جایگاه فست فود
فست فود، غذای محبوب و پرطرفدار در دنیای امروز که در چند دهه اخیر اهمیت زیادی را در سبد غذایی مردم پیداکرده است. ضمن آن‌که نقش مهمی در اقتصاد جهانی داشته و به اشتغال‌زایی و رشد اقتصادی کشورها کمک می‌کند.
از پدیده‌های مهم و پرطرفداری است که به‌عنوان یک مفهوم نسبتاً جدید در صنعت غذا شناخته می‌شود، اما ریشه‌های آن به قرون گذشته بازمی‌گردد.
از دهه ۱۹۲۰ که با ظهور خودروها و افزایش ترافیک شهری، نیاز به غذاهای سریع بیشتر شد. این باعث شد که رستوران‌ها و فروشگاه‌های غذایی شروع به ارائه غذاهای سریع باقیمت مناسب و خدمات سریع کنند تا سال ۱۹۴۰ که ایده ایجاد چنین مراکزی به ذهن یک کارآفرین رسید و رستوران “White Castle” در آمریکا به‌عنوان یکی از اولین رستوران‌های فست فود با معرفی همبرگر در بازار، افتتاح شد. پس‌ازآن هم در دهه‌های بعد، با رشد صنعت فست فود، زنجیره‌های بزرگی مانند مک‌دونالد پای به عرصه گذاشتند و به‌سرعت جایگاه خود را در بازار به دست آوردند.
در ایران نیز از دهه‌های گذشته غذای فوری ترویج یافت. اگرچه در آغاز بسیار از مردم ترجیحشان همان غذاهای سالم و سنتی بود؛ اما به‌تدریج فست فود در ایران هم پذیرفته شد. تا امروز که در هر نقطه‌ای از کشور با یک جستجوی ساده در گوگل، برای مثال فست فود در اصفهان، بهترین و معروف‌ترین مراکز عرضه آن را به‌راحتی پیدا می‌کنیم.
حتی با گذری در خیابان‌های این شهر به‌قدری با مغازه‌های فست فود فروشی مواجه می‌شویم که خواه‌ناخواه افراد از میان آن‌ها می‌توانند یکی را انتخاب کنند و غذای موردنظر خود را سفارش دهند.
اما بحث اصلی گردش اقتصادی فست فود فرشان و میزان استقبال مردم از این غذای مدرن است.
اصفهان در میان آمار پرمصرف‌ترین نیست
آمارها نشان می‌دهد، رکورد مصرف فست فود در دنیا به آمریکا تعلق دارد.
در ایران هم بر اساس یک اینفوگرافی ارائه‌شده بیشترین مصرف فست فود متعلق به کهکیلویه وبویر احمد و کمترین میزان هم به سیستان و بلوچستان اختصاص دارد. ظاهراً اصفهان در میان چند استان پرمصرف معرفی‌شده قرار نگرفته اگرچه در راسته خیابان‌های آن به‌ویژه چند خیابان معروف چهارباغ عباسی، چهارباغ خواجو، مرداویج و... بورسی از انواع و اقسام چنین مراکزی برای عرضه فست فود نمایان است.
درواقع کمتر خیابانی از این شهر را می‌توان پیدا کرد که چند فست فود فروشی در آن نباشد. درحالی‌که تا یکی دو دهه قبل با این موج از این واحدهای صنفی روبرو نبودیم و اغلب مردم، اگر هم عزم مصرف غذای بیرون از خانه را داشتند گزینه غذای رستورانی را انتخاب می‌کردند؛ اما در این سال‌ها در سایه تغییر فرهنگ غذایی مردم و البته مشغله‌های کاری و گرانی غذاهایی رستورانی، فست فود خورها بیشتر و به‌تبع عواقب آن‌هم برای سلامتی ناگوارتر گزارش‌شده است.
در تصدیق این گزاره همین بس که آماری غیررسمی حکایت از این دارد مصرف استفاده از فست فود ۳۵ درصد از تغذیه روزانه ایرانیان را به خود اختصاص می‌دهد.
و جالب آن‌که در یک نظرسنجی انجام‌گرفته باوجود افزایش میزان مصرف فست فود در جامعه ایرانی اما از ۱۰۱ هزار نفر، ۸۲ درصدشان گفته‌اند ترجیحشان غذای ایرانی است.
از طرفی هم آمارهای پزشکی در ارتباط با روند افزایشی بیماری مانند دیابت، نشان از تمایل مردم به استفاده از چنین غذاهایی دارد.
قدرت صنعت غذایی فست فود
اکنون پرسش آن است مراکز فست فود فروشی از کوچک تا بزرگ از راکد تا پررونق، چقدر درآمد ماهیانه دارند؟ و تا چه میزان این صنعت ازلحاظ اقتصادی دارای اهمیت است؟
بر طبق تحقیقات انجام‌شده ارزش صنعت فست فود در سال ۲۰۲۳ میلادی تا ۶۹۰ میلیارد دلار هم رسید.
رشد صنعت فست فود در آمریکا به حدی بوده که بسیاری از برندها به دنبال گسترش خود در سطح بین‌المللی هستند.
یک همه‌گیری و رشد بالایی است که باعث ایجاد رونق اقتصادی در کشورها و در کنار آن به دلیل شغل‌های زیادی که به‌واسطه فست فودها ایجادشده‌اند تحول بزرگی در اقتصاد ایجاد کرده‌اند.
ازنظر اشتغال‌زایی هم با بیش از میلیون‌ها فرد مشغول به کار، به‌عنوان بزرگ‌ترین عوامل کارآفرینی در سطح جهان از این صنعت نام‌برده می‌شود. تعداد کارکنان موردنیاز یک فست فود از گارسون و آشپز گرفته تا پیک و خدمه زیاد است و همین مسئله گویای قدرت صنعت غذایی فست فود در کارآفرینی و اشتغال‌زایی است. از سویی هم بازار وسیع مخاطبان و مشتریان این غذا صنعت فست فود را به یکی از پردرآمدترین و پرسودترین صنایع تبدیل کرده است.
حال ازلحاظ درآمدزایی این صنعت در ایران، تجزیه‌وتحلیل جامعی از سوی سایت مدیر منتور انجام‌گرفته که به درآمد ماهیانه مراکز فست فود کوچک، متوسط و بزرگ پرداخته و یک نمای کلی دقیق از این موضوع را ارائه می‌دهد.
این‌چنین که درآمد فست فود های کوچک در سال ۱۴۰۳ را ماهیانه حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان نشان می‌دهد و فست فود های متوسط بین ۶۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان و زنجیره‌های بزرگ با برند و کیفیت شناخته‌شده هم با درآمدهای بیش از ۲۰۰ میلیون تومان، در حال رقابت هستند.
رمز ماندگاری صداقت و دوری از تقلب است
اما در اصفهان به‌عنوان یک کلان‌شهر بزرگ با تعداد بسیار زیاد از مراکز عرضه فست فود، شرایط این صنعت به چه صورت است؟
مردم این شهر تا چه حد استقبال‌کننده هستند؟
آیا واحدهای صنفی رونق موردنظر را کسب می‌کنند؟
درآمد متوسط آن‌ها چقدر است؟
دراین‌باره مهدی قضاوی عضو هیات‌مدیره اتحادیه فست فود اصفهان در گفت‌وگو با روزنامه دنیای اقتصاد بیان می‌کند: حدود دو هزار چهارصد واحد فست فود فروشی در اصفهان مشغول به فعالیت هستند که یک هزار و سیصد واحد دارای پروانه کسب و مابقی هم در حال تکمیل مراحل انجام هستند.
این مسوول با اشاره به استقبال مردم اصفهان نسبت به غذاهای فست فودی می‌گوید: شرایطی مانند افزایش اجاره‌بها، قیمت مواد اولیه و درمجموع گرانی هزینه‌های تولید، موجب گرانی نهایی غذا می‌شود که این مورد از میزان تمایل مردم نسبت به فست فودها هم کاسته است. ازاین‌رو در شرایط فعلی این صنعت در اصفهان و اغلب کلان‌شهرها در دوره رکود قرارگرفته است.
ومی افزاید: به‌طوری‌که اگر در ماه ۷ پروانه کسب صادر می‌شود ۴ مورد هم از این شغل پروانه کسب خود را ابطال می‌کنند. چراکه معمولاً فعالان در برابر درآمدشان ازاین شغل، از عهده تأمین هزینه‌ها به‌ویژه اجاره‌های سنگین برنمی‌آیند.
وی یادآور می‌شود: البته کسادی نه‌فقط مرتبط با حوزه فست فود بلکه در دیگر بخش‌های غذایی مانند رستوران‌ها هم فعلاً شرایط بی‌رونقی حاکم است.
این فعال در ارتباط با میزان درآمد واحدهای صنفی اظهار می‌کند: عرضه‌کننده‌ای که ۲۰ درصد درآمد ماندگار را در هرماه داشته باشد یعنی در شرایط خوبی به سر می‌برد. میانگین درآمد برای آن عده‌ای که دچار رکود نشده و فعالیت خوبی دارند ماهیانه از ۶۰ تا ۸۰ میلیون است به‌شرط آن‌که با ارائه غذای باکیفیت و مطلوب مشتریان خود را داشته باشد.
در پایان قضاوی در پاسخ به این سؤال که رمز ماندگاری یک برند فست فود چیست می‌گوید: بر طبق تجربه، نخستین عامل برای ماندگاری و موفقیت در این شغل، صداقت در تهیه مواد اولیه است. دوری از تقلب و خرید جنس مطلوب و باکیفیت باعث تحویل غذای باکیفیت هم می‌شود و درنتیجه مصرف‌کننده‌ای که بهترین کارشناس بشمار می‌آید با توجه به همین موضوع، مشتری پایدار یک واحد غذایی می‌شود.
وی می‌افزاید: اما دومین عامل برای موفقیت رفع دغدغه‌هایی مانند هزینه اجاره‌بها برای فعالان است. افرادی معمولاً اقدام به تعطیلی و کناره‌گیری از شغل خوددارند که مجبور به پرداخت اجاره‌بها هستند. در قدم نخست با این تصور که از عهده این مسیر برمی‌آیند وارد شغل شده پس از گذشت مدت‌زمانی با برخورد به اولین مشکلاتی مانند کسادی و نابرابری درآمد و هزینه‌ها مجبور به تعطیلی می‌شوند.
این مسوول می‌گوید: مورد سوم که شاید مهم‌ترین عامل برای چرخش موفق یک مرکز عرضه فست فود بشمار می‌آید. وجود یک مدیر با برنامه و آگاه به چنین فعالیت‌هایی است. تقریباً ۹۰ درصد از واحدهای صنفی موفق در این عرصه دار وجوددیرانی بوده که خود دارای دانش کافی نسبت به صنعت فست فود هستند.