به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی خبرگزاری برنا، صنایع دستی و هنر‌های سنتی، یکی از مهمترین مولفه‌های فرهنگ بومی و تولید ملی کشور‌ها محسوب می‌شوند. آن چنان که در ایران، شهر‌های جهانی صنایع دستی داریم و سرآمد آنها، جهان شهر خلاق صنایع دستی اصفهان است که حدود ۶۰ درصد صنایع دستی کشور در این شهر تولید می‌شود. 

ایران از پیشگامان اصلی هنر صنعت صنایع دستی در جهان است که از ۶۰۰ اثر معرفی و ثبت شدهء شورای جهانی صنایع دستی (WCC) وابسته به یونسکو، ۴۵۰ اثر و صنعت را به خود اختصاص داده است.

با آنکه در بین ۳ کشور اول جهان در تولید صنایع دستی در کنار چین و هند قرار دارد، اما در صادرات آن رتبه ۳۱ را کسب نموده که این نشان از نقص در چرخهء تجاری سازی و صادرات است.

طبق گزارش‌های سازمان تجارت جهانی (WTO)، در سال ۲۰۲۲ صادرات صنایع دستی به ۷۱۸ میلیارد دلار رسیده است. در این راستا، کشور‌های در حال توسعه به طور قابل توجهی از آن سود برده و توانسته اند بیش از ۶۵ درصد از سهم بازار را به خود اختصاص دهند.

گزارش‌ها نشان می‌دهد، هند با ۱۱۵ و چین با ۷۸ میلیارد دلار صادرات صنایع دستی، جزو صادرکنندگان پیشرو هستند. هم چنین زیرساخت‌های آنلاین و تجارت الکترونیک، فروش صنایع دستی را متحول کرده است. به طوری که رشد ۳۵ درصدی سالیانهء آن، افزایش تقاضای جهان برای محصولات منحصر به فرد و غنی از فرهنگ را تایید می‌کند.

طبق اعلام رسمی گمرک، در سال ۱۴۰۲، صادرات صنایع دستی، ۳۲۵ میلیون دلار بوده که اگر صادرات انفرادی و چمدانی از مبادی خروجی کشور هم در نظر گرفته شود، چند درصد از این رقم فراتر می‌رود و با در نظر گرفتن رقم ۳۰۹ میلیون دلاری از سهم فروش داخلی، هم چنان سهم صنایع دستی از اقتصاد کشور بسیار ناچیز بوده و باید در جهت افزایش صادرات و دستیابی به جایگاه و مقام واقعی در جهان، اقداماتی گسترده و جامع صورت پذیرد.

صادرات غیر نفتی ایران بیشتر شامل محصولات کشاورزی، مسی، صنایع دستی، محصولات شیمیایی و کالا‌های مشتق شده از بخش صنعت است. با توجه به اینکه صنایع دستی، ساخت نیرو‌های بومی است. مواد اولیهء آن در داخل تولید می‌شود. برای تولید آن ارز صرف نمی‌شود. دوستی با محیط زیست در آن وجود دارد و توسعهء آن نیازمند سرمایهء کلان نیست، لذا توسعهء صادرات غیرنفتی در این زمینه علاوه بر افزایش درآمد‌های ارزی و بهبود تراز پرداخت‌های خارجی، تاثیر زیادی روی اشتغال و رشد نرخ تولید ناخالص کشور دارد.

در این رابطه ۴ عامل تاثیر گذار در صادرات موفق عبارتند از:

۱- عامل فردی مثل: تحصیلات، تجربه، دانش صادراتی، روابط عمومی

۲- عامل اقتصادی مثل: بازار‌های صادراتی، یارانه‌های حمایتی، قیمت گذاری صادراتی، بازاریابی صادراتی

۳- عامل محیطی مثل: قوانین و مقررات صادرات، فرهنگ، تکنولوژی، ارتباطات غیر رسمی، عوامل سیاسی

۴- عامل جانبی محصول مثل: طراحی، بسته بندی، کیفیت محصول، ضمانت، خدمات پس از فروش، کانال‌های توزیع، برند و تنوع محصولات.

از جمله عوامل مهم دیگری که در امر صادرات موفق باید به آن توجه داشت، به ترتیب به موارد زیر میتوان اشاره نمود:

۱-دارا بودن اطلاعات کافی از بازار‌های خارجی و مهارت‌های مدیریت مالی

۲-آگاهی از تفاوت در نگرش ها، عادات، زبان و فرهنگ مشتریان خارجی

۳-بالا بودن مهارت‌های هنرمندان جهت ارائهء کار‌های خلاقانه به صورت مداوم

۴-منحصر به فرد بودن محصول

۵-دارا بودن ظرفیت تولید مشخص و قابل افزایش برای توسعهء بازار

۶-توانایی در برآورده ساختن ویژگی‌های محصول، متناسب با نیاز‌های مشتریان بازار هدف صادرات

۷-توجه به کیفیت بالا و حیات بلند مدت محصولات

صادرات موفق صنایع دستی می‌تواند در بهترین و ایده آل‌ترین حالت ممکن، توسط تاجران تخصصی فعال در یک زمینهء مشخص، همچون تاجر خاتم کاری، تاجر فیروزه کوبی و... که هم از زیر و بم محصول خود آگاه هستند و هم به شناخت بازار هدف، برندینگ، بازارسازی و سایر مباحث مذاکره، فروش و بازرگانی تسلط دارند تحقق یابد.

ضمن اینکه صادرات می‌تواند روی مباحث مهمی که سازمان جهانی یونسکو جهت ارائهء مهر اصالت و مرغوبیت به آنها تاکید دارد از جمله: مرغوبیت، نوآوری، اصالت، قابلیت عرضه و بازاریابی در بازار‌های داخلی و خارجی، تعادل بین قیمت و کیفیت، بسته بندی، سفارش پذیری، ماندگاری محصول، کیفیت، توسعهء بازار و معرفی آسان و سریع محصولات، بسیار تاثیر گذار باشد و اجرای این استانداردها، تماماً موجب رشد و شکوفایی اقتصادی و فرهنگی جامعه می‌گردد.

در واقع با امر صادرات، نظارت جدی تری به تولید صنایع دستی می‌شود، چرا که عدم نظارت از بزرگ‌ترین مشکلات و معضلات این بازار و صنعت بوده است و هر نوع صنایع دستی از کارگاه‌های مختلف خارج شده و بدون توجه به الزامات بازار هدف، صادر می‌شود.

نکتهء دیگر اینکه در حال حاضر صنایع دستی، زنجیرهء تولید ندارد و نمی‌توان کیفیت محصولات تولید شده در زمان و مکان‌های مختلف را با هم یکسان دانست که این نبود هماهنگی، در بازار عرضه و تقاضا اشکال وارد می‌کند.

همچنین واحد‌های تولیدی که دارای مهر اصالت یونسکو هستند و هنرمندانی که طبق استاندارد‌های جهانی فعالیت می‌کنند و همیشه مرغوبیت، اصالت و فاخر بودن از شاخصه‌های ارزیابی تولیدات آنهاست، به واسطهء عدم رعایت قانون حمایت از حق مولف (کپی رایت)، دچار خسران و سرخوردگی‌های متعددی می‌شوند. از جمله اینکه هزاران نمونهء مشابه و بدون کیفیت از تولیدات آنها روانهء بازار شده و نظارت و حمایت جدی در جهت جلوگیری از آن صورت نمی‌گیرد.

در این خصوص، ایجاد سامانهء جامع صنایع دستی، بروز کردن استاد کاران و هنرمندان با آموزش‌های نوین سازمان جهانی صنایع دستی و در اختیار قرار دادن بانک اطلاعاتی تولید و تأمین کنندگان به تاجران، می‌تواند در جهت رفع مشکلات، ارائهء محصولات با کیفیت به بازار‌های جهانی و سرعت بخشیدن به فعالیت‌های آنها بسیار تاثیرگذار باشد؛ و در پایان با توجه به اینکه صنایع دستی، اقتصادی هویت بنیان و مردمی است و ارز آوری بسیار بالایی برای کشور می‌تواند داشته باشد، با تصدی کمتر دولت روی این هنر _صنعت، نتایج بهتری رقم می‌خورد. چرا که قوانین اداری و بعضاً سلیقه‌ای مسئولان در کنار تحریم‌ها و... باعث طولانی شدن فرآیند ها، گسست و فاصلهء زیاد میان تولید کنندگان و بازار جهانی و حتی دلسردی هنرمندان از ادامهء فعالیت می‌شود.

نویسنده: مهدی واسعی – تاجر صنایع دستی

انتهای پیام/