یک. اقدام بانک مرکزی در دوره اخیر در حوزه عرضه سکه هم‌زمان با نوسانات ارزی بی‌سابقه بوده است. در تمام ادوار روسای کل بانک مرکزی، حتی در دوره رئیس‌کل پیشین بانک مرکزی در دولت فعلی، از اقدام شکست‌خورده ارزان‌فروشی سکه به‌عنوان روشی برای مهار و کنترل بازار ارز بهره‌برداری شده است که در عمل، نه‌تنها تأثیر خاصی در بازار نداشته، بلکه منجر به توزیع رانت و انتقال ثروتی بزرگ از بیت‌المال به عده‌ای قلیل گردیده است. همچنین در نظام دیوان‌سالار، جایگاه بانک مرکزی به‌عنوان متولی اصلی سیاست‌گذاری پولی و بانکی را خدشه‌دار کرده است.
دو. بانک مرکزی در دوره اخیر رویه‌ای بی‌نظیر پیش‌گرفته است. در دوره اخیر، سکه به قیمت بالا و منطبق بر قیمت دلاری که خود بانک مرکزی هم به رسمیت نمی‌شناسد یعنی همان قیمت بازار آزاد، با لحاظ حباب سکه، تحت عنوان حراج سکه عرضه‌شده است. گفتنی است روش فعلی که بی‌شباهت به حراج هلندی نیست، هرچند مطابق با قواعد اساسی و ماهوی حراج هم نیست، اما باعث جلوگیری از پهن شدن سفره فساد برای عده‌ای جامانده از نوسانات ارزی گردیده است. برای آنکه روش حراج قابلیت تداوم و جلب اعتماد سرمایه‌گذاران را داشته باشد، باید قواعدی مانند حجم حداقل عرضه و کف قیمت فروش از پیش اعلام گردد.
سه. در مقابل این اقدام مثبت، یک چالش اساسی به وقوع پیوسته است. در سال گذشته، حدود ۲ میلیارد دلار طلا وارد کشور شده و در قالب‌هایی همچون حراج به مردم عرضه گردیده و تبدیل به طلای خانگی و انباشت طلا برای اشخاص گردیده است که فاقد هرگونه ارزش‌افزوده است. این غیر مولد شدن حجم زیاد سرمایه، باعث ایجاد اثر تکاثری بر تولید و رفاه عمومی گردیده است، به این معنی که یک عامل مولد ازمیان‌رفته و ارزی که می‌توانست صرف واردات خط تولید و ایجاد اشتغال یا واردات مواد اولیه و حفظ اشتغال یا واردات محصول نهایی و افزایش رفاه مردم گردد و اثر چند برابری بر اقتصاد کشور داشته باشد، به‌کلی انبارشده و اثر فزاینده تولیدی خود را ازدست‌داده است.
این بدان معنی است که این حجم از واردات طلا، هرچند در کوتاه‌مدت توانسته در بازار اثر مؤثری در کنترل بازار ارز داشته باشد اما در بلندمدت آثار منفی بر رشد تولید و رفاه جامعه خواهد داشت.
۴. از باب نمونه، همین دو روز پیش یعنی ۲۳ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳، ۶۷۰ کیلوگرم طلا به ارزش حدود ۳ هزار میلیارد تومان عرضه گردیده و بیش از ۲ هزار میلیارد تومان معامله گردیده است. این یعنی با همین حراج اخیر، ۲ هزار میلیارد تومان پول در بالشت‌های خانگی پنهان خواهد شد و عملا از چرخه اقتصاد حذف خواهد شد. همین رقم می‌توانسته تنها در یک روز، ۵۰۰ شغل مستقیم و تا ۱۰۰۰ شغل غیرمستقیم در بخش‌های مختلف اقتصادی ایجاد نماید. تداوم این موضوع سبب تشویق صادرکنندگان به واردات بیشتر طلا و تشدید کمبود ارز در بخش‌های مولد اقتصادی خواهد شد.
نظر شما