ ساله از خصومت‌های دوجانبه پایان داد تا این گزاره که حل و فصل اختلافاتش با امریکا می‌تواند الگویی برای حل مشکلات تهران- واشنگتن باشد به سرفصل تحلیل‌های صاحبنظران بین‌المللی تبدیل شود. سفر ظریف به کوبا در حالی انجام می‌شود که روحانی سه سال پیش در پاسخ به پیام تبریک رئیس جمهوری کوبا برای ریاست جمهوری‌اش بر اهمیت این کشور در سیاست خارجی ایران تأکید کرده و گفته بود که روابط ایران با کوبا در بین کشورهای امریکای لاتین پیشتاز است. بیشترین تبادلات سیاسی ایران و کوبا طی سال‌های گذشته بر پایه تبادل هیأت‌هایی در سطوح مختلف پارلمانی، سیاسی، اقتصادی، هنری و فرهنگی و رایزنی وزرای خارجه در مجامع مختلف از جمله سازمان ملل بوده است. تهران و‌ هاوانا از اشتراکات زیادی از جمله مقاومت در برابر تحریم‌های ناعادلانه در تاریخ انقلاب خود بهره‌مندند. لغو تحریم‌های هر دو کشور که یادآورد لزوم بهره‌گیری از مدل‌های اقتصادی مشابه در دوران پساتحریم می‌باشد، زمینه مناسبی را برای همکاری متقابل فراهم کرده است. از این رو مشارکت اقتصادی بخش مهمی از دستور کار سفر ظریف به کوباست. اولین نشست تجاری بین فعالان اقتصادی ایران و کوبا نیز در جریان همین سفر در ‌هاوانا برگزار خواهد شد و همچنین قرار است در این سفر توافقنامه همکاری اتاق‌های بازرگانی ایران و کوبا به امضا برسد که زمینه همکاری فعالان اقتصادی دو طرف را هموارتر می‌کند. اینها در حالی است که تحولات ماه‌های اخیر در هر دو کشور یعنی خروج از زیر بار تحریم‌های خارجی، چشم‌انداز روشنی را برای همکاری‌های بیشتر ترسیم کرده و طرفین برای بهره‌گیری از این فرصت‌ها آمادگی خود را اعلام کرده‌اند.∎​