فاصله نجومی رتبه مقالات و تولید ثروت از علم؛ چرخ تجاریسازی دانش میلنگد
ایران رتبه۱۵ تولید کیفیوکمی مقالات علمی در دنیا را داراست، اما در تولید ثروت از علم رتبه ما در جهان تعریفی ندارد. به گزارش باشگاه خبرنگارانجوان، براساس آخرین دادههای پایگاه استنادی اسکوپوس در سال ۲۰۱۹ رتبه ایران در تعداد مقالات منتشر شده علمی، یک پله صعود کرده است. یعنی توانستهایم در رتبه پانزدهم جهانی قرار بگیریم و این بالاترین رتبه کشور تا به امروز است. در سال ۲۰۱۹ فعالان علمیدر کشور توانستهاند ۶۷هزار و ۷۴۴ مقاله تولید کنند که نشاندهنده رشد ۱۳درصدی تعداد مقالات علمینسبت به سال ۲۰۱۸ است و موفقیت ما را نشان میدهد؛ در واقع فعالان زیستبوم فناوری و نوآوری کشور ما مسیر درستی را پیش گرفتهاند هر چند که از شکلگیری این زیستبوم در کشور چند سالی میگذرد، اما حالا نقشآفرینان حوزه علم و فناوری کشور ما با تکیه بر نیروی انسانی نوآور و خلاق قدرت خود را به نمایش گذاشتهاند. مطابق آخرین دادههای این پایگاه استنادی کشور چین برای اولینبار با گذر از آمریکا در رتبه نخست جهانی قرار گرفت و بروز این عامل، اتفاقی مهم بوده که معادلات علمیو ساختار قدرت جهانی را در هم ریخته است. در واقع در سال ۲۰۱۹ کشور چین با انتشار ۶۸۴هزار مقاله علمیتوانسته است در جایگاه نخست جهان قرار گیرد و بتواند کشور آمریکا با تولید ۶۷۸ هزار مقاله را پشت سر بگذارد. پایگاه استنادی اسکوپوس به عنوان بزرگترین پایگاه داده چکیده و استنادی برای تجزیه و تحلیل پژوهشهای مختلف شناخته شده است و یکی از ویژگیهای آن داشتن اطلاعات علمسنجی نویسندگان و دانشگاههاست و امکان جستجوی کلیدواژه در فیلدهای مختلف جستجو از طریق نام نویسنده، جستجو از طریق وابستگی سازمانی و جستجوی پیشرفته در آن فراهم شده است. ایران بالاترین نرخ رشد کیفی مقالات را در سطح جهان داشته است، شاید قرار گرفتن در رتبههای ۱۵ و ۱۶ جهانی از نظر کیفیت و کمیت مقالات علمیبرای همه ما حس غرور به همراه داشته باشد، اما باید توجه داشت که تاکنون پایگاه اسکوپوس بیش از ۶۴ هزار مقاله علمیرا ثبت کرده است و کشوری با حدود چهارهزار مقاله در شاخص توسعه اقتصادی جهان توانسته است، میان پنج کشور اول قرار بگیرد، اما ما در این زمینه رتبههای ۹۴ و ۹۵ را به خود اختصاص دادهایم که این یعنی با وجود چرخ تولید علم به ثروت لنگ میزند. برخی از کارشناسان میگویند که این قبیل از مشکلات در ابتدای کار کشورهای فناور فعلی جهان هم بوده است و ما تازه در اول راه قرار داریم و همچنین شاهد فعالیت بیش از ۵۳۰۰ شرکت دانشبنیان در سطح کشور هستیم. مختاری؛ مدیر ارتباط با صنعت دانشگاهشریف اظهار کرد: تا الان موارد بسیار محدود تولید علم به ثروت براساس علایق شخصی اساتید و پشتوانههای مالی که به لحاظ خانوادگی داشتهاند اتفاق افتاده است.
برای تجاریسازی مقالات در اول راه قرار داریم
نادری؛ مدیر ارتباط با صنعت دانشگاه امیرکبیر، اظهار کرد: کشورهایی که در زمینه تولید علم به ثروت یا تجاریسازی مقالات علمیپیشرفت کردهاند، سالها تجربه مبانی علمیو فناوری دارند و خیلی شکستها داشتهاند و ما در این زمینه در اول راه قرار داریم. منصور غلامی؛ وزیر علوم اظهار کرد: پیشرفت در حوزه تبدیل علم به ثروت نیاز به زمان بیشتری دارد و این رتبهای که در زمینه تجاریسازی محصولات کسب کردهایم، در سطح جامعه قرار دارد. غلامحسین رحیمیشعرباف؛ معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اظهار کرد: مهمترین نمونه تحقیقات علمیکشور، مقالات علمیبه چاپ رسیده است که نشان از توان بالای محققان ما دارد. او ادامه داد: رتبه کمیانتشار مقالات را در چند سال اخیر حفظ کردهایم و ۶۲ هزار مقاله در سال۹۸ داشتهایم و ۶۵ هزار مقاله در اسکوپوس نمایه شده است. رحیمی، در ادامه با بیان اینکه یکی از اتهامات ما در چند سال اخیر بیکیفیتی مقالات بوده است، اضافه کرد: در چهار، پنج سال اخیر بالاترین رشد کیفی مقالات را در سطح جهان داشتهایم. رتبه کشور ما از نظر میزان استناد به مقالات ۱۵ و ۱۶ بود و برای اولینبار رتبه کمیو کیفی مقالات در سطح بینالمللی یکسان شده است که افتخاری برای محققان و دانشمندان کشور محسوب میشود. او در ادامه بیان کرد: کشور ما بین کشورهای اسلامی، سه سال پیاپی در زمینه مقالات بینالمللی رتبه بالایی داشته است. سهم ایران از کل مقالات دنیا دو درصد است در حالی که جمعیت ایران به نسبت جمعیت دنیا یک درصد است. او افزود: مقایسه ایران با کشورهای پیشرفته نشاندهنده فاصله زیاد بین رشد مقالات علمیاست که برخی از سازوکارها برای پیشبرد آن فراهم شده است، اما باید بگوییم که این حوزه در حالحاضر نوپاست و به رشد و توسعه احتیاج دارد. رحیمیتصریح کرد: پارکهای علم و فناوری، مراکز نوآوری و مراکز رشد باید توسعه زیادی پیدا کنند؛ چرا که این عوامل باعث میشوند تا زمینه برای تبدیل نوآوری به محصول، تبدیل نتایج تحقیقات به محصول و پیوند نهادهای علمیبا جامعه فراهم شود و تمام این عوامل در حال آمادهسازی است. معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، ادامه داد: اجرای مقالات علمیدر حوزه صنعت و تجارت به علت نوپا بودن در کشور زمان زیادی خواهد برد و برای اینکه رتبه۱۵ جهانی را در حوزه مقالات علمیکسب کنیم و به تحقیقاتی که نتایج آن بتواند در سطح بینالمللی عرضه شود، برسیم حدود دو دهه زمان نیاز داریم و در حالحاضر به این موفقیت دست پیدا کردهایم؛ البته تحقق کار در حوزه صنعت و تجاریسازی به زمان طولانیتری احتیاج دارد. رحیمی، یادآوری کرد: امیدواریم که بتوانیم با کمک و حمایتهای دولت، مجلس و نظام سازوکارهای جامعه را تقویت کنیم و آنها را گسترش دهیم و مطمئن هستم همان نتایجی که برای کسب رتبه۱۵ جهانی در حوزه مقالات علمیکسب کردهایم، میتوانیم برای توسعه فناوری و تبدیل علم به محصول کسب کنیم. شاید ایجاد برخی از جذابیتها برای سرمایهگذاری در بخشخصوصی روی این مقالات بتواند باعث حرکت جهشی برای ملموستر شدن تبدیل علم به ثروت شود و هم غرور بیشتر همه ما را به همراه داشته باشد هر چند در حالحاضر در حوزه تولید مقالات علمیبین آنچه که در علم تا عمل به دست آوردهایم فاصله زیادی دیده میشود.
∎
نظر شما