حميد سبزواري پدر شعر انقلاب اسلامي و از بزرگ‌ترين شاعران معاصر كشورمان روز گذشته بعد از تحمل دوره طولاني بيماري، چشم از دنيا فروبست.
ديروز روز تلخي براي شعر و ادبيات انقلاب اسلامي بود. حسين آقاممتحني متخلص به حميد سبزواري پدر و پير شعر و سرود انقلاب اسلامي كه مدت‌ها در بستر بيماري بود، سحرگاه و در سن 91 سالگي از دنيا رفت تا براي هميشه جاي پيرمرد سفيد موي و خوش لهجه در محفل شعراي انقلاب در محضر رهبر انقلاب خالي شود.
حميد سبزواري، نامي ناگسستني با ادبيات انقلاب اسلامي دارد. رهبر انقلاب تعابير متعددي درباره شخصيت و شعر اين شاعر بزرگ داشته‌اند كه از آن ميان مي‌شود به اين جمله اشاره كرد: «زبان فاخر در شعر حميد با مضمون انقلابي و مكتبي، آميزه‌اي مطلوب و ارزنده پديد آورده و مجموعه شعر او در ديوان معاصر فارسي، فصل رغبت انگيز و شايسته‌اي گشوده است.»
حميد سبزواري در يك نگاه
حميد سبزواري در سال 1304 در سبزوار به دنيا آمد. پدر و پدر بزرگش قريحه شعري داشتند و شعر مي‌سرودند و همين مسئله باعث شد تا در دوره نوجواني و با آموزش پدرش مقدمات شاعري را بياموزد و خيلي زود شعرهايش را در همان سبزوار منتشر كرد. وي به خاطر فعاليت‌هاي سياسي‌اش در دوره كودتاي سال 32 مدتي به زندگي مخفيانه روي آورد. حميد سبزواري با علي شريعتي آشنايي و ارتباط داشت و در دوران مبارزه آيت‌الله خامنه‌اي در خراسان با ايشان مرتبط بود و از همان سال‌هاي ابتدايي آغاز مبارزه عليه حكومت پهلوي با نهضت اسلامي همراه و همگام شد. وي هنر و ذوق ادبي‌اش را در راستاي اهداف نهضت قرار داد. يكي از مهم‌ترين اقدامات سبزواري در دوران انقلاب اسلامي سرايش سرودهاي انقلابي بود. سرودهايي كه به سرعت توسط انقلابيون اجرا شد و اكنون جزو ماندگارترين آثار هنري ابتداي انقلاب به شمار مي‌روند. نمونه درخشان سروده‌هاي حميد سبزواري، سرود «خميني‌اي امام» بود كه به مناسبت بازگشت امام خميني به كشور و در روز 12 بهمن ماه سال 57 در فرودگاه مهرآباد اجرا شد. این سرود بعدها به عنوان یکی از میراث‌های معنوی جمهوری اسلامی به ثبت رسید. بعد از آن در مناسبت‌هاي مختلف سبزواري براي رخداد‌ها و شخصيت‌هاي انقلاب سرود‌ه‌هايي را تهيه كرد كه از آن جمله سروده «شهيد مطهر» بود كه بعد از شهادت استاد مطهري اجرا شد. سبزواري سرود «بانگ جرس»(همپاي جلودار) را در حمايت از آرمان‌هاي فلسطين سرود كه يكي از ماندگارترين آثار موسيقايي حوزه مقاومت به شمار مي‌رود. از اين شاعر بزرگ آثاري مانند: ديوان اشعار، كاروان سپيده، ياد ياران، سرود درد، گزيده ادبيات معاصر و سرود سپيده منتشر شده است. «جوان» در پي درگذشت مرحوم سبزواري طي تماس با برخي از چهره‌هاي سرشناس ادبي نظرات آنها را درباره جايگاه ادبي و شخصيت مرحوم سبزواري جويا شده است.
پيوند دهنده سنت‌هاي شعري با خلاقيت روز
اسماعيل اميني: استاد مرحوم سبزواري از آغازين روزهاي شروع نهضت اسلامي در دهه 40 كه منتهي شد به انقلاب اسلامي با اين نهضت همراه شد و خودش و شعرش در اين مسير همراه مردم بود. به طوري كه مرور اشعار مرحوم سبزواري مرور شعر انقلاب اسلامي است. پس از انقلاب نيز مؤثرترين و بهترين اشعار، تصنيف‌ها و سرودهاي ساخته شده درباره انقلاب اغلب متعلق به استاد سبزواري بوده است. وي به خصوص در روزهاي اول انقلاب كه هر روز حادثه‌اي رخ مي‌داد پا به پاي انقلاب بود و با خلاقيتي خاص به سرودن اشعار انقلابي مي‌پرداخت.
استاد سبزواري به خاطر استواري زبان خراساني كه در اشعارش نمايان بود و آشنايي با شعر روزگار خود توانست پيونددهنده ميان سنت‌هاي شعري و خلاقيت‌هاي روز باشد، يعني همان چيزي كه شعر انقلاب اسلامي به دنبال آن بود. اين نكته در اشعار و سروده‌هاي وي به خوبي نمايان است.
شاعري كه شعرش برج عاج نشين نبود
بهروز قزلباش: درگذشت حضرت استاد سبزواري را به جامعه ادبي ايران تسليت عرض مي‌كنم. حقيقت اين است كه استاد سبزواري در شعرش و به خصوص شعر كلاسيك، شاعري توانا و با قريحه‌اي خوش، زيبا و حساس بود. سبزواري حساس به مسائل مردم بود يعني شعرش در برج عاج ننشسته بود و در كوچه و خيابان همراه مردم بود، در راهپيمايي‌ها، حوادث ملي و حوادث انقلاب اسلامي به خصوص سرود ماندگار «خميني اي امام» كه معرف عام و خاص است. استاد سبزواري در دوران جنگ و دفاع مقدس با شعر‌هايي كه سرود و اشعاري كه براي شخصيت‌هاي انقلابي داشت، همه جوره همراه انقلاب و مردم بود. استاد سبزواري اولاً شاعري مردمي و انقلابي بود و در ثاني شاعري خوش قريحه كه ماندگاري اشعارش آن را نشان مي‌دهد.
موسيقي امروز مديون سرودهاي سبزواري است
ميلاد عرفان پور: ما طيفي از شاعران مذهبي در پيش از انقلاب داشتيم كه چهره‌هاي شناخته شده‌اي بودند و به انقلاب اسلامي وصل شدند. از بزرگ‌ترين شاعران اين طيف مرحوم استاد حميد سبزواري و استاد موسوي گرمارودي بودند كه در خط مقدم سرايش شعر و سرود انقلاب اسلامي قرار گرفتند. اتفاقي كه باعث شد تجربه جديدي در شعر كلاسيك سنتي به وجود آيد؛ اين تجربه موسيقي را با شعر و سرود پيوند زد و شكل جديدي از ادبيات ديني با همت، شجاعت و پشتكار استاد سبزواري در حوزه سرود انقلاب اسلامي شكل گرفت كه توانست به عنوان رسانه پر قدرت جمهوري اسلامي در سال‌هاي انقلاب و دفاع مقدس رسالت خود را به دوش بكشد. استاد سبزواري با اين اقدام توانست راه را براي ساير حوزه‌هاي موسيقايي نيز باز كند و هم اكنون آثار موسيقي كه توليد مي‌شود مديون تلاش‌هاي وي در ابتداي انقلاب است.
راز ماندگاري حميد سبزواري
شهرام شكيبا: طبعاً در تاريخ ادبيات، شعراي تأثير‌گذار فراواني داريم، تعدادي از اين شعرا كساني بودند كه در حركت‌هاي اجتماعي شركت كرده و تحريك و تهييج مردم را در زمينه‌هاي گوناگون برعهده داشته‌اند. ويژگي مرحوم سبزواري اين است كه در سال‌هاي مبارزه و انقلاب وقتي مي‌بيند سروده‌هايش به معناي اخص كلمه «سرود» هستند، آنها را در خدمت انقلاب قرار مي‌دهد. مرحوم سبزواري علاوه بر اينكه در شعر كلاسيك شاعري داراي زبان محكم و سخت و آركائيك است، زبان خود را ساده مي‌كند تا سروده‌هايش در دوران انقلاب و دفاع مقدس توسط مردم استفاده شود. از اين منظر او كار مهمي انجام داده است. در دوره وي شعراي مطرح هم نسل و هم‌طرازي بودند اما تأكيد ايشان بر سرودن «سرود» و اينكه بخش اعظم انرژي‌شان را براي سرود كردند، قابل توجه است. مي‌دانيم كه سرود‌ها تاريخ مصرف دارند و ماندگاري‌شان كمتر از شعر است. تفاوت عمده سرود با ترانه اين است كه سرود در خدمت ايدئولوژي است در صورتي كه ترانه مي‌تواند در خدمت ايدئولوژي نباشد. شاعري كه شعر و هنر خود را در خدمت سرود قرار مي‌دهد، در اصل دارد ايثار مي‌كند. زيرا جايگاه سرود تنها در مرور تاريخ ادبيات خواهد بود، ولي مي‌بينيم كه مرحوم سبزواري سرودهاي زيادي مانند سرودی كه براي روز قدس گفته‌اند و بسيار معروف است، دارند. در اينجا شاعر از خودش مي‌گذرد تا در خدمت ايدئولوژي‌اش باشد و اين لحظه مهمي در تاريخ زندگي شاعر خواهد بود. سبزواري از شاعر رسمي بودن به معناي واقعي آن فاصله گرفت تا در خدمت اهداف والاتري باشد و همين نكته نام ايشان را در تاريخ ماندگار مي‌كند.
واكنش‌ها به درگذشت پدر شعر انقلاب
درگذشت حميد سبزواري ضايعه بزرگي براي ادب و شعر انقلاب به شمار مي‌رود، از اين رو برخي از چهره‌هاي فرهنگي، نهاد‌ها و شعرا با انتشار بيانيه‌هايي اندوه و تأسف خود را نسبت به فقدان اين شاعر انقلابي اعلام كردند.
علي جنتي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در پيام تسليتي درباره سبزواري گفت: شعر حميد سبزواري، تقويم انقلاب است. هر رويداد مهم تاريخ معاصر را با گلواژه‌هاي شعرش در حافظه زمان نقش كرد تا آيندگان از ياد نبرند كه براي دفاع از آرمان‌هاي انقلاب اسلامي چه مسير دشواري طي شده است.
غلامعلي حداد عادل رئيس فرهنگستان زبان و ادب فارسي نيز در پيامي، با تسليت درگذشت حميد سبزواري نوشت: اين استاد بزرگ، شعر فاخر خود را در سراسر دوران انقلاب اسلامي در خدمت به ايمان و آزادي و عدالت نهاد و سرود پيروزي و بانگ آزادي سر داد. محسن مؤمني شريف، رئيس حوزه هنري نيز در پيامي تأكيد كرد: بسياري از شاعران انقلاب خود را شاگردان مكتب ادبي استاد مي‌دانند و به شهادت بسياري از شاعران و منتقدان، استاد حميد سبزواري را بايد بزرگ‌ترين شاعر سرودهاي انقلابي دانست. آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، حجت‌الاسلام سيد حسن خميني، علي معلم رئيس فرهنگستان هنر، سيد عباس صالحي معاون فرهنگي و علي مرادخاني معاون هنري وزارت ارشاد، بنياد فرهنگي روايت، مركز اسناد انقلاب اسلامي و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي نيز با صدور پيام‌هايي ضايعه درگذشت حميد سبزواري را تسليت گفتند.
تشييع در تهران، خاكسپاري در سبزوار
مراسم تشييع پيكر مرحوم سبزواري صبح دوشنبه 24 خرداد ماه از حوزه هنري تا تالار وحدت تشييع خواهد شد و سپس پيكر وي براي تدفين به سبزوار انتقال داده مي‌شود. محسن ممتحني، فرزند مرحوم سبزواري از احتمال تدفين پيكر پدر شعر انقلاب در گورستان عمومي سبزوار يا منزل شخصي قديمي استاد سبزواري خبر داده است.