به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، سی سالی می‌شود که پا بر روی سنگ فرش‌های دانشگاه تهران می‌گذارد از زمان ۱۸ سالگیش که به عنوان دانشجوی کارشناسی رشته الهیات این دانشگاه شناخته شد تا پس از آن که مدرک دکتری خود را از این دانشگاه دریافت کرد.

نامش رمضان رضایی، استادیار دانشگاه تهران که اکنون در سن ۵۴ سالگی به سر می‌برد و از جمله اساتیدی محسوب می‌شود که آیین‌نامه ارتقاء اعضای هیئت علمی وزارت علوم را خالی از اشکال نمی‌داند و در راستای اصلاح آن پیشنهاداتی ارائه می‌کند. به همین منظور به گفتگو با او پرداختیم تا نقاط قوت و ضعف آیین‌نامه ارتقاء اساتید و چالش‌هایی که برای اساتید و دانشجویان ایجاد کرده است را مورد بررسی قرار دهیم.

تمام آیین‌نامه‌هایی که برای ارتقاء اعضای هیئت علمی تدوین شده‌اند از جمله همین آیین‌نامه ارتقاء اساتیدی که در سال ۹۴ تدوین شد، هیچ کدام نگاهی به آموزش دانشجویان نداشته‌اند، به طوری که اکنون یکی از معضلات اصلی ما در دانشگاه فرار اساتید از دانشجویان مخصوصا دانشجویان کارشناسی است.

تدوین آیین‌نامه ارتقاء اسایتد به نحوی که اکنون شاهد آن هستید بیش از گذشته به عدم ارتباط استاد با دانشجو دامن میزند. اساتید با تجربه، دانشجوی دکتری میگیرند، زیرا آن‌ها مقاله به بار می‌آورند و سبب ارتقاء استاد می‎شوند، در این میان تدریس دانشجویان کارشناسی را به اساتید تازه کار می‌سپارند، زیرا آموزش دانشجویان امتیاز زیادی برای استاد ندارد.

بنده استادی را می‌شناسم که ۲۷ سال با کیفیت تدریس بسیار عالی درس داده است، اما به دلیل این که مقاله ارائه نکرده، اخراج شده است، دانشگاه به او می‌گوید یا مقاله isi بنویس که در مجلات بین‌المللی چاپ شود یا که اخراج می‌شوی! تمام این مسائل باعث می‌شود تا آموزش رها شود و اساتید میلی برای ارتباط با دانشجویان نداشته باشند، که البته این امر موجب سرخوردگی جوانانی می‌شود که تازه وارد دانشگاه شده‌اند و آسیب‌های اجتماعی به بار می‌آورد.

بنده ۳۰ سال است که در دانشگاه تهران هستم و مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکتری خود را از این دانشگاه دریافت کرده‌ام. به مدت همین۳۰ سال عرض می‌کنم که هر استادی که تا کنون خوب درس داده است مخصوصا در رشته‌های علوم انسانی و معارف و الهیات، از نظر آقایان، رکود علمی یافته و خریداری نداشته است. زیرا امتیاز تنها برای غیر آموزش است به طوری که اگر ۵۰۰ واحد تدریس کنی برای آن تنها ۴ واحد ارزش قائل هستند و اگر هزاران دانشجو داشته باشی، امتیاز دریافت نمی‌کنی!

تغییر آیین‌نامه توسط دانشگاه‌ها به صورت سلیقه‌ای است، به عنوان نمونه در آیین‌نامه مادر گفته شده است که استاد دانشگاه می‌تواند به جای چاپ مقاله در مجلات خارجی، کتاب بنویسد، اما عملا در بسیاری از دانشگاه‌ها اجرا نمی‌شود. قطعا این آیین‌نامه دست و پا گیر در دانشگاه‌ها سبب می‌شود که یک سری از اساتید ارزشی به مرور زمان اخراج شوند، و برخی اساتید دیگر که با مجلات ارتباط برقرار کرده‌اند و مقالات خود را در آنجا به چاپ رسانده‌اند، امتیاز یابند در صورتی که بسیاری از مقالات آن‌ها مخاطب ندارد. از این دسته افراد که چاپ مقالات خارجی را مبنای ارتقاء اساتید قرار می‌دهند باید پرسید آیا شهید مطهری مقاله ISI داشته که به این رتبه دست یافته است؟ و در جوابشان باید گفت: خیر مطهری حتی یک مقاله isi هم ارائه نکرده است.

دانشگاه تهران نیز دو سالی می‌شود این سازوکار را پیش گرفته است البته معاون آموزشی دانشگاه همواره به دنبال این امر بوده است تا به بحث آموزش دانشجویان تاکید بیشتری کند، اما دلیل اینکه هنوز این امر تحقق نیافته است، را نمی‌دانم.

آیین‌نامه ارتقاء اعضای هیئت علمی قبل از سال ۹۴ در حوزه فرهنگی مناسب‌تر بود، در حال حاضر در پرونده اساتید به بخش فرهنگی اساتید کمتر توجه می‌شود، و اساتید با شرکت در چند کارگاه به صورت نمادین تنها امتیاز آن بخش را کسب می‌کنند. این در حالی است که کشور ایران در بخش فرهنگی نیازمند کارجدی است.

لازم است اساتید در بخش فرهنگی شعار‌های نظام را در بین جوانان ترویج کنند، دانشجویان را به خداباوری تشویق کنند، در صورتی که در بسیاری از موارد شاهد ترویج الحاد و ایجاد شبهه در موارد دینی در میان دانشجویان هستیم. متاسفانه برای این بخش سقف نیز گذاشته اند به طوری که استاد به هر میزان نیز کار فرهنگی انجام دهد در پایان بیش از ۲۵ امتیاز دریافت نخواهد کرد. در صورتی که در فعالیت‌های پژوهشی اساتید تا ۴۰۰ امتیاز نیز دریافت می‌کنند.

متاسفانه در حوزه پژوهشی نیز میان رشته‌ها و دانشگا‌ها نیز تفکیک ایجاد نشده است، به عنوان نمونه در حوزه علوم انسانی استاد دانشگاه نمی‌تواند ارتباط با صنعت داشته باشد و به جای آن باید از آن درخواست شود تا با نهاد‌های مذهبی دینی، نهاد رهبری، مساجد و سازمان تبلیغات وزارت ارشاد ارتباط برقرار کرده و در این راستا تحولی درعلوم انسانی ایجاد کند. اگر این کار‌ها را انجام داد آنگاه امتیاز بدهند، به همان میزان نیز از استاد دانشگاه فنی خواسته شود تا با صنعت ارتباط برقرار کند و امتیاز بگیرد.

متاسفانه اکنون آیین‌نامه ارتقاء اساتید که وظیفه هدایت اساتید را برعهده دارد و به تبع آن دانشجویان هدایت می‌شوند تاثیرات منفی را بر نحوه جهت دهی عملکرد اساتید می‌گذارد، زیرا با این سازوکارتحصیلات دانشجویی را که تا کنون بر مبنای آموزش بنا بود را پژوهشی کردند، به طوری که دانشجویان با یک لپ‌تاپ و سرچ در اینترنت یک مقاله پژوهشی ارائه می‌کنند و نام استاد را درآن مقاله مینویسند حتی اگر استاد در آن مقاله هیچ تلاشی هم نکرده باشد! براین اساس هم استاد ارتقاء می‌یابد وهم دانشجو نمره کسب می‌کند.

ارتباط صنعت و دانشگاه طبیعی است که باید کاربردی‌تر باشد به طوری که موضوعات رساله‌ها و پایان نامه‌های دانشجویی را کار‌های تحقیقاتی تشکیل دهند و در راستای رفع مشکلات جامعه نگاشته شوند نه اینکه پس از صرف هزینه و وقت نتنها به درد جامعه نخورد بلکه مخاطب هم نداشته باشد و در گوشه کتاب خانه خاک بخورد

سیاست‌ها باید به نحوی پایه‌گذاری شوند تا دانشگاه خود به تشویق صنعت برای حضور در دانشگاه بپردازد. به عنوان نمونه اساتید علوم انسانی به سراغ مشکلات جامعه بروند و در مورد مسائل گوناگون از افزایش فساد در جامعه، طلاق و ... به بررسی و پژوهش بپردازند در این میان ممکن است پژوهشگاه‌ها در مورد کار فرهنگی ما هیچ هزینه‌ای تقبل نکنند، اما استاد دانشگاه می‌تواند این کار را در ازای ارتقاء خود و به صورت مجانی انجام دهند تا مشکلی از مشکلات جامعه رفع شود. در حوزه صنعت نیز همین گونه است.

بنابراین حوزه پژوهشی نیز مانند حوزه آموزشی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و اختصاص امتیاز بالا به ارائه مقالات نتن‌ها موجب می‌شود که اساتید از ارائه تدریس به دانشجویان کارشناسی فراری شوند بلکه اسباب عدم اشتیاق اساتید برای فعالیت در صنعت را نیز به بار می‌آورد. از سوی دیگر بحث مجلات بین‌المللی انحصاری شده است به طوری که برخی از اساتید با قرارداد‌هایی که با شرکت‌های خارجی و مجلات به امضاء می‌رسانند از امتیاز چاپ برخوردار می‌شوند و به تبع آن ارتقاء می‌یابند.

وزارت علوم  باید برای تدوین آیین‌نامه جامع ارتقاء اساتید تلاش کند به طوری که تقریبا تمام دانشگاه‌ها و زیرنظام‌های آموزشی و رشته‌های تحصیلی را در بربگیرد. تا زمانی که این آیین‌نامه تدوین نشود بعضی دانشگاه‌ها به سلیقه خود به تدوین آیین‌نامه می‌پردازند که به موجب آن در مواردی به نفع استاد و در مواردی دیگر با ایجاد موانع، به ضرر آن‌ها تمام می‌شود.

به نظر بنده حوزه اجرایی در آیین نامه ارتقاء اساتید مشکلی ندارد، زیرا وتویی نیست به طوری که اگر شخصی در این حوزه به فعالیت بپردازد امتیارز مورد نیاز خود را کسب می‌کند و اگر تخصصی در حوزه اجرایی نداشته باشد میتواند امتیاز آن را از بخش‌های دیگر کسب کند.