سید حسین میرافضلی نوشت : قبل از هجوم پاندمی کرونا روزانه بهطور متوسط 100میلیون بشکه نفت در جهان تولید و مصرف میشد، اما با اوجگیری کرونا اکنون تولید به 94 میلیون بشکه در روز کاهشیافته است. کشورهای آمریکا، چین، هند، ژاپن، روسیه، کره جنوبی، آلمان، کانادا، برزیل، فرانسه و اندونزی حدود 60 درصد نفت جهان را مصرف میکنند. قیمت نفت بر اساس میزان تقاضا تعیین میشود هر چه تقاضا کاهش یابد قیمت نفت نیز کاهش مییابد. در حال حاضر بیش از 60 درصد نفت مصرفی جهان صرف تولید بنزین و گازوئیل میشود. بنزین برای سوخت خودروهای سبک و هواپیما و گازوئیل برای سوخت خودروهای سنگین استفاده میشود. در این میان حدود 18 درصد نفت در پالایشگاهها به مازوت تبدیل میشود که مازوت عمدتاً در نیروگاهها و کشتیها به عنوان سوخت مورداستفاده قرار میگیرد. در پی گرم شدن زمین و خطرات ناشی از آنکه سلامت وزندگی مردم جهان را تهدید میکند، مردم به احزاب طرفدار محیطزیست و حامی انرژیهای پاک و تجدید پذیر در اروپا و سایر کشورها تمایل یافتهاند و این احزاب هرساله قدرت بیشتری در ساختار سیاسی و حاکمیتی جهان کسب میکنند. کشورهای حامی محیطزیست هزینههای سنگینی درجهات خرید نفت پرداخت میکنند و با ارتقاء دانش و فنآوری، انرژی ارزان و پایدار را جایگزین سوخت نفت میکنند. کشورهای توسعهیافته و مترقی جهان بر روی انرژیهای تجدید پذیر خصوصاً انرژی خورشیدی سرمایهگذاریهای کلانی انجام دادهاند و در این مسیر موفقیتهای چشمگیری داشتهاند. در این راستا قدرت ذخیرهسازی باتریهای خورشیدی و قدرت جذب صفحات خورشیدی هرساله با فنآوریهای جدید رو به افزایش است. کشورهای چین، هند، ژاپن و ... با سرمایهگذاریهای کلان بر انرژی خورشید برنامه دارند تولید برق از نیروگاههای خورشیدی را به صدها گیگا وات افزایش دهند. تولید خودروهای برقی با افزایش سطح فناوری و قدرت ذخیرهسازی باتری رشد چشمگیری خواهد داشت. با افزایش فناوری تولید برق از انرژی خورشیدی و کاهش قیمت تمامشده تولید برق با استفاده از این فناوری و رقابتپذیر شدن برق حاصل از انرژی خورشیدی نسبت به نیروگاههای سوخت فسیلی و همچنین رشد سریع دانش و فناوری تولید باتریهای اتمی ایمن باقدرت بالا و توان تولید برق به صورت مستمر حتی به مدت ده سال، منجر به کاهش تقاضا و مصرف نفت در جهان خواهد شد. لذا احتمال دارد طی ده سال آینده سهم نفت از تولید انرژی در جهان به کمتر از 50 درصد کاهش یابد. بنا بر دلایل زیر مصرف و قیمت نفت در آینده کاهش خواهد یافت:
- تلاش شرکتها جهت تولید محصولات با مصرف انرژی کمتر
-افزایش سریع و گسترده آموزشهای مجازی ازجمله در دستگاه آموزش و پرورش و دانشگاهها و مراکز آموزشی
- کاهش ازدواج و فرزند آوری و افزایش سن مردم جهان و کاهش تردد در دهههای آینده
- افزایش تمایل به برج نشینی و توسعه شهرها در ارتفاع و کاهش توسعه طول و عرض شهرها
- توسعه تولید محصولات کشاورزی از روشهای گلخانهای در فضاهای کوچک با مصرف آب کم و تولید انبوه
- توسعه سریع کسبوکارهای مجازی و اینترنتی شدن خدمات شهری واداری و خرید و فروش و کاهش نیاز به تردد
- توسعه مترو حملونقل عمومی در کشورهای توسعهیافته و درحالتوسعه
بنابراین سرمایهگذاری در ساخت پالایشگاههای جدید نیز در کشورهای واردکننده نفت تحت تأثیر این واقعیتهای علمی قرار خواهد گرفت. البته میزان ذخایر نفت جهان نیز طی ده سال آینده کاهش خواهند یافت و از این منظر تا حدودی تعادل بین عرضه و تقاضا کنترل خواهد شد. اما همچنان کاهش تقاضا بر کاهش تولید غلبه خواهد کرد. کشورهایی که توانستهاند ذخایر نفتی خود را در قیمتهای بالای نفت به بیشترین حد ممکن بفروشند و در توسعه زیرساختها سرمایهگذاری کنند یا در صندوق ذخیره ارزی حفظ نمایند درواقع منطقی عمل نموده و منافع ملی خود را به نحو مناسبی تأمین نمودهاند و تولیدکنندگانی که نتوانسته یا نتوانند در شرایط قیمت بالای نفت بیشترین فروش نفت را داشته باشند در آینده مجبور خواهند بود همین نفت را با قیمت ارزانتر به فروش برسانند. کشورهایی که دارای میدانها مشترک نفت و گاز با ایران هستند بیشترین بهره را از کاهش تولید نفت ایران کسب نمودهاند. خصوصاً عراق که دارای میدانها مشترک متعددی با ایران است توانسته با افزایش تولید از میدانهای مشترک سهم ایران را نیز برداشت نموده و دهها میلیارد دلار منافع از سهم ایران برداشت کند. ما در چند دهه گذشته خسارتهای سنگین و جبرانناپذیری را به واسطه از دست دادن فرصتها متحمل شدهایم و سرمایهها و فرصتهای بزرگی را حیفومیل کردیم که ارزش این سرمایههای از دست رفته از هزار میلیارد دلار نیز فراتر میرود. مبارزه با دزدیها یا همان میلها مهم است اما این را بدانیم که جمع میلها در چند دهه گذشته به 40 میلیارد دلار هم نمیرسد البته باید با اختلاس گرها و دزدهای بیتالمال برخورد جدی و عملی شود تا مایه عبرت دیگران باشند. اما حواسمان باید به حیف شدن صدها میلیارد دلار از منابع، فرصتها و ثروتهای ملی کشور در حوزههای اقتصادی باشد.
نظر شما